Početak školske godine redovno aktuelizuje temu udžbenika, a na ovim prostorima, najviše kontroverzi, pored jezika, izaziva istorija. Učenici osnovnih i srednjih škola u Crnoj Gori sada uče iz udžbenika “nove generacije”, u kojima su važni trenuci crnogorske prošlosti obadjivani drukčije nego do sada. Medjutim, mišljenja su opet podijeljena, samo su uloge zamijenjene. Pristalice nekadašnjeg tretmana istorije sada su nezadovoljne, i obrnuto – raniji kritičari sada kažu da su udžbenici dobri.
Nov sadržaj udžbenika istorije u Crnoj Gori se tumači na dva načina. Dio istoričara, privržen dosadašnjem tretiranju crnogorske prošlosti, smatra da se ona sada, stavljanjem u službu aktuelne politike falsifikuje, dok drugi tvrde da su đaci do sada učili falsifikovanu istoriju koja nije bila autentično crnogorska.
Istoričar Dragutin Papović smatra da je izdavanjem novih udžbenika istorije napravljen korak naprijed u odnosu na stara izdanja. Mnoge teme sada su mnogo bolje obrađene nego ranije, kaže Papović, koji dodaje da očekuje dodatno poboljšanje kvaliteta udžbenika:
"Najznačajnije u ovoj novoj generaciji udžbenika je to što oni isključuju mržnju. U udžbenicima više nema govora o vječitim neprijateljima, odnosno, da se djeci sugeriše ko su neprijatelji ove države, ili naroda. Radi se o jednom objektivnom odnosu, i ne nude se gotove istine, nego se učenicima sugeriše da razmišljaju, i tako sami dolaze do zaključaka".
Istoričar Aleksandar Stamatović kaže da su sadašnji udžbenici puni falsifikata, odnosno izmišljenih lekcija:
"Aktuelni udžbenici za osnovne i srednje škole su izdati, čini mi se 2001. - 2002. godine. To bio početak jedne intenzivne kampanje, koja se završila referendumom 2006. godine, i razbijanjem državne zajednice Srbija i Crna Gora. Osnovni cilj tih udžbenika je bio - negirati sve što je srpsko u Crnoj Gori, iskompromitovati sve što je srpsko u Crnoj Gori, predstaviti srpski nacionalni osjećaj, srpsku državnu ideju u Crnoj Gori kao nešto što je importovano sa strane, dakle iz Srbije. Uveliko se potenciraju, kroz razne materijale i razne događaje, zavjereničke tendencije Srbije prema Crnoj Gori".
Dragutin Papović smatra da dosadašnji udžbenici istorije ispravljaju greške i netačnosti u starim izdanjima. Kao jedan od najznačajnijih primjera ranijeg prekrajanja navodi jedan od ključnih trenutaka crnogorske istorije - Podgoričku skupštinu 1918. godine, koju dio istoričara vidi kao puku formalnost kojom je prekriveno pripajanje Crne Gore Srbiji, dok je u starim udžbenicima ovaj događaj predstavljen kao ujedinjenje dvije države.
"Ranija interpretacija nije odgovarala onome što su bile istorijske činjenice. Taj događaj je ranije prikazan u apsolutno pozitivnom svijetlu. Prema njemu nije bilo kritičkog odnosa, dok se danas govori i o onim negativnim stranama, odnosno, o sukobu koji su proizvele odluke Podgoričke skupštine".
Istorija je zavisila od režima
Aleksandar Stamatović, koji kaže da u sadašnjim udžbenicima postoji mnoštvo primjera prekrajanja činjenica, tvrdi da je upravo Podgorička skupština jedan od falsifikata u novim školskim knjigama:
"Organizacija, rad i odluke Podgoričke skupštine su označeni kao nešto nezakonito, nelegitimno, nesvojstveno crnogorskoj državnoj tradiciji. Ljudi koji su bili poslanici te skupštine, uopšte ta ideja i rad skupštine i njen rad predstavljeni su kao novi model crnogorskih janjičara na početku XX vijeka".
Bilo da se radi o starim ili novim udžbenicima učenje istorije po mjeri neke političnosti, ideologije ili određene politike proizvodi određene posljedice. Istoričar prosrpske provinijencije Aleksandar Stamatović kaže da je to stara priča:
"Nije ništa novo kako su utemeljni ovi sadašnji programi. Uvijek je istorija i nastava istorije zavisila od određenog režima, od manjeg ili višeg, u nekim zaista prosvećenim buržoasko parlamentarnim društvima, recimo, modernog Zapada imate modele da se želi stvoriti jedna nezavisna, kritička ličnost".
