Svako malo Njegoš vaskrsava u Crnoj Gori kao povod za novu polemiku, dizanje starih tenzija i još jednu podjelu javnog mnjenja.Tako je prvi čovjek Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Amfilohije prije dva dana pozvao na izmještanje Njegoševog mauzoleja na Lovćenu i vraćanje stare crkvene kapele u kojoj su nekada počivali posmrtni ostaci najvećeg crnogorskog pjesnika, vladara i vladike. Zašto je Amfilohije tako uporan u svom zahtjevu koji godinama ponavlja i zbog čega je postojeći mauzolej trn u oku srpskoj crkvi, istoričarima i političkim krugovima oko nje?
Mitropolit Srpske crkve u Crnoj Gori Amfilohije, ponavljajući da se Petar Drugi Petrović Njegoš nalazi u tamnici, kako naziva mauzolej koji je komunistička vlast podigla na Lovćenu, na mjestu gdje su Njegoševi zemni ostaci počivali u kapeli koju je 1925. podigla srpska dinastija Karađorđević, poručio je kako je počela obnova crkve - kapele u kojoj je po sopstvenoj želji Njegoš sahranjen 1851. godine.
“Srušena je ta crkva, a podignuto čudovište. Pagansko. Mnogobožačko. Mesopotamskih satrapa. Njegoš je u tamnici. On je u najgoroj tamnici koja postoji u Evropi. I to je sad proglašeno za novu Crnu Goru, na tome se gradi novi identitet Crne Gore. Na tzv. kako kažu zapadnim vrijednostima.“
Inicijativa poglavara Srpske crkve u Crnoj Gori, za istoričara sa Cetinja Miloša Vukanovića, osim što je nerealna i u praksi neizvodljiva, nema ni istorijsko utemeljenje.
“Još jedna inicijativa je pokušaj održavanja inicijative ka monopolizaciji inicijative kulturne istorije Crne Gore. Jer, gospodin Amfilohije i Srpska pravoslavna crkva ( SPC), smatraju da kontrolom simbola koji predstavljaju oličenje crnogorskog nacionalnog identiteta, sami mogu da kreiraju i da doprinose njegovom razvoju.“
Sasvim suprotno misli istoričar Budimir Aleksić, poslanik opozicionog Demokratskog fronta, koji smatra da je vraćanje kapele na mjesto mauzoleja tehinički izvodljivo i u simboličkom smislu time se samo ispunjava Njegošev amanet. Incijativa za to, kako ističe Aleksić, nema nikakvu ideološku pozadinu.
“Ideološki razlozi su rukovodili komunističku vlast da sruši crkvu. Ali ne samo to, nego i ideološki razlozi kada je riječ o tome da se svaki trag prisustva srpske i pravoslavne tradicije na ovom prostoru eliminiše. To su bili ideološki razlozi. Šta je normalnije, nego što crkva traži da se njen poglavar, jer on je bio poglavar Crnogorske mitropolije, to što sadašnji crnogorski mitropolit traži da se ispoštuje volja njegovog prethodnika. Nema nikakvih, osim crkvenih razloga, u incijativi mitropolita Amfilohija i crkve da se Njegoševa kapela vrati tamo gdje je i bila i gdje je upravo Njegoš odredio da ona bude.“
Podsjetimo, kosti Petra drugog Petrovića Njegoša, najčuvenijeg pjesnika, filozofa i mislioca Crne Gore, koga istoričari umjetnosti porede sa Homerom, a koji je osim toga bio i crnogorski vrhovni svjetovni i duhovni vladar, od 1974. godine počivaju u mauzoleju koji je izgrađen po projektu slavnog hrvatskog vajara Ivana Meštrovića. Prije Mauzoleja, na Lovćenu je postojala skromna kapela, čije je kamenje sačuvano. Mitropolit Amfilohije godinama traži njeno vraćanje na vrh Lovćena. Tim povodom više puta se obraćao vladi , a posebno 2013. kada je Crna Gora obilježavala dva stoljeća od Njegoševog rodjenja. Zašto je Srpska crkva tako istrajna u svojim zahtjevima da se na Olimp Crne Gore, kako kolokvijalno nazivaju njenu najpoznatiju planinu, umjesto mauzoleja podigne nova-stara kapela? Je li takva inicijativa na tragu nacionalnih svojatanja Njegoša, koje je za srpsku crkvu i krugove oko nje uvijek bio crnogorski vladar a srpski pjesnik?
“Prvo mislim da je Njegoš bio crnogorski mitropolit, pa samim tim i crnogorski vladar. Dakle vladar Crne Gore, ali takodje i srpski pjesnik, kako je sam za sebe govorio da srpskim jezikom govori, i srpskom narodu, u etnicčkom smislu pripada. Dakle ja mislim da su to neke činjenice koje je on kazao i konstatovao i da i to treba poštovati“, kaže Aleksić.
Istoričar Vukanović pak smatra da u tom grmu leži zec i da je Amfilohijeva inicijativa na tragu utvrđivanja nacionalnog identiteta pod firmom ispravljanja istorijske nepravde.
“Krugovi unutar SPC smatraju da monopolizacijom lika i djela Njegoša mogu da utiču na nešto što u njihovoj interpretaciji predstavlja odmetanje crnogorskog nacionalnog bića od nekog većeg –srpskog. Ovakav mauzolej, u svoj svojoj formi antičkoga hrama, predstavlja generalno simbol humanizma i posvete geniju koji treba da predstavlja i bude posvećen svim gradjanima Crne Gore. Sam gospodin Amfilohije, nekakvom inicijativom za vraćanje kapele, naravno ne originalne kapele nego kapele Karadjordjevića, pokušava da monopolizuje jedan od tih simbola crnogorske nacije samo za jednu naciju a to je srpska.“
Facebook Forum