Centar za životnu sredinu iz Banjaluke tužio je Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske (RS), jednog od dva entiteta u Bosni i Hercegovini (BiH) zbog odobravanja studije uticaja na životnu za izgradnju termoelektrane Ugljevik 3.
Radi se o termoektrani koju bi trebala graditi Kompanija Comsar Energy, čiji je vlasnik ruski milijarder Rašid Serdarov, kod gradića Ugljevik, na istoku BiH.
U saopštenju Centra za životnu sredinu od ponedjeljka, 7.marta, navodi se da je tuženo ministarstvo preuranjeno odobrilo studiju, čime je onemogućilo učešće u javnoj raspravi susjednim zemljama, tačnije Hrvatskoj.
“Tuženi je bez razmatranja konačnog ishoda učešća javnosti osujetio zakonitost donijetog rješenja. Stoga, a budući da zakonitost rješenja kojim se odobrava studija uticaja predstavlja prethodno pitanje o kojem odlučuje nadležni sud, očekujemo da tuženi odloži dalje postupanje do konačne sudske odluke”, izjavio je Redžib Skomorac, pravnik Centra za životnu sredinu.
U Centru navode da u odobrenoj Studiji nedostaje adekvatna procjena emisija zagađujućih materija u vazduh, posebno CO2 emisija.
To je, kako navode u Centru za životnu sredinu, važno jer je smanjenje emisije kroz proces dekarbonizacije ključno u borbi protiv klimatske krize i usklađivanja sa Sofijskom deklaracijom o Zelenoj agendi za Zapadni Balkan.
“Čini se da je investitoru, ali Ministarstvu stalo da se finalizuje dokumentacija za ovaj projekat, bez obzira što Ugljevik 3 nema budućnosti, posebno kada se uvede oporezivanje emisija ugljen dioksida”, stoji u saopštenju Centra.
Studija odobrena i pored odbijanja kineskih banaka da finansiraju gradnju
Polovinom januara, Sunningwell International Limited, kompanija koja je zajedno sa Kineskom nacionalnom elektrotehničkom kompanijom (CNEEC) trebala biti izvođač radova na izgradnji termoelektrane Ugljevik 3, potvrdila je da krediti kineskih banaka neće biti dostupni za ovaj projekat, te da traže alternativne izvore finansiranja.
Prethodno je u junu 2021. godine Comsar Energy potpisala ugovor o nabavci opreme i izgradnji termoelektrane Ugljevik III sa te dvije kompanije. Prema tom ugovoru, planirana je gradnja termoelektrane, jačine 2x350 megawata (MW) i kapaciteta 4,2 miliona tona uglja.
U Centru za životnu sredinu pitaju i koje je opravdanje za Studiju, kad su upitne i finansije za Ugljevik 3.
“Postavlja pitanje iz čijih džepova se finansiraju ove dozvole i ko će plaćati penale za prekršene međunarodne obaveze ukoliko dođe do izgradnje ove termoelektrane”, kazala je Majda Ibraković, koordinatorica programa Energija i klimatske promjene iz Centra za životnu sredinu.
U saopštenju Centra za životnu sredinu od ponedjeljka, navodi se da je Ministarstvo RS Rješenje donijelo na osnovu konačne verzije Studije uticaja na životnu sredinu iz decembra 2021. godine.
Tome je prethodila je višemjesečna javna rasprava i prikupljanje komentara od strane javnosti, kao i zemalja u regionu koje bi mogle biti pod uticajem projekta u sklopu prekograničnih konsultacija.
Vlasti Republike Srpske koncesiju za izgradnju i rad elektrane dale su 2013. godine kompaniji Comsar Energy. U januaru 2021. godine Vlada RS je produžila period koncesije na 44 godine.
Prvobitno je najavljivana investicija u vrijednosti od oko milijardu maraka (oko 500 miliona evra).
Dva puta su poništene i ekološke dozvole, 2017. i 2019. godine, nakon žalbi Centra za životnu sredinu, u kojem ističu da su, uprkos neuspjehu Comsara da izgradi termoelektranu, vlasti u RS dozvolile nastavak projekta, umjesto da od njega odustanu.
Kako dodaju, Vlada RS je dozvolila koncesionaru da udvostruči kapacitet Ugljevika III na 700 megawata, što je u suprotnosti sa Strategijom energetskog razvoja RS.
Ako bude izgrađena, Ugljevik III biće druga termoelektrana u istoimenom gradiću, na sjeveroistoku BiH.
U Kompaniji Comsar Energy su naveli da traže nove izvore finansiranja za gradnju Ugljevika 3 nakon odustajanja kineskih banaka od finansiranja projekta.
Ko je Rašid Serdarov?
Rašid Sardarov je vlasnik naftne kompanije "South-Urals industrial Company", kao i izdavačke kuće "Sovershenno Sekretno".
U BiH je prisutan od 2011. godine. Te godine je Odlukom Savjeta ministara BiH, kao značajan investitor, dobio bh. državljanstvo.
U okviru njegove kompanije Comsar Energy RS posluju četiri firme koje se bave termoenergijom, hidroenergijom, eksploatacijom krečnjaka, trgovinom električnom energijom i hotelijerstvom. Sve firme su u potpunom ili većinskom vlasništvu offshore kompanije "Comsar Energy" LTD sa Kipra.
Ova firma sa Vladom entiteta Republika Srpska ima potpisane ugovore o koncesijama za izgradnju i korištenje termoelektrane Ugljevik III i obližnjeg rudnika koji bi snabdijevao buduću termoelektranu.
Kompanija Comsar Hydro ima koncesiju za gradnju hidroelektrane Mrsovo na rijeci Lim kod Rudog, na istoku BiH.
