Evropska unija (EU) oštro osuđuje negativnu, razdornu i zapaljivu retoriku lidera Republike Srpske (RS) koja se mogla čuti povodom obilježavanja Dana RS, 9. januara – saopšteno je iz Evropske službe za spoljne poslove (EEAS), diplomatskog servisa EU.
U slučaju da se ovakva retorika nastavi i situacija pogorša, iz EU ne isključuju ni sankcije i reviziju ekonomske pomoći.
„Ovakva retorika i aktivnosti i dalje pojačavaju tenzije među zajednicama širom zemlje, i doprinose dodatnoj eskalaciji političke krize u državi. Ona ugrožava stabilnost i napredak temlje, i u potpunoj su suprotnosti sa njenom evropskom perspektivom koja može biti bazirana samo na jedinstvenoj i suverenoj Bosni i Hercegovini (BiH)“, navodi se u saopštenju objavljenom na stranicama EEAS 10. januara.
Dodaje se da proslava u RS (jednom od dva entiteta u BiH) nije u skladu sa Ustavom BiH – jer je tako odlučio Ustavni sud.
„EU u kontinuitetu poziva rukovodstvo RS da ne poduzima takve aktivnosti i da ne koristi tu retoriku, te da nesporazume rješava kroz dijalog i legalan put, kroz državne institucije“, ističe se u saopštenju.
Navedeno je da „vodeći funkcioneri RS bi trebalo da doprinesu završetku zabrinjavajućem trendu mržnje i netolerancije, što uključuje i prestanak glorifikacije ratnih zločinaca, i poricanje njihovih zločina“.
EU takođe izražava žaljenje što su i drugi partneri učestvovali u obilježavanju Dana RS, čime „prijete regionalnoj stabilnosti i utiču na dobrosusjedske odnose“.
„Kontinuirana blokada bh. institucija, potpuno odsustvo konstruktivnog dijaloga i upotreba zapaljive retorike u javnosti samo vodi ka nestabilnosti i odgađa provođenje reformi koje su važne za zemlju i bolji život ljudi“, istaknuto je u saopštenju.
Iz EU traže od svih vođa, uključujući i one u RS, da prekinu sa neprihvatljivim, razdornim koracima, i vrate se na posao u državne institucije.
Podsjećaju da su posvećeni „pokretanju dijaloga koji bi mogao doprinijeti uklanjanju prepreka napretku BiH na njenom evropskom putu“.
„U slučaju da se situacija dodatno pogorša, EU ima širok raspon mjera na raspolaganju, uključujući postojeći okvir sankcija, kao i reviziju ukupne pomoći EU“, zaključuje se u saopštenju.
Obilježavanje neustavnog Dana RS
U više gradova Republike Srpske, jednog od dva entiteta u BiH, u nedjelju, 9. januara 2022. organizovana je proslava Dana Republike Srpske. Obilježavanje se dan kasnije nastavilo i u Brčko distriktu BiH, koji je zasebna administrativna jedinica.
Tog datuma 1992. u Sarajevu je održana Skupština srpskog naroda u BiH koja je donijela Deklaraciju o proglašenju Republike srpskog naroda BiH, kao nezavisne cjeline unutar Bosne i Hercegovine, a sa ciljem da je pripoji Jugoslaviji, koja se tada raspadala.
Obilježavanja Dana Republike Srpske 9. januara tri puta je proglašavano neustavnim, od Ustavnog suda tadašnje Republike Bosne i Hercegovine, a nakon rata, koji je završen 1995. godine, i Ustavnog suda BiH.
Ustavni sud BiH je u novembru 2015. donio odluku prema kojoj je član Zakona o praznicima RS-a koji govori o Danu RS-a neustavan.
Nakon referenduma održanom u septembru 2016. godine, koji je također proglašen neustavnim, Narodna skupština RS-a je 26. oktobra iste godine donijela poseban Zakon o Danu RS-a i izdvojila ga iz Zakona o praznicima RS-a. Ustavni sud BiH poništio je i taj zakon.
