Vlada Crne Gore nije razmatrala posjetu i prisustvo ministara pravde i finansija Marka Kovača i Aleksandra Damjanovića na svečanosti u Banjaluci 8. januara povodom obilježavanja neustavnog Dana Republike Srpske.
To se navodi u odgovoru Vlade na upit Radija Slobodna Evropa (RSE), te dodaje da Vlada "neupitno poštuje cjelovitost, teritorijalni integritet i suverenitet Bosne i Hercegovine".
Vlada se u dopisu nije odredila prema prisustvu dvojice ministara na svečanosti u Banjaluci na kojoj je predsjednik entiteta Milorad Dodik dodijelio, između ostalog orden i predsjedniku Rusije Vladimiru Putinu.
"Crna Gora poštuje sve odluke Ustavnog suda BiH i sa Federacijom BiH, kao i sa entitetom Republika Srpska, sarađuje na nivou i u obimu koji su definisani ustavima i zakonima dvije države", navodi se u saopštenju u Vlade.
Svečanosti su prisustvovali ministri Kovač i Damjanović na poziv predsjednika bh. entiteta Milorada Dodika, navedeno je na web stranici prosrpske Socijalističke narodne partije (SNP), čiji su Kovač i Damjanović dugogodišnji članovi i funkcioneri.
Na sajtu te političke organizacije se takođe navodi da je Ustavni sud BiH osporio 9. januar kao Dan RS i praznovanje tog datuma proglasio neustavnim.
Odgovarajući na pitanje Radija Slobodna Evropa da li se njegovim prisustvom proslavi u Banjaluci ugrožavaju evropska perspektiva Crne Gore i odnosi sa BiH, ministar finansija Aleksandar Damjanović je u kratkoj pisanoj izjavi to negirao.
"Naravno da se ne ugožava evropska perspektiva. Naprotiv, BiH je država uslovni kandidat za EU, a RS je njen entitet", naveo je ministar Damjanović.
Iz Ministarstva pravde nijesmo dobili odgovor ministra Kovača, ali je on naknadno za portal "Dan" saopštio da je na svečanost "otišao u svojstvu ministra".
"Bila mi je čast da poslije 25 godina sa kolegom ministrom Damjanovićem budem prvi funkcioner izvršne vlasti koji je prisustvovao svečanosti povodom obilježavanja navedenog praznika", rekao je Kovač dodajući da ničim nije ugrozio ili doveo u pitanje teritorijalni integtitet BiH.
Na adresu Vlade Crne Gore, RSE je poslao pitanja o tome da li je prisustvo ministara spornoj svečanosti u skladu sa evropskim vrijednostima zemlje kandidata za članstvo u EU.
Odgovori na ova pitanja su izostali.
Šta kaže Brisel?
Iz Brisela nam je na isto pitanje odgovoreno da su regionalna saradnja i dobrosusjedski odnosi ključni za napredak u evropskim integracijama.
"Treba izbjegavati radnje i izjave koje negativno utiču na te odnose i doprinose političkim podjelama", naveo je za RSE Peter Stano portparol Evropske unije.
Dodao je da Brisel očekuje da međunarodni partneri, uključujući Crnu Goru, budu jednako posvećeni evropskoj perspektivi BiH "kao jedinstvene, ujedinjene i suverene zemlje".
Proruski Demokratski front, glavni konstituent parlamentarne većine u Crnoj Gori, je objavio da je njihova delegacija prisustvovala "proslavi Dana Republike Srpske u Istočnom Sarajevu, kao i svečanom defileu".
Protesti iz BiH
Zbog prisustva dvojice ministara iz Crne Gore u Banjaluci, reagovale su Majke Srebrenice upućujući protest Vladi Crne Gore:
"Žalimo što se Crna Gora svrstala među one države koje slave i veličaju genocid", navodi se u poruci.
Protestno pismo premijeru Dritanu Abazoviću uputila je ministarka vanjskih poslova BiH Bisera Turković koja je podsjetila da je 9. januar kao Dan RS proglašen neustavnim i diskriminišućim, te da prisustvo zvaničnika Vlade Crne Gore narušava međususjedske odnose dvije države.
