Florian Bieber, stručnjak za Balkan sa Univerziteta u Gracu, sa ‘Zašto?’ objašnjava da li se i kakve paralele mogu povući između situacije oko katalonskog pokreta za nezavisnost od Španije i nekoliko balkanskih slučajeva.
- Uspjesi i porazi
Prvo, niti je Španija Jugoslavija, niti je Katalonija Slovenija ili Hrvatska. Isto tako, Istra, Vojvodina ili Republika Srpska nisu Katalonija.
Razlozi, dinamika i politički procesi koji vode ka stvaranju nekog pokreta za nazavisnost su specifični ali uspjesi se pripisuju grupama za nezavisnost a porazi državama.
- Represija
Jedna ključna razlika između Kosova i Katalonije je nasilje.
Uprkos žestokom policijskom odgovoru u nedjelju, pokret za nezavisnost Katalonije ne može tvrditi da se tu radi o istoriji represije kao što je to moglo Kosovo.
- Pozicija
Čak i prije rata iz 1998-99, oduzimanje autonomije je sugeriralo da Kosovo ne može računati na neki dogovor o autonomiji sa Srbijom.
Ovo nije slučaj kada je u pitanju Katalonija, koja uživa široku samoupravu i uprkos tvrdoglavoj i nefleksibilnoj politici koju provodi Rahojova vlada ne može se reći da se nalazi u istoj poziciji.
Španija je demokratija, Jugoslavija i Srbija u devedesetim to nisu bile.
- Udaljavanje
Postoji paralela u činjenici da što je centar beskompomisniji i tvrđi, to je izvjesnije da će narod podržati nezavisnost.
Slike nasilja u nedjelju su najbolja reklama za pokrete nezavisnosti.
Samo nekoliko godina prije referenduma u Sloveniji i Hrvatskoj 1990. godine, samo je manjina bila za nezavisnost, ali je Miloševićeva politika tvrde ruke katapultirala nacionaliste na vlast i osigurala podršku za udaljavanje od Beograda.
- Kandidati
Ovo se, naravno, može ponoviti, iako ni Vojvodina niti Istra nisu vjerovatni kandidati za to.
Region, pak, koji je najizgledniji da traži nezavisnost je Republika Srpska.
- Odgovor
Dodik koristi referendum da ukaže na navodno licemjerje Zapada, ali njegov argument ne stoji: Republika Srpska, kao ni Katalonija, se ne suočava sa represijom.
Ključno pitanje za Bosnu i Hercegovinu, kao i za Španiju, je kako odgovoriti na pokrete za nezavisnost.
- Legitimitet
Britanski ili kanadski način dozvoljavanja glasanja je jedan put, ali ovdje moguć samo ako postoji stabilan demokratski proces koji osigurava da se glasanje može odvijati slobodno. Bez dileme, u Španiji to jeste slučaj.
U Republici Srpskoj, referendum bi bio povezan sa mnogo većim rizicima i u fokus bi stavio to da li region, koji je nastao prije samo 25 godina kroz masovno etničko čišćenje, može polagati pravo na legitimitet istorijskog područja kao što su to Katalonija ili Škotska.
