Partije vladajuće koalicije u Crnoj Gori, ali i opozicije, oprezno su pozdravile novu finansijsku transakciju kojom će se smanjiti kamatna stopa na dug prema kineskoj EXIM banci za izgradnju prve dionice autoputa i javne finansije zaštititi od valutnog rizika. Istovremeno se od Vlade zahtijeva da u potpunosti objavi sve uslove i elemente pod kojima je obavljena finansijska transakcija.
Crnogorska Vlada 8. jula je objavila da je Crna Gora smanjila kineski dug za gradnju dijela autoputa zahvaljujući aranžmanu sa dvije američke i jednom francuskom bankom.
"Povjerilac je i dalje kineska Exim banka, ali dvije američke banke i jedna francuska banka su učestvovale u transakciji", kazao je ministar finansija Milojko Spaić koji nije želio da kaže o kojim bankama je riječ.
Komentarišući smanjenje valutnog rizika uz pomoć zapadnih banaka, nezavisni konsultant iz organizacije Kod Srđan Perić, kaže da je to dobra vijest i sa geopolitičkog aspekta ukoliko su uslovi onakvi kakvi su saopšteni od strane Vlade.
“To je korak u dobrom pravcu, ali jedan od principa koji je potreban je transparentnost. Javnost ima potrebu da bude informisana o svakom detalju. Cijeli reprogram kineskog kredita, odnosno njegovo preuzimanje od strane zapadnih banaka, ili sklapanje drugog kreditnog aranžmana koji bi omogućio da banke iz zapadne Evrope ili SAD daju sredstva, je nešto što obećava i što bi značilo geostrateški gledano povoljniju poziciju Crne Gore i izlazak iz potencijalnog rizika kreditne zamke u kojoj se sad zemlja nalazi”, kaže Srđan Perić i napominje:
“Ne treba da bude ničija svjesna namjera i želja da bilo koga devastira u procesu zaduženja, ali veliki igrači imaju velike interese na koje Crna Gora ne može da mnogo utiče. Tim prije jer je na primjer, arbitraža za eventualni spor oko autoputa Bar-Boljare delegirana u Kini”, kaže Perić, dodajući da Crna Gora pripada zapadnom civilizacijskom krugu.
“Kada donosi strateške odluke, svaka država treba da traži saveznike sa kojima dijeli iste vrijednosti. Moguće je da smo mi u prošlosti pravili previde tražeći prvo saveznike pa onda pitali koje vrijednosti iza njih stoje. Što ne znači da druga strana, koja gleda svoj interes, treba da bude stigmatizovana. Ali pozicija Crne Gore jeste u zapadnom civilizacijskom krugu i vrijednosti koje dijelimo se naslanjaju na transparentnost, odgovornost, vladavina prava i dostupnost institucija”, zaključio je.
Uporedo sa informacijom o finansijskoj transakciji reagovala je Ambasada Kine i to na izjavu zamjenika pomoćnika državnog sekretara Sjedinjenih Država za evropske i evroazijske poslove Metju Palmera (Matthew), koji je na sastanku sa crnogorskim ministrom finansija Milojkom Spaićem pozvao na oprez u poslovnim odnosima sa Kinom.
Kineska ambasada u Crnoj Gori je poručila da “američki zvaničnici treba da gledaju svoje poslove sa Crnom Gorom, a da se manje brinu o stvarima između Kine i Crne Gore”.
'Nevjerovatan uspjeh' za Vladu
Vlada Crne Gore je nazvala ‘nevjerovatnim uspjehom’ realizaciju finansijske transakcije sa zapadnim partnerima, kojom se omogućava da Crna Gora uštedi osam miliona eura godišnje za isplatu kamata na dug prema kineskoj EXIM banci za izgradnju prve dionice autoputa od Bara do granice sa Srbijom.
Uz to, Vlada je saopštila da su ovom (hedžing) transakcijom, crnogorske javne finansije zaštićene od valutnog rizika koji je nepovoljni kreditni aranžman sa kineskom EXIM bankom nosio sa sobom.
