Pitanje položaja Srba u Crnoj Gori ponovo je medijski aktuelizovano najavom iz Nove srpske demokratije da će zahtjevati promjenu Ustava Crne Gore u koji se želi unijeti srpski nacionalni elementi. Aktuelizovanje političkog položaja Srba u Crnoj Gori se događa u trenutku kada se i u državama regiona politički predstavnici Srba zalažu za zajedničko političko djelovanje i nacionalno jedinstvo. Šta su motivi za aktuelizovanje srpskog nacionalnog pitanja u Crnoj Gori?
Uspostavljanje sistema specijalnih veza sa Srbijom, izmjene crnogorskog Ustava u koji bi bile unijete odredbe o konstitutivnosti srpskog naroda u Crnoj Gori, definisanju ćirilice kao službenog pisma i zastupljenost Srba u institucijama sistema proporcionalno udjelu u stanovništvu – predstavljaju smjernice za dalje djelovanje Nove srpske demokratije i opozicionog Demokratskog fronta koje je iznio Andrija Mandić u autorskom tekstu u beogradskoj „Politici“. Stav ove političke opcije je da su Srbi u Crnoj Gori građani drugog reda, a prema riječima poslanika Nove srpske demokratije Budimira Aleksića, ova stranka će tom inicijativom pokušati da Crnu Goru učini ravnopravnom.
„Ne treba velika analiza da bi se vidjelo da je srpski narod u Crnoj Gori danas u neravnopravnom položaju, odnosno da su Srbi građani drugog reda. Da bi se ta anomalija ispravila potrebno je promjeniti Ustav i uspostaviti mehanizme koji bi garantovali ravnopravnost svih građana“, kaže Aleksić.
Aktuelizacija zahtjeva o promjeni Ustava Crne Gore dolazi u trenutku kada, lideri Srba u regionu rade na „Deklaraciji o očuvanju srpskog naroda“, nakon što je premijer Republike Srpske Milorad Dodik konstatovao da se u Crnoj Gori dešava navodni identitetski genocid nad Srbima. Takođe inicijativa o položaju Srba se događa u susret otvaranju Srpske kuće u Podgorici u šta je Republika Srbija uložila oko tri miliona eura, ali i u susret početku suđenja liderima srpskih političkih stranaka u slučaju „državni udar“. Inače suđenje za kriminalno djelovanje i terorizam, lideri srpskih stranaka tumače kao ključni dokaz za postojanje ’antisrpske histerije’ u Crnoj Gori.
Isticanju zahtjeva o promjeni Ustava Crne Gore prethodio je sastanak predstavnika Srba iz regiona kod predsjednika Srbije Aleksandra Vučića, ali kome nisu prisustvovali predstavnici Srba iz Crne Gore već anti NATO aktivista Marko Milačić.
Upitan da li obnavljanje zahtjeva o izmjenama Ustava Crne Gore u smislu unošenja srpskih nacionalnih elemenata ima veze sa predstojećom „Deklaracijom o očuvanju srpskog naroda“ , Budimir Aleksić kaže da nema, već da se radi o starom zahtjevu Nove srpske demokratije, a koji se odnosi na popravljanje položaja Srba.
„Nema veze sa ’Deklaracijom’, to je naš stalni zahtjev, samo što niko nije tražio da ga promovišemo na određenom forumu i aktuelizujemo. Mi to pitanje nismo zapostavili, jer se Srbi u Crnoj Gori ne mire sa činjenicom da su građani drugog reda“, kaže Aleksić. Na pitanje kako operacionalizovati inicijativu, s obzirom da je mjesto odlučivanja parlament koji opozicija bojkotuje i s obzirom na činjenicu da nema dvotrećinske većine za promjenu Ustava, Budimir Aleksić kaže:
„Ako postoji politička volja, postoje i pravni mehanizmi“.
Vladajuće stranke u Crnoj Gori ne namjeravaju da mijenjaju Ustav, jer je stav da svi narodi u Crnoj Gori imaju ravnopravan status.
Obnavljanje zahtjeva insitucionalne promjene statusa srpskog naroda u Crnoj Gori, politički analitičar Zlatko Vujović vidi kao šansu Nove srpske demokratije da se priključi pojačanom interesovanju zvaničnog Beograda da ostvari veći uticaj na srpske zajednice van Srbije.
„Nova srpska demokratija se bori da politički preživi ono što se dešavalo posljednjih mjeseci, počev od događaja tokom izbornog dana, narušeno savezništvo sa drugim opozicionim strankama i drugo. Očigledno je stranka procjenila da ukoliko želi da ima snažniju podršku iz Beograda, mora da otvori pitanja koja su vezana za nacionalni identitet i položaj Srba“, kaže Vujović i ocjenjuje da je to u kontradikciji sa zvaničnim stavovima Beograda i Podgorice o nikad boljim odnosima.
„S jedne strane to je u kontradikciji sa onim što stiže sa zvaničnih adresa Podgorice i Beograda – da nikada nisu bili bolji odnosi. Međutim interesi Srbije svakako neće splasnuti prema Crnoj Gori i regionu. Srbija, bez obzira ko je na čelu, ima ambiciju da bude regionalni igrač i utiče na procese. To je povezano sa stalnim pritiskom Rusije na Srbiju da bude, na neki način posrednik, u interesima Rusije. To otvara priliku za Novu srpsku demokratiju da pliva na tom talasu i pokuša sebi obezbjediti političko preživljavanje“, kaže Vujović.
Facebook Forum