Rasprava pojedinih crnogorskih akademika i profesora sa privatnih fakulteta da država treba ubuduće da finansira sve studente obilježila je javnu raspravu o izmjenama Zakona o visokom obrazovanju koja je održana u Crnogorskoj akademiji nauka.
Stav države tim povodom nije mogao biti jasniji, a akademicima ga je saopštio Ministar prosvjete Damir Šehović rekavši da će država finansirati samo studente koji upisuju državni fakultet i da tu nema dileme.
Odgovor se nije dopao predstavnicima privatnih univerziteta i fakulteta a pojedini su bili vrlo ljuti na ministra zbog takvog određenja, za koje kažu da diskriminiše te privatne visokoškolske ustanove i njihove studente.
Dekan Fakulteta za državne i evropske studije Đorđije Blažić za Radio Slobodna Evropa kaže da u svijetu postoje brojni primjeri gdje je država finansijski stala iza privatnih univerziteta:
„Jedan od akademika je tokom javne rasprave rekao da je Harvard od kada postoji privatni fakultet ali ga finansiraju Sjedinjene Američke Države. Prema tome, uopšte ne vidim problem osim u nedozreloj svijesti zaposlenih u pojedinim resorima u Vladi, možda i nekih u parlamentu što ne mogu da se odvoje od fobije privatni – državni univerziteti. Molim vas, obrazovanje je od javnog interesa, a da li je nešto državno ili privatno to nema nikakve veze sa aspekta funkcije.“
Privatni Univerzitet Donja Gorica čiji su vlasnici i predsjednik CANU Dragan Vukčević i bivši premijer Milo Đukanović
Podsjetimo, Iako je sada tvrdo protiv finansiranja privatnih visokoškolskih ustanova, Vlada je u prethodnom mandatu, tačnije 2012. godine uplatila skoro 200 hiljada eura privatnim domaćim univerzitetima za studije za koje je tada smatrala da su od javnog interesa.
Zanimljiv detalj je da su u CANU o tome da li država treba da finansira privatne fakultete raspravljali akademici među kojima je bio i predsjednik CANU Dragan Vukčević, koji je uz bivšeg premijera Mila Đukanovića, profesora Veselina Vukotića i biznismena Toma Čelebića vlasnik privatnog Univerziteta Donja Gorica.
Komentar na stav države, odnosno resornog ministra da će finansirati samo studente koji studiraju na državnom univerzitetu, htjeli smo da dobijemo i od predstavnika tog univerziteta. Dobili smo Rektora UDG-a Veselina Vukotića koji nam je, međutim kazao da je zauzet.
U Centru za građansko obrazovanje (CGO), koji prati situaciju u crnogorskom visokoškolskom obrazovanju kažu da je neprihvatljivo da država finansira nečiji privatni biznis.
„Privatni univerziteti svakako predstavljaju jednu privatnu, poslovnu inicijativu koja je osnovana sa namjerom da proizvodi profit. Mi smatramo da država ne treba da daje pomoć nečijim poslovnim poduhvatima, osim ako za to ne postoji nepobitan javni interes. Jedini model koji bi država mogla da podrži jeste ako postoji neki studijski program na privatnom a ne postoji na državnom univerzitetu. Ja trenutno ne vidim da postoji takav program koji bi država trebalo da finansira jer su to vrlo slični programi na svim univerzitetima“, ističe Mira Popović.
Prema listi akreditovanih ustanova visokog obrazovanja, u Crnoj Gori djeluju dva privatna univerziteta i 10 fakulteta raspoređenih u više gradova na jugu i sjeveru zemlje.
Iz CGO ukazuju da je od osnivanja prvih privatnih visokoškolskih ustanova, prije 11 godina, do danas ostao nepoznat finansijski aspekt njihovog poslovanja, odnosno podatak o tome koliko prihoduju novca od tog biznisa.
A osim finansiranja privatnih visokoškolskih ustanova, dio stručne javnosti dovodi u pitanje i kvalitet studija u tim obrazovnim institucijama, kritikuje hiperprodukciju što za posljedicu, kako tvrde ima podatak da je u Crnoj Gori trenutno 12 hiljada diplomiranih visokoškolaca bez posla.
Profesor Đorđije Blažić odgovornost za to pripisuje državi a ne privatnim fakultetima:
„Zato treba da odgovore daju oni koji su davali licence na broj studenata koji može da bude upisan. Ministarstvo resorno nije prstom mrdnulo da kontroliše broj studenata i licence. U svakom postupku licenciranja utvrđuje se koliko studenata određeni fakultet može da upiše za godinu. Vi imate državne fakultete koji su prednjačili u kršenju toga pa su recimo umjesto 150 upisivali 700 studenata. To niko nije kontrolisao i sada su se sjetili da to prebijaju preko drugih.“
Mira Popović smatra da je kvalitet studija u Crnoj Gori generalno loš i da to pokazuju sva relevantna istraživanja kako u Crnoj Gori tako i iz inostranstva.
„Kvalitet studija je generalno na vrlo niskom nivou. Postoji uvriježeno mišljenje da je na državnim fakultetima ipak malo veći kvalitet i standard obrazovanja. Ta brojka od 12 hiljada nezaposlenih visokoškolaca zaista zabrinjava a još više to što će taj broj sigurno još da raste. Imaćemo veliki broj ljudi koji će biti visoko obrazovani a neće moći da nađu zaposlenje“, zaključuje Popović.