Od spekulacija u Južnoj Koreji, do pritvora u Crnoj Gori. Takav je put "kralja kriptovaluta" Hyeong Do Kwona (Do Kvon), koji je osumnjičen za prevaru vrijednu 40 milijardi dolara preko kriptovaluta.
Zbog toga je u Južnoj Koreji u septembru prošle godine izdat nalog za njegovo hapšenje, nakon što su njegove kriptovalute Terra i Luna doživjele krah, kao i kompanija Teraform Labs, u kojoj je suvlasnik.
Time su investitori izgubili milijarde, a mnogi životnu ušteđevinu.
Južnokorejske vlasti su ga optužile za prevaru i kršenje zakona o tržištu kapitala, čime se našao i na crvenoj Interpolovoj potjernici.
Komisija za vrijednosne papire SAD je optužila je Do Kvona i Terraform Labs sa sjedištem u Singapuru za organizovanje prevare s vrijednosnim papirima kripto imovine u vrijednosti više milijardi dolara, uključujući algoritamski stabilcoin i druge vrijednosne papire kripto imovine, objavila je Komisija sredinom februara.
Ko ga traži?
Izuručenje Do Kvona i njegovog kolege Joon Hon Changa (Hon Čang) od Crne Gore, gdje su uhapšeni krajem marta, traže Južna Koreja i Sjedinjene Američke Države (SAD).
Ministar pravde Crne Gore Marko Kovač je 29. marta saopštio da su međunarodna Interpolova potjernica za tim licima i molba za izručenje "podloga da se protiv okrivljenih vodi ekstradicioni postupak".
On je dodao da ove dvije zemlje traže i računare zaplijenjene od dvojice Južnokoreanaca.
Kovač nije precizirao kojoj će zemlji oni biti izručeni, navodeći da to zavisi od više činilaca, među kojima su državljanstva osumnjičenih i redoslijeda dostavljanja zahtjeva za izručenje.
Ranije je iz MUP-a saopšteno da je za Do Kvonom potjernicu izdao i Singapur.
Kako je dospio do Crne Gore?
Do Kvon je uhapšen kada je pokušao da napusti Crnu Goru sa podgoričkog aerodroma 23. marta, zbog falsifikovanja putne isprave.
On i Hon Čang su prilikom granične kontrole na privatnom letu za Dubai koristili falsifikovane pasoše, a kada su pretreseni, kod njih su pronađene i oduzete lažne putne isprave Kostarike, Koreje i Belgije.
Zaplijenjena su im tri laptopa i pet mobilnih telefona.
Pročitajte i ovo: Kralj kriptovaluta iz Južne Koreje uhapšen u Crnoj GoriNe zna se kad su i na kom prelazu Do Kvon i njegov poslovni partner ušli u Crnu Goru.
Ministar unutrašnjih poslova Filip Adžić ne smatra da je njihov ulazak propust crnogorske policije.
"Pošto pri ulasku u Crnu Goru Do Kvon nije koristio svoja dokumenta, onaj ko je bio na graničnom prelazu i dozvolio mu da uđe s falsifikovanim dokumentom, nije mogao znati da je to lice na nekoj od potjernica", izjavio je Adžić 7. juna.
Pročitajte i ovo: Crna Gora će izručiti 'kralja kriptovaluta'Nakon hapšenja je ministar pravde Marko Kovač na pitanja Radija Slobodna Evropa (RSE) kako je i u koju svrhu Do Kvon ušao u Crnu Goru, ko mu je pomogao i kuda se kretao, rekao da je riječ o operativnim podacima.
"Mi ih sada nemamo. Moguće da će ta pitanja biti tretirana prilikom vođenja krivičnog postupka pred Osnovnim sudom u Podgorici", rekao je tada Kovač.
Krajem decembra je The Financial Times, pozivajući se na izjave tužilaca iz Južne Koreje, objavio da potraga njihovih vlasti za Do Kvonom seže do Srbije.
Pročitajte i ovo: Nadležni ćute o navodima da se južnokorejski kripto begunac krije u SrbijiMeđutim, niti iz srbijanskih vlasti, kao ni iz ambasade Južne Koreje nisu odgovorili na upit RSE o tome da li je traženo da se Do Kvon locira i izruči.
Kako je postao političko pitanje u Crnoj Gori pred izbore?
Još jedan objavljeni podatak upućuje da je Do Kvon prije dolaska u Crnu Goru boravio u Srbiji.
Zbog pisma koje je on iz pritvora uputio crnogorskim zvaničnicima, a u kome govori o svojim vezama sa Milojkom Spajićem, čelnikom Pokreta Evropa sad (PES) 7. juna je sazvana sjednica Vijeća za nacionalnu bezbjednost Crne Gore.
Nakon sjednice je saopšteno da su se Do Kvon i Spajić sastajali u Beogradu decembra 2022., da su prijatelji pet godina, te da su u Do Kvonovom laptopu pronađeni dokazi o finansiranju kampanje PES-a.
Ta partija je u snažnom političkom usponu, pokazuju nedavni lokalni i predsjednički izbori.
