Evropski parlament (EP), Vijeće EU i Evropska komisija (EK) su nakon polugodišnjih pregovora postigli dogovor o okviru EU za provjeru direktnih stranih ulaganja. Do dogovora je došlo usred 'trgovinskog rata' Kine i Sjedinjenih Država, zbog kojeg se Kina sa direktnim stranim ulaganjima eksplozivno okrenula ka Evropi.
Direktiva, o kojoj su evropske institucije postigle dogovor u utorak, 20. novembra, znači da će se provoditi kontrola nad strateškom imovinom evropskih preduzeća od ključne važnosti za Evropsku uniju. Uz pomoć ovog dogovorenog paketa EU i države članice moći će zaštititi svoje glavne interese i istovremeno ostati jedan od najotvorenijih režima ulaganja u svijetu, saopšteno je iz Brisela.
- Primjena već iduće godine
U Komitetu za međunarodnu trgovinu Evropskog parlamenta su za Zašto Facebook platformu Radija Slobodna Evropa potvrdili da je u toku dogovaranje tehničkih detalja, te da će finalni tekst okvira vjerovatno biti poznat naredne sedmice.
Nakon što se sa tekstom složi Odbor stalnih predstavnika ili skraćeno COREPER (pomoćno tijelo Vijeća EU, koje ima ključnu ulogu u pripremi odluka Vijeća) početkom decembra, slijedi ponovo glasanje u Komitetu za međunarodnu trgovinu EP - prvo početkom decembra, a zatim na plenarnoj sjednici EP u februaru ili martu naredne godine. Očekuje se zatim da Vijeće EU formalno odobri tekst i da ga potpišu predsjednici EP i Vijeća, a nakon objave stupa na snagu, dakle naredne godine.
- 'Evropa mora braniti strateške interese'
U EU kažu kako postoji otvorenost prema direktnim stranim ulaganjima, jer se njima podstiču ekonomski rast, inovacije i zapošljavanje. Međutim, kako napominju, u nekim slučajevima strani ulagači mogu pokušati steći stratešku imovinu koja bi im omogućila da kontrolišu ili utiču na evropska preduzeća čije su djelatnosti od ključne važnosti za sigurnost i javni poredak u EU-u i državama članicama.
"Evropa mora uvijek braniti svoje strateške interese, i to je upravo ono što će nam novi okvir pomoći ostvariti. To je ono što želim reći kad kažem da nismo naivni u provedbi slobodne trgovine. Potrebno je osigurati nadzor nad postupcima u kojima strana preduzeća kupuju evropsku stratešku imovinu", izjavio je predsjednik Evropske komisije Jean-Claude Juncker.
"Većina trgovinskih partnera Evropske unije već ima mehanizam provjere. Bez pribjegavanja protekcionizmu, vrijeme je da se pokaže da Evropa nije naivna u ovom vremenu globalizacije. Ukoliko želi sačuvati povoljnu klimu za investicije - koje su izvor rasta, zapošljavanja i inovacija - mora zaštititi evropsku imovinu. Nismo protiv stranih investicija, ali jesmo protiv čudnih", izjavio je i izvjestilac Komiteta za međunarodnu trgovinu Evropskog parlamenta Franck Proust, u saopštenju nakon što su mjere dogovorene.
U Evropskom parlamentu su Radiju Slobodna Evropa rekli kako u tekstu okvira kojim se Evropa štiti kada su u pitanju strane investicije Kina nije eksplicitno pomenuta. Međutim, izvorni prijedlog Komisije sastavljen je na zahtjev Njemačke, Francuske i Italije. EK je prijedlog iznijela 14. septembra prošle godine, a o tome su od jula ove godine vođeni razgovori sa EP i Vijećem.
Berlin se, naime, zabrinuo nakon što je kineski proizvođač kućanskih aparata Midea 2016. godine preuzeo njemačkog proizvođača industrijskih robota Kuku a strahovanja je dodatno pojačao kineski proizvođač automobila Geely kupovinom udjela u njemačkom Daimleru od 9,7 posto.
Istraživanje fondacije Bertelsmann, objavljeno u maju ove godine pokazalo je da je 64 posto kineskih ulaganja u Njemačkoj u protekle tri godine bilo usmjereno u sektore koje Peking svrstava u prioritete strategije "Made in China 2025".
- Dramatičan zaokret prema Evropi
Kineski mediji ove godine su već pisali kako su "protekcionistički nastupi američkog predsjednika Donalda Trumpa ostavili traga na globalnoj ekonomiji, tako što je Kina promijenila interese". Direktna ulaganja Kine u inostranstvu, prema navodima tamošnjih medija, dramatično su se promijenila u odnosu prema SAD-u i Kanadi i usmjerila prema Velikoj Britaniji i ostatku Evrope.
