Patrijarh Srpske pravoslavne crkve (SPC) Porfirije poručio je građanima Crne Gore kako osjeća potrebu da ih podrži da u svakoj prilici odlučno ispolje "svoj identitet kao vjernici SPC, govornici srpskog jezika i kao dični pripadnici srpskog naroda".
"To je pravo, odgovornost, obaveza i dužnost svakog od nas", poručio je Porfirije ispred Hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, 14. oktobra uveče, gdje mu je priređen doček na početku dvodnevne posjete Crnoj Gori.
Istu poruku sa istog mjesta poslao je i sa liturgije 15. oktobra kojoj je prisustvovao i ruski ambasador u Podgorici Vladislav Maslenikov.
Poruka dolazi uoči popisa stanovništva u Crnoj Gori, zakazanog za početak novembra, a u čijem je fokusu nacinalno, vjersko i jezičko izjašnjavanje građana.
Prosrpske i proruske snage i mediji u Crnoj Gori vode kampanju pozivajući građane da se izjasne kao Srbi i tako državi "vrate srpski identitet".
Prema poslednjem popisu iz 2011. u Crnoj Gori živi 29 odsto Srba i 45 odsto Crnogoraca.
Porfirije je pojasnio kako je potrebno da građani očuvaju svoj srpski identitet jer " živimo u vremenu razaranja tradicionalnih identiteta":
"U vremenu napadnog nametanja konstruisanih identiteta u svrhu manipulacija i mahinacija. Stoga je važno odbraniti i sačuvati ono što jesmo - svoj vjerski, lični, porodični, nacionalni, identitet naših predaka, ali i naših potomaka", rekao je Porfirije
Poglavari SPC godinama negiraju crnogorsku naciju tumačeći je kao dio šireg srpskog identitea.
Svečanosti su, pored više stotina građana, prisustvovali i funkcioneri partija koje su od 2020. na vlasti, prosrpskog i proruskog Demokratskog fronta, Demokrata, Socijalističke narodne partije.
Prisutni su bili i lideri desničarskih partija iz Srbije - Boško Obradović iz "Dveri" i Milica Đurđević Stamenkovski iz "Zavetnika."
Govoreći na svečanom dočeku, mitropolit Joanikije, koga je Porfirije ustoličio na mjesto mitropolita SPC u Crnoj Gori prije dvije godine, kazao je da je Porfirije potpisivanjem Temeljnog ugovora sa Vladom "Crnoj Gori donio mir i pravdu ".
Taj ugovor, koji reguliše odnose države i SPC, sa Porfirijem je potpisao premijer Dritan Abazović avgusta prošle godine, što je izazvalo visoke političke tenzije u Crnoj Gori.
Njime se SPC u Crnoj Gori priznao pravni subjektivitet šest vjekova duži nego što ga ima u matičnoj Srbiji, država se obavezala da uknjiži nepokretnosti na eparhije SPC u Crnoj Gori bez dokaza o vlasništvu i otvorila mogućnost za uvođenje vjeronauke u javni obrazovni sistem …
Posjeta počela susretom sa Milatovićem
Na početku posjete Porfirije se u državnoj vili Gorica sreo sa Jakovom Milatovićem predsjednikom Crne Gore koji je tim povodom organizovao svečani ručak sa brojnim zvanicama.
Milatović, koji je na proljećnim predsjedničkim izborima pobijedio Mila Đukanovića, u politiku je ušao kao ministar u Vladi Zdravka Krivokapića, koja je izabrana pod patronatom SPC.
To je prva vlada formirana nakon smjene trodecenijske vlasti Demokratske partije socijalista, na izborima avgusta 2020, koju su izglasali prosrpski i proruski Demokratski front, Demokrate, i Abazovićev pokret URA.
Zvanični razlog posjete Patrijarha SPC je obilježavanje 10. godine od osvještavanja Hrama.
U nedelju, 15. oktobra, on će sa mitropolitom Joanikijem osveštati kamen temeljac crkve Svetog Save i osnove pravoslavne gimnazije Sveti Sava, čija je izgradnja počela u Podgorici
Za tu školu je novac iz budžeta, u iznosu od 900.000 eura, odobrila aktuelna Vlada u tehničkom mandatu Dritana Abazovića, kojoj je nepovjerenje izglasano agusta 2022. godine.
Tajming posjete
Posjeta Porfirija dolazi, ne samo uoči popisa, već i u finišu pregovora o formiranju nove Vlade, mandatara Milojka Spajića.
U novoj vladajućoj koaliciji koju dogovara Spajić, kako je najavljeno, biće stranke koje se protive evroatlantskim vrijednostima, zbog čega su Sjedinjene Američke Države izrazile zabrinutost.
U pitanju je koalicija Za budućnost Crne Gore, koju čine stranke nedavno rasformiranog prosrpskog i proruskog Demokratskog fronta a koje se protive članstvu Crne Gore u NATO, zalažu se za povlačenje priznanja nezavisnosti Kosova i ukidanje sankcija Rusiji.
Spajić je od svog partijskog kolege i predsjednika Crne Gore Jakova Milatovića početkom avgusta dobio mandat za sastav Vlade nakon što je pokret Evropa sad na parlamentarnim izborima u junu osvojio najveći broj glasova.
Rok za njeno formiranje ističe 8. novembra.
I Spaijć je bio ministar u Vladi Zdravka Krivokapića čiji je sastav dogovaran u manastiru Ostrog.
Uticaj SPC na političke procese Crnoj Gori, koja je po Ustavu sekularna država, porastao je od izbora 2020.
- Crnogorske vlade na crkvenoj 'klizavici'
- Djelovanjem SPC u regionu bavio se Evropski parlament Rezolucijom od 9. marta 2022.
U njoj se iskazuje zabrinutost evropskih poslanika zbog "pokušaja Pravoslavne crkve da u zemljama kao što su Srbija, Crna Gora i Bosna i Hercegovina, posebno u entitetu Republika Srpska, promoviše Rusiju kao zaštitnicu tradicionalnih porodičnih vrednosti i ojača odnose između države i Crkve".
SPC je takve navode negirala.
