Vanredni lokalni izbori u Podgorici će se održati 29. septembra.
Posljednji su održani prije nepune dvije godine kada je vlast u glavnom gradu, poslije 24 godine, izgubila Demokratske partija socijalista (DPS) Mila Đukanovića.
Tada su vlast osvojili Pokret Evropa sad (PES), proruski Demokratski front, Pokret Ura.
Do prijevremenih izbora dolazi nakon sukoba u vladajućoj većini, prije svega zbog podjele u PES premijera Milojka Spajića koji je imao najviše odbornika u podgoričkom parlamentu.
PES su juna 2022. osnovali premijer Spajić i predsjednik Crne Gore Jakov Milatović. Krajem oktobra prošle godine između njih dvojice došlo do otvorenog političkog sukoba. Milatović je stranku zvanično napustio februara ove godine.
Odlaskom Milatovića, Spajićeva stranka je izgubila dio odbornika u parlamentu Podgorice. Sredinom jula, Milatovićeva struja je uz pomoć opozicije skratila mandat lokalnom parlamentu, a on je sa funkcije predsjednika države raspisao izbore.
Izbori u Podgorici prevazilaze lokalni nivo, odnosno predstavljaće svojevrstan test za sve političke partije s obzirom da u glavnom gradu živi trećina ukupnog stanovništva Crne Gore.
Uz to opozicija smatra da će rezultati izbora u Podgorici uticati i na stabilnost Vlade i parlamentarne većine na državnom nivou.
U Vladi premijera Spajića su, osim njegovog PES-a, Demokrate Alekse Bečića, stranke bivšeg proruskog Demokratskog fronta Andrije Mandića i Milana Kneževića, prosrpska Socijalistička narodna partija (SNP), Bošnjačka stranka i albanske partije.
Ove stranke, koje su vladajuće na državnom nivou, na podgoričkim izborima nastupiće u tri kolone.
Opozicija, koju čine DPS, dvije socijaldemokratske partije i Pokret URA, takođe učestvuju sa tri liste. Na ovim izborima učestvuju i tri nove političke stranke čiji su lideri bivši ministri, kao i nekoliko grupa građana.
Ukupno je predato 13 izbornih lista.
Vladajuće stranke na izborima u Podgorici
- PES premijera Spajića i Demokrate vicepremijera Alekse Bečića su formirali koaliciju za izbore u Podgorici, uprkos činjenici da su te dvije stranke donedavno bile u sukobu oko izbora direktora Uprave policije.
Mimo volje ministra unutrašnjih poslova Danila Šaranovića koji je iz redova Demokrata, premijer Spajić je izabrao direktora policije, zbog čega je Šaranović tužio Upravnom sudu Vladu čiji je ministar.
Uprkos sukobu, PES i Demokrate izlaze sa zajedničkom listom „Još jače – dr Saša Mujović“. Mujović je ministar energetike u Spajićevoj Vladi.
Obije stranke tvrde da su građanske.
Nedavno je Hrvatska, lidera Demokrata Aleksu Bečića, proglasila personom non grata zbog kako su naveli, sistemskog djelovanja na narušavanju dobrosusjedskih odnosa sa tom zemljom.
Istovremeno premijer Spajić tvrdi da je za dobrosusjedske odnose sa svim zemljama regije.
- Koaliciju 'Za budućnost Podgorice', čine prosrpske i proruske stranke koje su vlast na državnom nivou, a na čijem su čelu Andrija Mandić predsjednik državnog parlamenta i poslanik Milan Knežević, koji su bili lideri nekadašnjeg Demokratskog fronta.
U koaliciji su i prosrpska SNP i nekoliko manjih stranaka slične ideologije.
Zalažu se za bliske veze sa Srbijom i Republikom Srpskom, ne priznaju nezavisnosti Kosova, protivnici su NATO-a i sankcija Rusiji. Ove stranke su u Spajićevoj Vladi od rekonstrukcije 23. jula.
Hrvatska je i Mandića i Kneževića proglasila nepoželjnim nakon što su inicirali usvajanje rezolucije o genocidu u Jasenovcu u crnogorskom parlamentu.
Listu predvodi dr Jelena Borovinić Bojović bivša ministarka zdravlja.
- Vladajuća Bošnjačka stranka na izborima u Podgorici nastupa samostalno. U Spajićevu Vladu ušla je tokom posljednje rekonstrukcije zajedno sa strankama Demokratskog fronta koje ne priznaju genocid u Srebrenici, zbog čega su oštro napadani od opozicije.
