Dok je predsjednička kampanja u Crnoj Gori u toku, otvoreno je pitanje da li građani glasaju za politički i društveno uticajnu ličnost ili za, kolokvijalno rečeno „englesku kraljicu“ sa petogodišnjim mandatom?
Ili preciznije, kakve su suštinske moći i istinske nadležnosti predsjednika Crne Gore u odnosu na ostale institucije?
Crnogorski pravnici se slažu da prema Ustavu predsjednik države nema velika direktna ovlašćenja. Ovlašćenja se uglavnom svode na protokolarno predstavljanje u zemlji i inostranstvu - da imenuje ambasadore, prima akreditive, raspisuje izbore, ukazom proglašava zakone i drugo. Međutim, zbog činjenice da se predsjednik bira neposredno glasovima građana, to predsjedniku ipak je političku moć.
„Ustavno posmatrano, ovlašćenja predsjednika Crne Gore su, ono što se kolokvijalno kaže, 'engleske kraljice'. Gotovo da nema nekih formalnih mogućnosti da on bitno utiče na život u Crnoj Gori. Međutim, imajući u vidu da se predsjednik bira neposredno, to mu daje jednu političku autonomiju, u smislu da ima legitimitet izabranog od strane građana. Ukoliko je autnomna i jaka politička ličnost, on može da bude značajno uticajan“, kaže advokat i nekadašnji poslanik i ministar Dragan Šoć.
- Predsjednička kampanja: Od selfija do ruskog uticaja u Crnoj Gori
- Za ličnost, program, partiju ili kako muž kaže
- 'Gdje je Đukanović, tu je moć'
Profesor Blagota Mitrić ocjenjuje da u odnosu na način izbora predsjednik ima najjači legitimitet u državi, ali kada je riječ o konkretnim ovlašćenima predsjednik ima protokolarne nadležnosti. Ipak, tumačeći dublje Ustavne odredbe, predsjednik može da ima ogroman uticaj u zemlji i inostranstvu, a to zavisi od njegove ličnosti.
„Tumačeći tu normu da 'predsjednik države predstavlja Crnu Goru u zemlji i inostranstvu', ja mislim da ova odrednica znači više nego što se riječima može iskazati. Zavisi, po mom ličnom sudu, od ličnosti koja je izabrana na to mjesto, kakav će njegov uticaj biti i u inostranstvu ali i u zemlji kao najvišeg izvršnog organa u državi,“ kaže Mitrić.
Vaš browser nepodržava HTML5
Predsjednička kampanja u Crnoj Gori: Sloboda ili ropstvo
Da se uopštene Ustavne nadležnosti, najčešće protokolarne, mogu iskoristiti kroz petogodišnji predsjednički mandat za konkretno djelovanje, dokazuje Dragan Šoć kroz sljedeće teoretske primjere:
„Recimo, može da inicira određene stvari za koje procjeni da su od opšteg interesa, može u slučaju kriza da inicira da bude medijator političkog okupljanja, može da pokrene sistemska pitanja u parlamentu, da bude posrednik u rješavanju kriza Vlade itd. Ovo govorim sa teorijskog stanovišta i pod pretpostavkom da se radi o autonomnoj ličnosti koja neće biti prosti partijski vojnik koji će obilaziti crnogorske opštine jednom u godinu dana. Ko brani predsjedniku države da se sada recimo, uzmimo ovaj slučaj ubijanja i bacanja bombi po Podgorici, obrati i pozove kao šef države na veću odgovornost, da ocjeni da ljudi koji upravljaju sistemom bezbjednosti podnesu ostavke...“.
Ne samo u Crnoj Gori, nego i u zemljama regiona svjedočimo da zakonski protokolarna funkcija predsjednika države može predstavljati moćnu funkciju, jaču i od parlamenta i od Vlade. Profesor Mitrić kaže da je sudbina država na Balkanu da narod traži gospodare:
„Mislim da je to sudbina Balkana jer je Balkan stalno kroz istoriju bio pod nekim gospodarima. Kad su države regiona postale samostalne uvjek su imale gospodara, od Tita pa naovamo. Kad je Tito umro pa se Jugoslavija razbila svaka bivša balkanska država, ne računam Sloveniju, ima gospodara. prosto to narod hoće, želi, to je jače i od Ustava i od svih mogućih zakona“.