Piše: Kemal Kurspahić
(Mišljenja izrečena u komentaru ne odražavaju nužno stavove RSE)
Visoki predstavnik međunarodne zajednice u Bosni i Hercegovini Valentin Incko (Inzko), podnoseći u utorak 5. novembra u Savjetu bezbjednosti Ujedinjenih nacija redovni polugodišnji izvještaj o provođenju Dejtonskog sporazuma, uspio je da nešto što bi moglo da bude zamarajuća rutina – 56. izvještaj visokog predstavnika od završetka rata i 22. koji podnosi Incko – izazove snažne reakcije članica Savjeta bezbjednosti.
Njemačka: "Šokantno" (poricanje ratnih zločina i veličanje zločinaca).
Francuska: "Alarmantno" (neprihvatljivo slavljenje zločinaca).
Belgija: "Bezdušno" (odnos prema zločinima i počiniocima mora polaziti od poštovanja za žrtve u srcu).
Dobro – Rusija je i ovog puta odigrala očekivanu ulogu zagovornika kampanje vodstva Republike Srpske za ukidanje ureda i ovlaštenja visokog predstavnika: njen predstavnik rekao je kako je tom uredu istekao rok trajanja, kako je on "hronično pristrasan" protiv Srba i Hrvata i kako izmišlja vještačke razloge za produženje mandata.
To je u ovoj prilici, kao i na ranijim zasjedanjima Savjeta bezbjednosti i Savjeta za implementaciju mira, ostao usamljen glas. Pozivu za zatvaranje ureda visokog predstavnika za trenutak se pridružio i sam Incko podsjećajući, ipak, da su odavno međunarodno utvrđeni "pet ciljeva i dva uslova" za okončanje te misije.
- Specijal RSE – Tajne Dejtona
U ispunjavanju tih ciljeva i uslova se – po Inckovom izvještaju – nazadovalo umjesto da se napreduje. Kako, recimo, govoriti o tome da je projekt "5+2" ispunjen kad se najosnovniji uslov, poštovanje Dejtonskog sporazuma, sistematski dovodi u pitanje u suprotstavljenim "vizijama" sve tri vladajuće nacionalističke stranke koje nastavljaju da licitiraju ratnim ciljevima: Dodikove SNSD – s upornim pozivima na disoluciju Bosne i Hercegovine, otcjepljenje Republike Srpske i njeno pripajanje Srbiji; Čovićeve HDZ – sa sve otvorenijim pozivanjem na "teritorijalno-administrativnu reorganizaciju Bosne i Hercegovine s oživljavanjem ratnog projekta 'Herceg-Bosne'" čije su vođe pravosnažno osuđene za udruženi zločinački poduhvat; Izetbegovićeve SDA – s pozivom na oživljavanje Republike Bosne i Hercegovine čije je ukidanje ozakonjeno Dejtonskim sporazumom.
Za razliku od Dodikovih medija i glasnogovornika, koji su pismu iz Republike Srpske Savjetu bezbjednosti pridavali važnost "istine i samo istine" nasuprot "izmišljotinama" visokog predstavnika – i koji su uoči zasjedanja Savjeta bezbjednosti – širili očekivanja moguće promjene stava pa i neslaganja među najuticajnijim članicama ovog tijela o ukidanju ureda visokog predstavnika, predstavnici Velike Britanije i Sjedinjenih Država pokazali su jedinstven stav o potrebi održavanja tog ureda i njegove uloge sve do ispunjavanje mnogo puta ponavljane "5+2" formule za okončanje te misije.
Velika Britanija naglasila je da OHR nastavlja da obavlja bitnu ulogu ako je to potrebno "i upotrebom bonskih ovlaštenja" u podršci euro-atlantskim aspiracijama zemlje a stalna predstavnica Sjedinjenih Država u Ujedinjenim nacijama Keli Kraft (Kelly Craft), obraćajući se direktno visokom predstavniku, rekla je: "Mi snažno podržavamo ulogu vašeg ureda".
Nasuprot ruskog stava o "hroničnoj pristrasnosti" visokog predstavnika protiv Srba i Hrvata, Incko je u predstavljanju sadašnjeg trenutka koristio krajnje nepristrasne argumente: citirao je brojne izjave Milorada Dodika u kojima se prijeti povlačenjem Republike Srpske iz ranije ozakonjenih sporazuma o prenosu nadležnosti s entiteta na državu uključujući stvaranje jedinstvenih oružanih snaga, sistema oporezivanja, pravosudnih institucija.
Incko ukazuje i na temeljni nesporazum – ili lažni argument – za takva osporavanja bosanske državnosti: vlasti Republike Srpske, opet u potpunom nepoštovanju slova Dejtonskog sporazuma koji crno na bijelo govori o kontinuitetu državnosti , tretiraju Bosnu i Hercegovinu kao "uniju država" uspostavljenu 1995. godine od strane dvije postojeće države, i to onda vodi i nepoštovanju odluka državnog Ustavnog suda i preuzimanju isključivo državnih nadležnosti od strane entiteta.
Primjeri takvog bahatog odnosa u omalovažavanju državnih nadležnosti uključuju proglašenje "vojne neutralnosti" Republike Srpske kojom se osporavaju ranije ozakonjene aspiracije države za članstvo u NATO-u; nipodaštavanje odluka Ustavnog suda o knjiženju vojne imovine na državu i protivustavno proglašenje 9. januara za Dan Republike Srpske.
Ovog puta, rasprava u Savjetu bezbjednosti o Bosni i Hercegovini – osim ukazivanja na brojne simptome da se država udaljava umjesto da se približava ispunjavanju 14 prioritetnih obaveza na evropskom putu iz Mišljenja Evropske komisije – bila je fokusirana na temeljni uslov dugoročno mirne Bosne: jednodušno obznanjivanje ratnih zlodjela i bezuslovno poštovanje njihovih žrtava.
U osvježavajuće rijetkom odstupanju od protokola sličnih rasprava ovog puta je, uz izvještaj visokog predstavnika, u video obraćanju iz Sarajeva saslušano i izlaganje Selme Korjenić, voditeljice nevladine organizacije Trial International, čija je misija borba protiv nekažnjivosti ratnih zločina i pomoć žrtvama u potrazi za pravdom.
Njeno izlaganje dobilo je i javnu pohvalu stalne predstavnice Sjedinjenih Država, a predstavnik Evropske unije iznio je i stav o kojem bi mogli da razmisle nacionalističke vođe u širem prostoru Zapadnog Balkana: "Nacionalizam i provokativna retorika, istorijski revizionizam i veličanje ratnih zločinaca, suprotni su osnovnim vrijednostima i perspektivama pridruženja Evropskoj uniji".
Facebook Forum