Crna Gora je uz pomoć američkih i evropskih partnera uspjela da hedžing aranžmanom smanji kamatu na kredit EXIM banke sa 2 posto na 0,88 procenata.
Uz to javni dug Crne Gore neće imati valutni rizik saopštio je ministar Spajić dodajući da se od sklapanja ugovora sa Kinom o izgradnji dionice autoputa, dug povećao za 109 miliona eura jer je dolar ojačao u odnosu na euro.
“Hedžing aranžman je urađen po zakonu o budžetu za 2021. godinu, a nastavljaju se se pregovori o refinansiranju i optimizaciji javnog duga Crne Gore”, naveo je ministar Spajić na twiter profilu.
Ministar za kapitalne investicije Mladen Bojanić obišao radove na autoputu, 9. jula, nakon čega je saopštio da “ubrzani radovi i veća angažovanost izvođača ulivaju optimizam da će ova dionica autoputa biti završena u predviđenom roku - 30. novembar 2021.”
Partije traže Ugovor
Predstavnici političkih partija zahtijevaju potpunu javnost uslova za smanjenje kamate na dug prema Kini.
“Pozivamo Vladu da javnosti saopšti sve uslove hedžinga, bez kojih ne možemo govoriti o uspješnosti čitavog posla. Kako ovdje nije riječ o promjeni uslova kineskog kredita, jer su oni ostali nepromijenjeni, već o istovremenoj kupovini i prodaji jedne valute za drugu (u različitim periodima), važno je da znamo sve elemente transakcije - rok na koji se ugovor odnosi, kurs, ukupni troškovi”, naveo je poslanik opozicionih Socijaldemokrata Damir Šehović.
Poslanik opozicione Socijaldemokratske partije Raško Konjević je takođe tražio dokumentaciju na uvid:
“Smanjenje kamate je nesporno uspjesan potez. Sačekajmo Ugovor i druge detalje”, napisao je na Tviteru Konjević ujedno ocjenjujući da je ispravna odluka Skupštine Crne Gore da ne odobri zaduženje od 900 miliona koje je Vlada planirala za refinansiranje duga prema Kini.
Oštro je reagovao jedan od lidera vladajućeg političkog saveza Demokratski front Nebojša Medojević koji je zatražio kontrolno saslušanje ministra finansija Milojka Spajića u Skupštini Crne Gore optužujući ga za još jednu netransparentnu finansijsku aktivnost:
“Kinezi i dalje imaju čvrst i obezbjeđen ugovor sa kamatom od 2 odsto. Ova transakcija sa valutnim fjučersima nema nikakve veze sa kreditom sa EXIM bankom. Kinezi nijesu učestvovali niti ih zanima. Mi njima treba da platimo prispjelu ratu sa kamatom od 2 odsto”, tvrdi Medojević.
Iz Ministarstva za sad bez detalja
Radio Slobodna Evropa je tražio od Ministarstva finansija dodatne informacije o finansijskoj transakciji.
Kako nam je neformalno rečeno, ministarstvo za sad neće izlaziti u javnost sa detaljima, kako ne bi bio ugrožen dalji proces pregovora o refinansiranju, odnosno da se kredit prema Kini zamijeni povoljnijim kreditom.
Vlada i EXIM banka potpisale su 2014. godine ugovor o zajmu od 944.000 dolara, uz kamatu od 2 odsto za izgradnju dionice od 41 kilometara autoputa koji gradi kineska kompanija CRBC, na period od 20 godina i dodatno još 90 miliona za dodatne radove na infrastrukturi i pristupne puteve.
Gradnju prve dionice autoputa od Podgorice do Kolašina, i kredit kod EXIM banke ugovorila je bivša Vlada na čelu sa Demokratskom partijom socijalista. Nakon parlamentarnih izbora u avgustu prošle godine, pregovore sa kineskim partnerima preuzima Vlada premijera Zdravka Krivokapića, koju su formirali početkom decembra prosrpski Demokratski front, Demokrate i građanski pokret URA.
U aprilu ove godine Crna Gora je uputila zvaničan zahtjev Evropskoj komisiji u kojem traži pomoć evropskih institucija za poravnanje kineskog duga zbog autoputa.
