Vlada premijera Zdravka Krivokapića tokom 2021. godine realizovala je nešto više od pola preuzetih obaveza iz Programa pristupanja, koji definiše dinamiku i obim reformi za usklađivanje sa pravnim propisima Evropske unije (EU).
Od ukupno 284 preuzete obaveze iz perioda 2021.-2023. godine Crna Gora je ispunila 159.
Vlada Crne Gore je apsolutno pala na ispitu, u ispunjavanju mjerila iz pristupnih pregovora sa Evropskom unijom (EU), kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Vladimir Joković, član skupštinskog Odbora za međunarodne odnose i lider Socijalističke narodne partije (SNP) koja je dio vladajućih partija Demokratskog fronta.
Vlada, o čijoj smjeni će odlučivati Skupština 4. februara, krivca za nerealizovanje evropskih obaveza vidi u COVID krizi i izborima u 2020. koji su doprinijeli da se prenesu i od ranije neispunjene obaveze. To je navedeno u Vladinom izvještaju, koji je usvojen prošle sedmice.
"Ove okolnosti, uz činjenicu da je za sprovođenje obaveza planiranih u 2021. godini bilo na raspolaganju tri kvartala, što je znatno suzilo vremenski interval na raspolaganju za implementaciju, sveukupno je uticalo na konačan stepen realizacije ovog godišnjeg izvještaja koji iznosi 56 odsto", piše u dokumentu Vlade.
A upravo zbog deblokade evropskih integracija i prevazilaženja aktuelne političke krize vladajući Građanski pokret URA je 17. januara ponudio koncept manjinske vlade. U tom cilju dva dana kasnije, URA je sa opozicijom na čelu sa Demokratskom partijom socijalista Mila Đukanovića podnijela Skupštini prijedlog za razriješenje Krivokapićeve Vlade.
Aktuelnu Vladu, kao ekspertsku, su 4. decembra 2020. podržale partije koje su na avgustovskim izborima osvojile većinu: prosrpski Demokratski front, Demokrate i Građanski pokret URA.
Zastoj u evropskim integracijama
I iz Centra za građansko obrazovanje ocjenjuju da ovoj Vladi prioritet nijesu bile evropske integracije, a da su pokazatelji o učincima ministarstava upozoravajući, te da se moraju hitno uložiti napori da se odblokira proces evropskih integracija.
Da su u mandatu vlade Zdravka Krivokapića blokirane evropske integracije Crne Gore, smatraju i vlast i opozicija.
"Imamo jedan od najgorih izvještaja EU do sada. Moralo se i moglo uraditi mnogo više. Izvršna vlast je bila dužna da učini sve što je bilo u njenoj moći da ti pregovori budu dinamičniji u odnosu na prethodnu vlast. Vlada je učinila suprotno, i pristupni pregovori su u ogromnom zastoju", kaže Joković.
Član Odbora za međunarodne odnose iz opozicionih Socijaldemokrata (SD) Boris Mugoša za RSE kaže da Crna Gora sa važnih evropskih adresa dobija signale o usporavanju evropskih integracija.
"Na žalost smo u prethodnih nešto više od godinu dana na putu stagnacije, ja mislim i nazadovanja. Ono gdje se mi nalazimo je detaljno opisano u Izvještaju Evropske komisije o Crnoj Gori, a dobili smo najslabiji izvještaj. Tu je rečeno da ključne pravosudne reforme stagniraju", podsjeća Mugoša.
Polovina planiranog: Rezultat evrointegracija Crne Gore u 2021.
Crna Gora je pregovore o pristupanju EU počela prije deset godina, u junu 2012. godine i otvorila sva poglavlja, njih 33. Privremeno je zatvorila tri. Međutim, Evropska komisija je 2020. godine usvojila revidiranu metodologiju pristupanja, a Crna Gora je prihvatila.
Tako je Crna Gora, u oktobru 2021. preuzela novi paket akata EU.
”Novi paket pravne tekovine činilo je 6.919 akata EU, koji su prilikom preuzimanja razvrstani po institucijama u skladu sa njihovom nadležnošću”, navedeno je u Programu pristupanja.
Revanšizam prepreka EU integracijama
Mugoša smatra da se Vlada premijera Zdravka Krivokapića umjesto evropskim integracijama bavila revanšizmom.