"Iznenađuje činjenica da su ministri Vlade Crne Gore, države članice Sjevernoatlanskog saveza NATO pristali prisustvovati svečanosti na kojoj je dodijeljen orden Vladimiru Putinu, predsjedniku Ruske Federacije koja provodi agresiju na Ukrajinu", podvukla je Turković.
Iz Vlade Crne Gore nisu komentarisali kritike iz BiH.
Neustavnost Dana Republike Srpske
Republika Srpska istrajava na obilježavanju 9. januara uprkos odlukama Ustavnog suda BiH o njegovoj neustavnosti.
Taj praznik osporavaju institucije Evropske unije, Kancelarija visokog predstavnika u BiH i zapadne zemlje, jer proslava 9. januara za njih predstavlja udar na Ustav BiH i Dejtonski mirovni sporazum.
Za Bošnjake i Hrvate, 9. januar predstavlja početak rata u Bosni i Hercegovini kao i etničkog čišćenja, ratnih zločina i genocida nad nesrpskim stanovništvom na teritoriji RS.
Kritike u Crnoj Gori
Reis Islamske zajednice u Crnoj Gori Rifat Fejzić izrazio je žaljenje zbog pristustva ministara iz Crne Gore na svečanosti koju je Ustavni sud BiH proglasio neustavnom.
Fejzić je naveo da je Milorad Dodik na toj svečanosti nagradio ordenom i ruskog predsjednika Vladimira Putina.
Oštro su reagovali poslanici Bošnjačke stranke Kenana Strujić Harbić i Amer Smajlović koji su optužili ministre Damjanovića i Kovača da ne poštuju ustavni poredak BiH te da su poslali poruku da "podržavaju genocid, etnička čišćenja i druge ratne zločine na kojima je stvarana tzv. republika srpska".
"Prisustvo ministara proslavi neustavog 'praznika' u susjednoj državi je nediplomatski, anticivilizacijski i antidemokratski čin kojim se ugrožavaju prijateljski i dobrosusjedski odnosi sa Bosnom i Hercegovinom", naveo je Smajlović.
Inače, predsjednik Bošnjačke stranke Ervin Ibrahimović je potpredsjednik u Vladi Dritana Abazovića i ministar kapitalnih investicija. U Vladi je i funkcioner Bošnjačke stranke Admir Adrović, na poziciji ministra rada i socijalnog staranja.
Prisustvo Abazovićevih ministara obilježavanju Dana Republike Srpske, osudile su opozicione stranke u Crnoj Gori, Demokratska partija socijalista Mila Đukanovića, Socijaldemokratska partija (SDP), Socijaldemokrate (SD) i Liberalna partija (LP).
Ivan Vujović iz SDP je ocijenio da se radi o novoj vanjskoj i regionalnoj politici Vlade Crne Gore.
Nihad Canović iz SD je naveo da je "ministru pravde Marku Kovaču bitnije da jača saradnju sa proruskim Miloradom Dodikom od njegovanja dobrih regionalnih odnosa i poštovanja suvereniteta cjelovite BiH i njenih institucija".
Prethodne čestitke liderima Republike Srpske
Pod udarom dijela crnogorske javnosti je bio i prethodni premijer Zdravko Krivokapić koji je početkom januara 2021. čestitao 9. januar tadašnjoj predsjednici Republike Srpske Željki Cvijanović.
Informaciju o čestitki Krivokapićeva Vlada nije objavila na svom sajtu, već je javnost došla do informacije nakon što je Cvijanović javno zahvalila Krivokapiću.
Naknadno je Zdravko Krivokapić pojašnjavao da je razgovor sa predsjednicom Republike Srpske bio privatni i da nije uputio zvaničnu čestitku.
Krivokapićeva Vlada je pala u februaru 2022. godine.
Zamijenila ju je Vlada Dritana Abazovića koja je takođe izgubila povjerenje u avgustu 2022.
Abazovićeva Vlada sada funkcioniše kao tehnička, jer nije izabrana nova niti su raspisani izbori.