Izvještaji Republičkog deviznog inspektorata Republike Srpske koji su procurili u javnost govore o ogromnim količinama novca koje su putem Balkan investment banke iznošene van BiH. Izvještaji su diskreditovali i entitetsku Agenciju za bankarstvo, jer u njima se navodi i da je sadašnja predsjednica Upravnog odobra Agencije Mira Bjelac, označena kao članica grupe koja je organizovano izvlačila novac iz Balkan investment banke. Kako je moguće da je bez ikakve reakcije vlasti opljačkan iznos godišnje plate svih budžetskih korisnika u Republici Srpskoj?
Balkan investment banka je za više od 1.000 klijenata oprala 1,7 milijardu maraka, navodi se u tajnom Zapisniku o kontroli te banke koju je proveo Republički devizni inspektorat RS kojeg je objavio poslovni portal capital.ba. U zapisniku, koji se više godina krio od javnosti, navodi se da je pranje novca vršeno preko računa off-shore firmi na egzotičnim ostrvima.
Isto tako, Balkan Investment banka je godinama ulagala novac građana RS u fiktivna preduzeća koja su imala samo jednog zaposlenog. Nalazila su se na istoj adresi u Kaunasu u Litvaniji. Najgore što izvještaj pokazuje da se sve dešavalo uz znanje aktuelnih vlasti, kaže urednik portala capital.ba Siniša Vukelić.
“Pokazali smo da je sam vrh Republike Srpske cijelo vrijeme bio upoznat sa kriminalom koji se dešavao u Balkan investment banci, da je Agencija za bankarstvo propustila uraditi svoj posao i, šta više, da je sam vrh Agencije upetljan u to. Naime, predsjednica kreditnog odbora u Balkan investment banci Mira Bjelac odobravala je najspornije kredite koji nisu bili ničim obezbijeđeni povezanim firmama na egzotičnim ostrvima, milionske vrijednosti. Nakon toga umjesto da bude kažnjena i prijavljena, ona je postala predsjednica UO Agencije za bankarstvo RS”, navodi Vukelić, te dodaje da je još značajnije u cijelom izvještaju da su preko IP adresa Visokog sudskog i tužilačkog savjeta BiH prebacivani milioni maraka fiktivnim firmama koje su povezane sa Litvancima u čijem je vlasništvu i bila Balkan investment banka.
No zanimljivo je da u Agenciji za bankarstvo uporno odbijaju dati bilo kakvu izjavu, te isključivo na svaki upit šalju isto saopštenje.
“Inspektori Republičkog deviznog inspektorata koji su potpisali ovaj zapisnik nemaju osnovna znanja o radu Agencije za bankarstvo Republike Srpske, stručna znanja o načinu vršenja bankarske supervizije, a ni ovlašćenja da daju ocjenu rada nezavisne institucije kao što je Agencija za bankarstvo Republike Srpske. Uvidom u objavljeni zapisnik konstatujemo da isti sadrži gomilu tendencioznih gluposti u čije razloge niti možemo niti želimo ulaziti, ali je iz istog vidljiv i neadekvatno urađen osnovni zadatak, a to je kontrola deviznog i spoljnotrgovinskog poslovanja Banke. Žalosno je da Agencija za bankarstvo Republike Srpske, kao nezavisna institucija sa velikim brojem stručnih i obučenih supervizora, mora na ovakav način da polemiše sa upravnom organizacijom za koju je upitno da li adekvatno obavlja posao za koji je nadležna, a upušta se u posao daleko složenije i stručnije supervizije. Krajnje je vrijeme da, zbog iznošenja ovakvih neistina, neznanja i narušavanja ugleda Agencije za bankarstvo Republike Srpske, isti snose i odgovornost”, navodi se u saopštenju sa potpisom direktorke Agencije Slavice Injac.
Litvanska veza
Izvlačenje i pranje novca putem Balkan investment banke trajalo je više od decenije sve do njene propasti 2012. godine. Ta banka zvanično je bila u vlasništvu Litvanske firme iz Kaunasa “UKIO group” tajkuna Vladimira Romanova. U okviru njegove imperije, u BiH, bila je i Fabrika glinice Birač.
Program menadžerka Transparency international Bosne i Hercegovine Ivana Korajlić ističe da je u cijelom slučaju upravo najspornije ponašanje entitetske Agencije za bankarstvo.
“Agencija za bankarstvo RS se ponaša autistično i u ovom slučaju. I sa najviših pozicija u RS se izjegava priča o potezanju bilo kakve odgovornosti pod izgovorom da neko ima podršku ili zaštitu, počevši od predsjednika RS pa nadalje. Ove kriminalne radnje su trajale godinama a da zapravo Agencija nije nište preduzela, a vidimo u izvještajima koji su objavljeni da je znala za ono što se u Balkan investment banci dešavalo”, komentariše Ivana Korajlić.
Na odgovornost u cijelom slučaju pozvao je i član predsjedništva Bosne i Hercegovine Mladen Ivanić.
“Važna je činjenica da je ta banka propala. Važna je činjenica da je Bobar banka propala, a da u Agenciji za bankarstvo RS niko nije odgovarao, makar moralno, politički. Mislim da ovaj izvještaj zapravo pokazuje i razloge zašto je do toga došlo. Očito je da vlastima nije bio interes da neko odgovorno radi svoj posao“, prokomentarisao je Ivanić.
Specijalno tužilaštvo Republike Srpske već nekoliko godina vodi istragu u slučaju Balkan investment banke. Predmetom istrage obuhvaćeno je na desetine lica, najviše Litvanaca čija na čija se saslušanja čeka u Litvaniji. No, po Siniši Vukeliću, istragom i dalje nisu obuhvaćene osobe koje su omogućile pljačku i pranje novca.
“Ta pljačka se dešavala 15 godina. U nju su bili uključeni vrhovi vlada koje su činile sve stranke. I u prethodnom periodu, a i sadašnjosti, tu su bili razni ministri koji su to sve znali, u to je bilo uključeno i tadašnje, a i sadašnje rukovodstvo Agencije za bankarstvo RS. Svi su to morali znati i morali su nešto preduzeti, osim ako a postoji osnovana sumnja za to, nisu i sami bili uključeni u to”, istakao je Vukelić.
U istragu se polako uključuje i Tužilaštvo Bosne i Hercegovine. Nakon što je Balkan investment banka dovedena na rub propasti, a litvansko rukovodstvo pobjeglo netragom iz države, Vlada Republike Srpske 2013. godine pokušala je dokapitalizacijom od 17 i po miliona evra spasiti banku, usput je preimenujući u Banku Srpske.
Otpočetka je Banka srpske poslovala sa konstantnim gubitkom. Od 16. novembra 2015. godine uvedena je prinudna uprava zbog problema u poslovanju, a na računima Banke Srpske ostalo je zarobljeno 75 miliona evra, od čega gotovo polovina javnih sredstava.