"I to po partijskoj, političkoj i na žalost po ideološkoj osnovi. Umjesto zakona koji su trebali da znače korak naprijed za Crnu Goru donošeni su zakoni o državnim službenicima i namještenicima koji su deset koraka nazad, u normativnom smislu. To je jedna od ključnih oblasti za naše članstvo u EU, dakle, suštinska depolitizacija javne uprave i meritokratije", smatra on.
Vladimir Joković kaže da niko ne može sa sigurnošću da ocijeni šta je bio prioritet Krivokapićeve vlade.
"Sve što je obećala nije ispunila: popis stanovništva, dinamičniji pristupni pregovori sa EU, potpisivanje Temeljnog ugovora, sređivanje biračkog spiska, razvlašćivanje DPS-a, ništa. Ova vlada je apsolutno veliki promašeni eksperiment, nije bila sposobna da riješi bilo koji gorući problem", smatra Joković.
- Crnogorski premijer: Popis stanovništva naredne godine, možda u oktobru
- Temeljan, tajan i osporavan ugovor Crne Gore sa SPC
U vladinom dokumentu o ispunjenim obavezama navodi se da je Ministarstvo prosvjete, nauke, kulture i sporta realizovalo najmanje preuzetih obaveza ispod 30 odsto.
Mugoša podsjeća da je Ministarstvo prosvjete na čelu sa Vesnom Bratić umjesto usvajanja evropskih standarda radio na smjeni rukovodilaca i direktora škola i obrazovnih ustanova.
"Svi zakoni iz oblasti obrazovanja donijeti su da bi se kompletna rukovodeća struktura zamijenila novim kadrovima bez ikakvih kriterijuma. I država vjerovatno platiti i milionske štete po osnovu tužbenih zahtjeva ljudi koji su na taj način ostali bez posla", kaže Mugoša.
Dodaje da je poljuljana pozicija Crne Gore kao lidera u evropskim integracijama:
"I država i građani su, u poslednjih godinu ipo, taoci međusobnih uslovljavanja, ucjenjivanja i neslaganja partija parlamentarne većine."
Najefikasnije je bilo Ministarstvo vanjskih poslova, koje je ispunilo 80 odsto planiranih obaveza iz evropske agende. Međutim, premijer Krivokapić je u jednom od poslednjih intervjua kazao da je upravo ministar vanjskih poslova Đurđe Radulović bio njegov "najlošiji izbor".
Radulovićevo ministarstvo je tokom čitavog mandata u odlukama pratilo evropsku spoljnu politiku, što je obaveza Crne Gore, kao države kandidata.
Buduće obaveze buduće Vlade
Vlada je za ovu godinu, odnosno period 2022-2023 u Programu pristupanja planirala 580 obaveza, koje obuhvataju strateška dokumenta i zakone što je skoro dva puta više nego u prethodnoj godini.
Vlada je u okviru obaveza iz Poglavlja 23 planirala usvajanje više zakona, među kojima Zakon o krivičnom postupku, Sudskom savjetu, sudijama, tužilaštvu, medijima… A u okviru Poglavlja 24 planirano je i usvajanje Nacionalne strategije za borbu protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.
Prema novoj metodologiji EU, ako se ne ispune mjerila za poglavlja 23 i 24, koja se odnose na pravosuđe i vladavinu prava, nijedno drugo poglavlje neće moći da se zatvori.
Joković vjeruje da je izvjestan pad Krivokapićeve vlade, te da će neka nova vlast ubrzati evropske procese.
Mugošu zabrinjava što je Crna Gora u prethodnih godinu dana izgubila status faktora stabilnosti u regionu. Nada se da će nakon smjene aktuelne biti izabrana Vlada koja će se zalagati za evropske vrijednosti što bi dovelo do napretka u integracijama.
Crna Gora, prema poslednjem izvještaju Evropske komisije u proteklih godinu dana nije ostvarila nikakav napredak u oblasti Pravosuđe u okviru Poglavlja 23, što je najgora ocjena do sada u ovoj oblasti.
U čak 30 poglavlja ostvaren je "ograničen napredak", dok je "dobar napredak" zabilježen u svega dva poglavlja - Javne nabavke i Bezbjednost hrane, veterinarstvo i fitosanitarni nadzor.