Iz PES su naveli da je riječ o "prljavoj aferi" iza koje, kako kažu, stoji premijer Dritan Abazović i koja treba da diskvalifikuje Spajića, nosioca njihove liste na izborima koji će se održati 11. juna.
Oni tvrde da je Do Kvon potpisao sadržaj pisma u zamjenu za mogućnost da se brani sa slobode, što bi mu dalo šansu da pokuša pobjeći, saopšteno je iz PES.
Pročitajte i ovo: Slučaj Do Kvon dio predizborne borbe u Crnoj GoriSpajić je ustvrdio da je Južnokorejac uhapšen nakon što su ga ministru policije prijavili članovi blokčejn zajednice koju je početkom aprila doveo u Crnu Goru.
U ekipi stručnjaka za blokčejn tehnologiju, koji su došli da pomognu Ministarstvu pri izradi zakonske regulative za taj sektor, a koju Crna Gora nema, bili su Vitalik Buterin, Vlad Zamfir, Anuj Das Gupta, Boris Mamlyk, Tianhing Zhen, John Haskell i Johnatan Levi.
"Do Kvon je prevarant koji je prevario milione ljudi, uključujući i moje prijatelje i kompaniju u kojoj sam radio, kada smo još rane 2018. investirali u ovaj projekat, zbog čega smo imali i posebnu satisfakciju da ga prijavimo čim smo saznali da se krije u Crnoj Gori", rekao je Spajić.
Što bi dalje moglo biti sa Do Kvonom?
Do Kvon i Hon Čang su i dalje u pritvoru, iako je Osnovni sud, uz jemstvo od po 400 hiljada eura, ranije prihvatio da se brane sa slobode uz mjeru nadzora, u vidu zabrane napuštanja stana.
Na tu odluku žalilo se Osnovno državno tužilaštvo, pa će do donošenja odluke po toj žalbi oni sigurno ostati u pritvorskoj jedinici zatvora u Spužu, nadomak Podgorice.
Pročitajte i ovo: Sud u Podgorici pustio 'kralja kriptovaluta' da se brani sa slobodeNovi pretres po optužbi za falsifikovanje isprava, zbog kojeg im se sudi pred Osnovnim Sudom u Podgorici, je zakazan za 16. jun.
Tek nakon što taj sud donese presudu na koju će obje strane, tužilaštvo i advokati Do Kvona imati pravo žalbe, u Višem sudu u Podgorici odlučivaće se o ekstradicionom postupku i tome kada će i kojoj zemlji Do Kvon i Hon Čang biti izručeni.
Tokom trajanja procesa o ekstradiciji nije obavezna mjera pritvora, već se najčešće određuje nadzor uz zabranu napuštanja mjesta boravka.
Odluku o ekstradiciji na kraju procesa potpisuje ministar pravde.
Drugi bjegunci u Crnoj Gori
Jedan broj, uglavnom bivših zvaničnika ili biznismena, koje su druge države potraživale, dobili su neku vrstu utočišta u Crnoj Gori. Neki državljanstvo, neki azil, a neki međunarodnu zaštitu.
Počasni državljanin Crne Gore 2009. godine postao je Taksin Šinavatra, nekadašnji premijer Tajlanda koji je u svojoj državi bio osuđen za korupciju, a nekoliko godina kasnije i malezijski državljanin Vei Seng Puu, koji je bio hapšen u Las Vegasu zbog organizovanja ilegalnog klađenja.
Državljanstvo je, po privilegovanoj proceduri, 2010. dobio i Mohamed Dahlan, bivši palestinski ministar bezbjednosti koji je bio optužen za milionsku prevaru, kršenje ljudskih prava i u odsustvu osuđen na kaznu zatvora. Turska ga je 2019. stavila na listu najtraženijih lica. Dahlan je decembra 2013. dobio i srpsko državljanstvo.
Pročitajte i ovo: Crnogorska šema davanja državljanstva investitorima rizična i za EUAzerbejdžanski biznismen Telman Ismailov koji je po pojernici Rusije bio uhapšen u Podgorici oktobra 2021. dobio je politički azil u Crnoj Gori. Rusija ga je potraživala zbog sumnje za ubistvo dvojice privrednika u Moskvi. Ismailov je rekao da je potjernica proizvod političkog progona.
U Tivtu je oktobra 2021. uhapšen ruski milijarder i nekadašnji Putinov saradnik Igor Čujan, po potjernici moskovskog Interpola. Njega su ruske vlasti teretile za pronevjeru i mito. Čujan je juna 2022. dobio međunarodnu zaštitu u Crnoj Gori koja je odbila da ga izruči Ruskoj Federaciji.
Jedan od slučajeva gdje je Crna Gora izručila tražene osobe bio je po zahtjevu SAD.
Crnogorska policija novembra 2022. izručila u Sjedinjene Američke Države dvoje američkih državljana Mariettu Terebelian i Richarda Ayvazyana koji su bili na listi najtraženijih bjegunaca FBI. Oni su uhapšeni u februaru iste godine na osnovu međunarodne potjernice NCB Interpola Vašington.