Iako je Centralnoevropskim ugovorom o slobodnoj trgovini (CEFTA) ukinuto dosta trgovinskih barijera u regionu, uvedene su neke nove, poput duplih akciza ili propisa kojih nema u evropskoj regulativi. S druge strane, sertifikati o izvrsnosti malih i srednjih preduzeća, primjer su doprinosa jedinstvenom tržišu u devet zemalja regiona. O tome smo razgovarali sa nekima od učesnika regionalne konferencije o razvoju zajedničke ekonomije, održanoj u Budvi.
Sve članice CEFTA-e su tokom protekle decenije, od kada se primjenjuje taj Sporazum o slobodnoj trgovini, povećale međusobni izvoz za prosječno 75 odsto. Njihov izvoz u EU je veći čak za 3,5 puta. Međutim, barijera u trgovini između država regiona i daje ima, potvrđuje potpredsjednica Privredne komore Crne Gore Ljiljana Filipović.
“Često nam privrednici kažu da pojedina roba, koju su nekada plasirali na nama najbližem tržištu, u zemljama regiona, sada ima barijere. Istovremeno, tih barijera nema da bi ih prodali na evropskom tržištu.”
Kao primjer trgovinskih barijera Filipović navodi propise koji ne postoje u EU, ali postoje u državama regiona, te problem sa kojima su se nedavno suočili crnogorski izvoznici vina i piva u Albaniju.
“Oni imaju dvostruke akcize. Za onu količinu robe kakve su naše Trebjesa i Plantaže, imaju duplo veće akcize što našu robu čini nekonkurentnom. Takođe, u našim zemljama regiona se traži poseban sadržaj proteina u brašnu ili stočnoj hrani, što se ne traži u EU. Barijera je takođe tražiti za svaku isporuku sertifikat o kvalitetu. Međutim, ako se neka roba prodaje na hrvatskom, srpskom ili tržištu BiH, kakvo bi to ograničenje trebalo biti da se traži dodatni sertifikat o kvalitetu za Kosovo ili Makedoniju? To je direktna barijera saradnji, odnosno trgovini.”
Privrednici koji su u Budvi razgovarali o razvoju zajedničke ekonomije slažu se da su osnov njegovog razvoja mala i srednja preduzeća. Od oko 20 miliona kompanija u Evropskoj uniji, 99 odsto su mala i srednja preduzeća sa preko 80 miliona radnih mesta - dvije trećine ukupnog broja u privatnom sektoru. Da bi se podstakao njihov razvoj i na prostoru Jugoistoka Evrope, jedan od primjera je internet sertifikat koji je prije pet godina inicirala Privredna komora Slovenije, a danas se izdaje u devet zemalja regije. Svi nosioci ovog sertifikata ostvaruje više od 6,8 milijardi eura prihoda, u prosjeku tri miliona po preduzeću. Što su problemi takvih hrvatskih preduzeća u trgovini sa susjedima, pitamo Luciju Maričić iz Adriatic Croatie.
“Svi imamo jednake poteškoće vezano za naplatu, iako svi pokušavamo da to radimo avansno. Mi se u ovom dijelu Balkana više prilagođavamo jedni drugima, ima odgoda plaćanja, znači više se znamo prilagoditi tržištu nego zapadne zemlje.”
EU želi da zemlje Zapadnog Balkana postanu jedinstveno tržište, bez trgovinskih prepreka, nakon čega se ono može integrisati sa tržištem Evropske unije. To je nedavno poručio i evropski komesar za proširenje Johannes Hahn tokom boravka u BiH. No, ne funkcioniše sve besprekorno ni na evropskom tržištu, kaže za Radio Slobodna Evropa Mojca Osojnik iz Privredne komore Slovenije, koja je zadužena za praćenje trgovinskih veza sa Italijom i Francuskom.
“U poslednje vrijeme naše firme imaju velike poteškoće u trgovini sa te dvije države jer su one uveli, ne mogu reći baš trgovinske prepreke, ali promijenili su dokumentaciju koju traže od preduzeća. To nam zaista pravi dosta problema, pa u zadnje vrijeme, tako da mogu reći da to jedinstveno tržište i protok usluga ne funkcioniše u ovom slučaju tako dobro kao ranije.”
Sličnih problema, međutim, slovenačka preduzeća nemaju kada je riječ o trgovinskoj razmjeni sa državama regiona.
“Naša preduzeća imaju već uhodanu saradnju sa privredom regiona, kao da im je to još uvijek domaće tržište.”
Zajednička ekonomija regiona biće jedna od tema i zasijedanja Evropskog parlamenta ovog juna na Malti.
Facebook Forum