Opozicione liste na podgoričkim izborima
- Demokratska partija socijalista nastupa samostalno sa listom "I riječju i djelom- dr Nermin Abdić". Nosilac liste je poslanik u parlamentu i poznati ortoped.
Nakon gubitka vlasti prije dvije godine, optuživani su od novih podgoričkih vlasti za korupciju, nepotizam i netransparentno vođenje javnih finansija. Međutim ove optužbe do danas nijesu procesuirane.
- Struja Jakova Milatovića potekla iz PES-a, koja je osnovala Pokret za Podgoricu izlazi na izbore u koaliciji sa Pokretom URA bivšeg premijera Dritana Abazovića.
I oni su u prethodnom periodu bili u političkom sukobu. Sukob je bio intenzivan 2022. kada je Abazović inicirao rušenje Vlade premijera Zdravka Krivokapića u kojoj je Milatović bio ministar ekonomskog razvoja.
Iako je predsjednik države, Milatovićevo ime se nalazi u naslovu zajedničke liste „Za bolju Podgoricu – Jakov Milatović“.
- Evropski savez je koalicija tri manje stranke Socijaldemokrata (SD), vanparlamentarne Socijaldemokratske partije (SDP) i Liberalne partije.
SD i SDP su bili jedinstvena stranka do 2015. godine, deceniju i po ključni partner vlasti DPS-a kada je došlo do raskola i podjele na dvije struje.
SDP je tada napustio vlast, a struja SD ostala lojalna Đukanovićevom DPS-u sve do 2020. godine kada su zajedno izgubili vlast na parlamentarnim izborima.
Liberalna partija ima jednog poslanika u državnom parlamenta, a SD tri.
Nove stranke uglavnom bivših ministara
Na ovim izborima prvi put nastupa nekoliko novih partija koje su osnovali političari nakon napuštanja postojećih većih stranaka.
- Stranku evropskog progresa je osnovao Duško Marković, nekadašnji šef tajne policije, ministar pravde, premijer i dugogodišnji zamjenik i najbliži saradnik lidera DPS-a Mila Đukanovića.
U vrijeme kada je DPS izgubio vlast na izborima 2020. Marković je bio premijer. Prije izbora u Podgorici, Marković je izašao iz DPS-a navodeći da 'budućnost Crne Gore vidi različito od svoje bivše partije'.
- Pokret 'Naprijed' čine, između ostalih, nekadašnji funkcioneri prosrpske Socijalističke narodne partije, Marko Kovač i Aleksandar Damjanović.
Oni su bili i ministri u Vladi Dritana Abazovića.
Dok je bio ministar finansija Damjanović je oštro kritikovao finansijsku politiku prethodne Vlade u kojoj je Spajić bio ministar finansija, a naročito odluke o zaduženjima države.
Spajić je pak, u vrijeme dok je Damjanović bio ministar najavljivao bankrot države.
- 'Podgoričku listu' formirao doskorašnji funkcioner PES Andrej Milović koji je do prije mjesec i po bio ministar pravde u Vladi Milojka Spajića.
Iako su mjesecima ranije bili u sukobu, Spajić je Milovića smijenio tek nakon što je njegovo ministarstvo okončalo rad na zakonima neophodnim za odmrzavanje procesa evropskih integracija.
Sukob sa Milovićem je počeo zbog njegovog insistiranja da južnokorejski državljanin Hyeong Do Kwon, optužen za kriptoprevare, izruči Sjedinjenim Državama, a ne Južnoj Koreji koje su ga potraživale.
Milović je takođe, bio protiv da Crna Gora Turskoj izruči Binala Čamgoza, smatrajući da mu se time ugrožavaju ljudska prava.
- Listu je predala i Crnogorska evropska partija koju predvodi istoričar dr Novak Adžić dugogodišnji funkcioner Socijaldemokratske partije, koju je napustio nakon izbora 2020. na kojima je ta stranka izgubila parlamentarni status.
Grupe građana
Na izborima u Podgorici će se pojaviti Pokret 'Preokret' Srđana Perića građanskog i ekološkog aktiviste čija stranka nije uspjela da uđe u parlament Podgorice na izborima prije dvije godine.
Učestvuje i Pokret podstanara, kao i Crnogorska građanska akcija.
U birački spisak za lokalne izbore u glavnom gradu upisano je 145.908 građana. To je oko 2400 birača više nego na posljednjim izborima održanim 2022.
Lokalni parlament bira gradonačelnika Podgorice.
Facebook Forum