Narodna skupština bosanskohercegovačkog entiteta Republike Srpske (RS) u srijedu, 15. septembra, na Dan nacionalnog jedinstva, slobode i zastave Republike Srpske i Srbije, usvojila je Prijedlogu Zakona o zaštiti, očuvanju i upotrebi jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma.
Zakonom se uređuju sistem zaštite, očuvanja i način korišćenja jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma u Republici Srpskoj kao nematerijalnog kulturnog nasljeđa, odnosno kulturnog dobra od izuzetnog značaja, navodi se u članu 1. ovog Zakona, koji određuje i novčane kazne za kršenje pravila upotrebe ćiriličnog pisma.
"Budući da jezik srpskog naroda i ćirilićno pismo zasigurno predstavljaju kulturno dobro od izuzetnog značaja, smatramo da je neophodno što prije utvrditi sistem zaštite, očuvanja i način korišćenja jezika srpskon naroda i ćirilićnog pisma u Republici Srpskoj kao nematerijalnog kulturnog nasljeđa," kazala je poslanicima ministrica prosvjete i kulture RS Natalija Trivić.
Zakonom se predviđa se obavezna upotreba ćiriličnog pisma za sve institucije, preduzeća i organizacije koje se finansiraju javnim novcem. Zakonom se obavezuje upotreba ćirilice i za manifestacije koje se finansiraju javnim novcem.
Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić 26. avgusta u Beogradu uručio je prednacrt Zakona o zaštiti srpskog jezika i ćiriličkog pisma Miloradu Dodiku, članu Predsedništva Bosne i Hercegovine (BiH), a Vlade Srbije i RS utvrdile su Prijedlog ovog zakona 2. septembra i to po hitnom postupku.
Ministrica Trivić je navela da se zaštitom i promocijom kulturnog nasljeđa, a naročito ćiriličnog pisma čuva "lični pečat postojanja i trajanja na ovim prostorima".
Milorad Dodik, član Predsjedništva BiH lider Stranke nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), ocijenio je današnji dan istorijskim i naveo je da je srećan jer Srbija i Republika Srpska na isti dan usvajaju zakon o zaštiti ćirilice i jezika.
"Ono što je bitno, jeste da svaka promjena bude identična sa onom u Srbiji. Uspjeli smo danas da imamo pravo na to, " kazao je Dodik, objašnjavajući da će se zasigurno u narednom periodu ponovo vraćati u skupštinu kako bi se analizirali efekti usvojenog Zakona.
Poslanici Narodne skupštine RS iz reda Bošnjačkog naroda tokom rasprave su naveli da je raspravom o Zakonu povrijeđen poslovnik, te da se Zakon ne može usvojiti u sadašnjem obliku za koji tvrde da je diskriminatoran.
"Ovim zakonom se preferira srpski jezik i kultura, a Bošnjaci i Hrvati se diskriminišu iako su ravnopravni konstitutivni narodi u Bosni i Hercegovini. Bosanski, srpski i hrvatski jezik su ravnopravni, te ćirilica i latinica ravnopravna pisma, “ izjavio je Edin Ramić, poslanik Kluba Zajedno za BiH.
Službena pisma u BiH su latinica i ćirilica.
U zvaničnoj komunikaciji Institucije Republike Srpske (RS) i do sada su koristile ćirilično pismo. Tako su saopštenja i obavještenja na internet stranicama Institucija RS pisana ovim pismom, ali i zvanični dokumenti, odgovori na upite i ostala zvanična komunikacija.
Osim toga, zvanične internet stranice institucija i javnih ustanova u ovom entitetu, ali i u cijeloj BiH imaju mogućnost izbora prikaza između tri jezika konstitutivnih naroda Srba, Hrvata i Bošnjaka i ćiriličnog i latiničnog pisma. Isto je i sa portalima, te stranicama Javnih servisa u BiH.
U skladu sa navedenim, u RS javno istaknuti nazivi svih zvaničnih entitetskih institucija ispisani su dvojezično, na ćirilici i latinici.
Ista situacija je i sa saobraćajnim znakovima, nazivima ulica i putokazima.
Pitanje jezika i pisma nije definisano državnim Zakonom u BiH, niti se nalazi u Ustavu BiH.
Ono je definisano Ustavom RS, Ustavom Federacije BiH, drugim bh. entitetom, i Statutom Brčko Distrikta BiH, kao i Ustavima 10 kantona u Federaciji BiH.
U svim kantonima ova pitanja nisu u skladu sa Ustavom Federacije BiH, te u ustavima pojedinih kantona nema ćirilice, ali ni bosanskog jezika.
Prema Ustavu RS službeni jezici u ovom entitetu su jezik srpskog naroda, jezik bošnjačkog naroda i jezik hrvatskog naroda. Službena pisma su ćirilica i latinica.
Takođe, članom 34. entitetskog ustava "građanima se garantuje sloboda izražavanja nacionalne pripadnosti i kulture i pravo upotrebe svog jezika i pisma".
Osim toga, Ustavom RS svim građanima je zajamčeno da u postupku pred sudom ili drugim državnim organom ili organizacijom, koja u vršenju javnih ovlašćenja rješava o njegovim pravima i dužnostima, upotrebljava svoj jezik i da se upoznaje sa činjenicama na svom jeziku.
S obzirom na odredbe Ustava RS, pravna lica mogu da svoje nazive pišu na latinici i ćirilici, kao i da koriste ćirilicu i latinicu u poslovnoj komunikaciji, te prilikom obilježavanja svojih proizvoda i oglašavanja usluga.
U odredbama Zakona o zaštiti, očuvanju i upotrebi jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma predviđaju se stimulativne mjere za privatni sektor, odnosno poreske i druge olakšice za one koji se odluče da u svom radu i poslovanju koriste ćirilično pismo. To uključuje i korišćenje ćiriličnog pisma u elektronskim i štampanim medijima.
Zakonom su također predviđene i kazne za kršenje odredbi od 1.000 do 5.000 KM (500 do 2.500 eura) za organe, organizacije i druga pravna i fizička lica ukoliko u "pravnom prometu" ne koriste ćirilicu, no Zakonom nije definisano šta se podrazumijeva pod ˝pravnim prometom˝.
Istovjetne kazne predviđene su i za organizatore kulturnih i drugih manifestacija.
Srbija i RS već drugu godinu obilježavaju zajednički praznik - Dan srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave, a 15. septembar je izabran jer je tog dana 1918. godine probijen Solunski front.
