Četvrti put u posljednjih sedam godina, u Skupštini Crne Gore biće predloženo da se dan rođenja vladike Petra Drugog Petrovića Njegoša proglasi Danom kulture.
Takav predlog je u parlamentarnu proceduru podnio opozicioni Demokratski front, iako je prošle godine ista inicijativa odbijena od strane parlamentarne većine.
Prema formalnom obrazloženju ta stranka traži da se novi praznik zove “13. novembar - Dan Petra II Petrovića Njegoša, praznik kulture Crne Gore” čiji je cilj da se afirmiše kultura i stvaralaštvo jedne od najvažnijih istorijskih ličnosti Crne Gore, vladara, vladike, pjesnika i filozofa.
Upitan o motivima da ponovo predlože Njegošev rođendan za državni praznik, poslanik Demokratskog fronta Budimir Aleksić, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da time žele da dokažu svoje dosadašnje tvrdnje, da se vladajuća Demokratska partija socijalista (DPS) ‘odrekla Njegoša, njegove ideologije i tradicionalne Crne Gore’.
“Želimo da vidimo hoće li se vlast usuditi da ponovo odbije takav predlog, zašto su protiv Njegoša. Oni (vlast) tvrde da su obnovili Crnu Goru, a mi svi vidimo da je ova Crna Gora negacija njegoševske, istorijske Crne Gore i njenog identiteta, duha, vrijednosti i svega što je bilo. Mi želimo da upravo to kažu i da javnost do kraja vidi kakva je priroda i duh ove vlasti i njene politike i ideologije. A to se najbolje vidi prema odnosu vlasti prema Njegošu i odbijanju da dan Njegoševog rođenja bude Dan kulture Crne Gore”, kaže Budimir Aleksić.
Ranije inicijative
Podsjetimo, Ministarstvo kulture Crne Gore je još 2013. godine predložilo da se Njegošev rođendan proglasi za državni praznik kulture.
Taj predlog nije prošao, kao što nije prošao ni 2016. godine kada je takođe Vlada Crne Gore najavila ustanovljenje Njegoševog dana kao novog državnog praznika. Međutim, i od tog predloga je Vlada naprasno odustala bez zvaničnog objašnjenja.
Prije odustajanja, zabilježene su veoma oštre negativne reakcije iz redova Bošnjačke stranke, koalicionih partnera u vlasti. Potom je opozicioni Demokratski front u oktobru 2018. godine aktuelizovao predlog da se dan rođenja Njegoša 13. novembar proglasi crnogorskim praznikom kulture. Nije bilo dovoljne većine u parlamentu ni da se o tome otvori rasprava. Tako dolazi do najnovijeg, ponovljenog predloga opozicionog Demokratskog fronta da se izmjeni Zakon o državnim praznicima uvođenjem 13. novembra kao dana crnogorske kulture.
Kako u vlasti gledaju na predlog?
U vladajućoj Demokratskoj partiji socijalista nismo mogli doći do sagovornika koji bi prokomentarisao najnoviji predlog Demokratskog fronta i kako će se njihovi poslanici odrediti prema njemu.
Ipak poslanik vladajuće koalicije iz Liberalne partije Andrija Popović je saopštio za RSE da je njemu prihvatljiv predlog i da se nada da će i ostali partneri u vlasti dati podršku:
“Dan rođenja Njegoša 13. novembar treba da bude crnogorski Dan kulture. Nikakvog opravdanja nema što do sada nije usvojen iako je predlog zakona dugo u proceduri. Njegoš kao najprepoznatljiviji simbol Crne Gore u istoriji, vjerski i svjetovni vođa, sama veličina njegovog djela zaslužuju da mu se Crna Gora bar na takav način oduži. Apsolutna podrška će postojati Liberalne partije tom činu, a vjerujem da će konačno i parlamentarna većina to podržati, iako ima nekih sporenja sa Bošnjačkom strankom. Ali vjerujem da će se i to prevazići.“
Ivan Vujović, iz opozicone Socijaldemokratske partije, ocjenjuje da je Njegoš najmanje tri decenije unazad predmet političke instrumentalizacije, pa i danas:
“U novo vrijeme imamo i nove oblike instrumentalizacije i manipulacije Njegoševim djelom, razne pogrešne interpretacije koje su nekada zlonamjerne. Pokušaji da se kroz Njegoša uberu politički poeni, najveću štetu čini Crnoj Gori i koheziji crnogorskog društva i samom Njegošu i njegovoj istorijskoj veličini i djelu. Umjesto da kao društvo tražimo što je moguće više kohezionih faktora u zajednici, a kod Njegoša to možemo naći, ali Njegoš se tretira na jedan politikantski način što služi jednom kratkoročnom političkom profiitu i ničemu drugom.”
Interpretacije Njegoševog djela
Komentarišući najnoviju inicijativu opozicionog Demokratskog fronta da Njegošev dan rođenja bude novi državni praznik, crnogorski istoričar Miloš Vukanović upozorava da treba vidjeti šta je pozadina takve inicijative i da li postoji opravdanje za tako nešto. Po Vukanoviću obilježavanje datuma koji se vežu za slavne ličnosti nisu neopravdan zahtjev:
“Ipak, ovdje se radi se o dobijanju jeftinih političkih poena, odnosno o pokušaju iskorišćavanja afiniteta populacije prema Njegošu, važnoj istorijskoj ličnosti. Posljedice mogu biti problematičnije, jer se samim tim aktivnostima potenciraju identitetski ideali nekakve takozvane Njegoševe Crne Gore koju je Crna Gora već u dvadesetom vijeku prevazišla. Ne kažem da Crna Gora ne treba da baštini Njegošev legat, ali isticati na tolikom nivou ideale takozvane Njegoševe Crne Gore su umnogome problematične. Prije svega kada dolaze od struktura kao što je Demokratski front koji itekako ima određene devijantne interpretacije samih Njegoševih ideja”, ocjenjuje Vukanović koji dalje dodaje da bi trebalo prigodnim datumom obilježiti republikansko uređenje Crne Gore:
Moram napomenuti da je Ustavom Crne Gore predviđeno da je Crna Gora država republikanskog uređenja i da Crna Gora nema danas praznik koji slavi njeno republikansko uređenje.Miloš Vukanović, istoričar
“Moram napomenuti da je Ustavom Crne Gore predviđeno da je Crna Gora država republikanskog uređenja i da Crna Gora nema danas praznik koji slavi njeno republikansko uređenje. Djelimično samo 13. jul, jer se taj praznik veže i za neke druge događaje. Samim tim ako nam već nedostaje određeni praznik, jer Crna Gora ima manji broj državnih praznika nego što je evropski prosjek, onda bi trebalo da više posvetimo pažnje obilježavanju našeg republikanskog uređenja, odnosno onome na čemu se savremena Crna Gora temelji”, zaključio je Vukanović.
Iako najznačajnija istorijska ličnost u Crnoj Gori, Njegoševa djela su dugi niz godina predmet spornih interpretacija. Njegovo kapitalno djelo Gorski vijenac je tumačeno iz pojedinih krugova kao neprijateljsko prema islamu.
Ostalo je upamćeno da je čak i tužilaštvo Haškog tribunala, tokom suđenja lideru bosanskih Srba u jednom trenutku konstatovalo, da je Njegošev Gorski vijenac, kroz citate stihova napisanih u 19. vijeku, bio poziv na etničko čišćenje i rušenje džamija. Naknadno je iz Haškog tužilaštva saopšteno ‘da su mediji tendenciozno interpretirali iskaz tužilaštva’.
Facebook Forum