Najavljene kineske investicije u prvoj polovini 2018. gostigle su 22 milijarde američkih dolara u Evropi, a samo 2,5 u sjevernoj Americi. Istovremeno, dovršene kineske investicije u Evropi u prvoj polovini ove godine dostigle su 12 milijardi dolara, što je za 4 posto više nego u istom periodu prošle godine. S druge strane, ulaganja prema Sjevernoj Americi smanjena su za 92 posto, na 2 milijarde dolara, navodi se u istraživanju londonske tvrtke Baker McKenzie i američkih analitičara iz Rhodium Groupe.
I u ove podatke još nije uključen neuobičajeno veliki ugovor iz 2017. o akviziciji švicarske biotehnološke firme Syngenta, od strane ChemChina, vrijednu 42 milijarde dolara. Privlačeći 3,6 milijardi dolara ulaganja, Švedska je bila najveće evropsko odredište za kineski kapital u prvoj polovini 2018. godine, nakon čega slijedi Velika Britanija (odnosno Ujedinjeno Kraljevstvo), gdje su investicije dostigle 1,6 milijardi dolara. U Njemačkoj je uloženo 1,5 milijardi dolara, a u Francuskoj 1,4 milijarde.
- Smjer ne iznenađuje
Neizvjesnost oko američko-kineske trgovine nastavlja uticati na odluke investitora, kažu u BakerMcKenziju, te ukazuju na nevjerovatnost niva i brzine kojom se ovaj investicioni preokret desio.
"Istovremeno, niko ne bi trebao biti iznenađen smjerom puta – Kina se aktivno udvara EU s ponudama recipročnog tržišnog pristupa u pokušaju da pokaže kako strana ulaganja nisu jednosmjerna ulica, dok trgovinski odnosi s SAD-om nastavljaju čvrsto ići prema dole", kazao je Thomas Gilles, predsjednik Baker McKenzie’s kineske grupe za Evropu, Bliski Istok i Afriku.
Industrijski sastav kineskog ulaganja takođe se značajno promijenio u prvoj polovini ove godine i u Evropi i u Sjevernoj Americi. Sektori, uključujući automobilski, zdravstveni i biotehnološki, te potrošački proizvodi i usluge, postali su glavni primaoci direktnih kineskih inostranih ulaganja u obje regije. Sektor nekretnina i ugostiteljstva izgubio je svoje mjesto na vrhu, ali je i dalje ostao privlačan kineskom kapitalu.
"Nakon pet godina sličnih investicionih obima u Evropi i Sjevernoj Americi, kineski investitori sada očito preferiraju Evropu. Regulatorne prepreke ostaju niže, politički odnosi su predvidljiviji, a Evropa nudi veliku bazu industrijske visokotehnološke imovine, što se dobro podudara s kineskim inostranim investicijskim prioritetima", kaže direktor Rhodium Group Thilo Hanemann.
- U krajnjem, tu je i Balkan
Među kineske investicione prioritete posljednjih godina, kada je u pitanju Evropa, spada i Balkan, što je također zabrinulo Brisel, koji je i o tome javno upozoravao.
Evropski komesar za proširenje Johannes Hahn je u avgustu ove godine izrazio sumnju da Kina ekonomski angažman na zapadnom Balkanu koristi za širenje "na mala vrata" političkog uticaja na EU.
Odgovarajući na pitanje portala Politico.eu koje zemlje zapadnog Balkana stavlja u kontekst opasnosti da postanu "trojanski konji" Kine u EU, Han je rekao da je prethodnih godina najveći dio zapadnih briga bio usmjeren na ruske aktivnosti, ali da postoji mnogo više razloga za nespokojstvo zbog Kine koja je napravila niz značajnih investicija u infrastrukturne projekte u regionu.
- Kineski krediti vode u političku zavisnost Zapadnog Balkana?
- Kineske investicije u ekonomiju ili politiku?
- Brisel proverava kineske kredite Srbiji
Nakon eksplozije ruskih investicija u ekonomiju na istoku Evrope, posebno u Crnoj Gori i Srbiji, pa i dijelu BiH, Kinezi su preuzeli primat.
Prošle godine, na samitu "Mehanizam 16 plus 1" u Budimpešti kineski premijer Li Keqiang (Li Kećijang) najavio je da će Kina obezbijediti tri milijarde dolara za razvoj zemalja Centralne i Istočne Evrope (CEE).
Evropski komesar Hahn je upozorio da treba biti svjestan strateškog koncepta Kine i reagovati na adekvatan način.
"Mislim da će to biti jedan od najvećih izazova za Evropu", naveo je Hahn.
Facebook Forum