RSE: Da li to znači da su onda i vaša saznanja skrojena po mjeri neke politike i neke ideologije?
Stamatović: Ne. Istorija se mora razvijati na osnovu kritičkih izvora. Sami izvori treba da potvrđuju šta je bilo sa određenim događajima, sa određenim ličnostima, kako da se oni tumače.
Nov sadržaj udžbenika istorije u Crnoj Gori se tumači na dva načina. Dio istoričara, privržen dosadašnjem tretiranju crnogorske prošlosti, smatra da se ona sada, stavljanjem u službu aktuelne politike falsifikuje, dok drugi tvrde da su đaci do sada učili falsifikovanu istoriju koja nije bila autentično crnogorska.
Istoričar Dragutin Papović smatra da je izdavanjem novih udžbenika istorije napravljen korak naprijed u odnosu na stara izdanja. Mnoge teme sada su mnogo bolje obrađene nego ranije, kaže Papović, koji dodaje da očekuje dodatno poboljšanje kvaliteta udžbenika:
"Najznačajnije u ovoj novoj generaciji udžbenika je to što oni isključuju mržnju. U udžbenicima više nema govora o vječitim neprijateljima, odnosno, da se djeci sugeriše ko su neprijatelji ove države, ili naroda. Radi se o jednom objektivnom odnosu, i ne nude se gotove istine, nego se učenicima sugeriše da razmišljaju, i tako sami dolaze do zaključaka".
Istoričar Aleksandar Stamatović kaže da su sadašnji udžbenici puni falsifikata, odnosno izmišljenih lekcija:
"Aktuelni udžbenici za osnovne i srednje škole su izdati, čini mi se 2001. - 2002. godine. To bio početak jedne intenzivne kampanje, koja se završila referendumom 2006. godine, i razbijanjem državne zajednice Srbija i Crna Gora. Osnovni cilj tih udžbenika je bio - negirati sve što je srpsko u Crnoj Gori, iskompromitovati sve što je srpsko u Crnoj Gori, predstaviti srpski nacionalni osjećaj, srpsku državnu ideju u Crnoj Gori kao nešto što je importovano sa strane, dakle iz Srbije. Uveliko se potenciraju, kroz razne materijale i razne događaje, zavjereničke tendencije Srbije prema Crnoj Gori".
Dragutin Papović smatra da dosadašnji udžbenici istorije ispravljaju greške i netačnosti u starim izdanjima. Kao jedan od najznačajnijih primjera ranijeg prekrajanja navodi jedan od ključnih trenutaka crnogorske istorije - Podgoričku skupštinu 1918. godine, koju dio istoričara vidi kao puku formalnost kojom je prekriveno pripajanje Crne Gore Srbiji, dok je u starim udžbenicima ovaj događaj predstavljen kao ujedinjenje dvije države.
"Ranija interpretacija nije odgovarala onome što su bile istorijske činjenice. Taj događaj je ranije prikazan u apsolutno pozitivnom svijetlu. Prema njemu nije bilo kritičkog odnosa, dok se danas govori i o onim negativnim stranama, odnosno, o sukobu koji su proizvele odluke Podgoričke skupštine".
Istorija je zavisila od režima
Aleksandar Stamatović, koji kaže da u sadašnjim udžbenicima postoji mnoštvo primjera prekrajanja činjenica, tvrdi da je upravo Podgorička skupština jedan od falsifikata u novim školskim knjigama:
"Organizacija, rad i odluke Podgoričke skupštine su označeni kao nešto nezakonito, nelegitimno, nesvojstveno crnogorskoj državnoj tradiciji. Ljudi koji su bili poslanici te skupštine, uopšte ta ideja i rad skupštine i njen rad predstavljeni su kao novi model crnogorskih janjičara na početku XX vijeka".
Bilo da se radi o starim ili novim udžbenicima učenje istorije po mjeri neke političnosti, ideologije ili određene politike proizvodi određene posljedice. Istoričar prosrpske provinijencije Aleksandar Stamatović kaže da je to stara priča:
"Nije ništa novo kako su utemeljni ovi sadašnji programi. Uvijek je istorija i nastava istorije zavisila od određenog režima, od manjeg ili višeg, u nekim zaista prosvećenim buržoasko parlamentarnim društvima, recimo, modernog Zapada imate modele da se želi stvoriti jedna nezavisna, kritička ličnost".
RSE: Da li to znači da su onda i vaša saznanja skrojena po mjeri neke politike i neke ideologije?
Stamatović: Ne. Istorija se mora razvijati na osnovu kritičkih izvora. Sami izvori treba da potvrđuju šta je bilo sa određenim događajima, sa određenim ličnostima, kako da se oni tumače.