Tema sedmice: Sa Balkana na "Allahov put" u Siriju

Evropa ima romantičnu istoriju usamljenih boraca koji su su se pridružili “pravednom cilju” u ratom zahvaćenim zemljama – od učešća lorda Bajrona u borbi za nezavisnost Grčke do Džordža Orvela u Španskom građanskom ratu, piše ovih dana "Foreign policy". Međutim, priče o Evropljanima koji se pridružuju sirijskim pobunjenicima nijesu primljene sa istim entuzijazmom kao u pomenutim slučajevima.

Procjenjuje se da u ratu u Siriji učestvuje oko 5.500 stranih dobrovoljaca, a da pobunjenička vojska ima oko 60.000 boraca.

Iz evropskih zemlja, kada se saberu procjene iz različtih izvora, ima oko 500 stranih boraca. Među njima su i dobrovoljci sa Balkana, i svi se bore na strani pobunjenika, protiv režima Bašara al Asada, piše Dragan Štavljanin u tekstu U Siriji ratuje više od 5.000 stranih boraca.

O njihovom se učešću u već više od dvije godine dugom sukobu u Siriji uglavnom nije mnogo znalo dok nijesu stigle vijesti o prvim pogibijama i dok se nisu pojavile umrlice ovdašnjih dobrovoljaca.

Zvaničnih podataka i dalje nema ali RSE nezvanično saznaje da je broj dobrovoljaca iz regiona veći nego što se pretpostavljalo, iako nema evidencije o nekom organizovanom odlasku na sirijske frontove. Stoga smo istraživali kako su se i zašto pojedinci odlučili na svoj “put za Damask”.

Odluku o odlasku u rat u Siriju nije bilo lako donijeti, ali to sam uradio samo zbog Alaha, kako bih pružio lični doprinos, kaže za RSE kosovski Albanac, bivši borac u Siriji. Iako je, kako kaže, otišao tamo da umre, to ipak nije bilo u njegovim rukama.

Kosovske institucije kažu da nemaju podatke koliko je Kosovara do sada otišlo u rat u Siriji, dok iz Islamske zajednice Kosova navode da su ti odlasci isključivo volonterski i da nikakva organizacija ne stoji iza njih, bilježi Amra Zejneli u tekstu Priznanje jednog Kosovara: Osam meseci na frontovima u Siriji.

Eldar Kundaković, dvadesetsedmogodišnji mladić iz Novog Pazara, poginuo je 14. maja u borbama protiv snaga Bašara Al-Asada u Siriji. Po onome što je poznato stradao je nepunih mjesec i po dana nakon što je otišao iz Srbije, u borbama za zauzimanje jednog zatvora pod kontrolom sirijskih državnih snaga. U porukama koju su ispisane na raznim internet stranicama, kao i na umrlici kojom su Novopazarci obaviješteni o smrti svog sugrađanina, stoji da je, citat „”poginuo na Alahovom putu u Siriji”, kraj citata.

Zasad se samo nagađa kojim kanalima mladići iz Sandžaka odlaze u zonu u kojoj je od početka rata prema podacima Ujedinjenih nacija stradalo više od 80 000 ljudi. Baš kao što se i nagađa ko ih je mogao inspirisati da se sa oružjem u ruci bore tako daleko od svoje zemlje. Kada je o Eldaru Kundakoviću riječ, u rizik se očigledno upustio vođen snagom vjere u islam, što je velika utjeha i za njegovog oca, prenosi Miloš Teodorović u tekstu Sandžački dobrovoljci na sirijskom ratištu.

Crna Gora je na margini priče o odlasku njenih građana na ratišta u islamskom svijetu jer zvaničnih podataka o tome gotovo da i nema. Ali je slučaj Rožajca, vehabije Adisa Salihovića, koji je zajedno sa Novopazarcem Eldarom Kundakovićem poginuo u Siriji, pokrenuo pitanje koliko pripadnika tog pokreta iz Crne Gore ratuje u zemlji zahvaćenoj dvogodišnjim građanskim ratom i sa kojim motivima, navodi Predrag Tomović u tekstu Vehabije na Balkanu izmanipulisane.

U medijima strane borce u Siriji često prikazuju kao teroriste ili džihadiste povezane sa Al Kaidom. Međutim, stvarnost je mnogo složenija. U mnogim slučajevima, oni u potpunosti prihvataju doktrinu džihada tek kada se nađu na ratištu i stupe u kontakt sa okorjelim borcima.

Sirijski konflikt mobiliše muslimane širom svijeta u istoj mjeri kao i rat u Avganistanu 1980-ih, Iraku 2000-ih, te BiH 1990-ih. I upravo su ekstremni islamistički elementi na Balkan stigli 90-tih, sa raspirivanjem rata u Bosni, koji je međunrodna zajednica, baš kao i sada Siriju, posmatrala sa strane. Sve dok se nije dogodio genocid u Srebrenici.

Selafistički dobrovoljci iz BiH koji sada učestvuju u sukobu u Siriji upravo su posljedica tog vremena, piše Dženana Halimović u tekstu Selafistički borci iz BiH u Siriji: Korijeni iz rata devedesetih.

“Nisu svi radikalni kada tamo odlaze, ali najverovatnije će mnogi biti radikalizovani u Siriji”, kazao je Žil de Kerhove (Gilles de Kerchove), koordinator EU za borbu protiv terorizma, dodajući da oko 500 Evropljana, koji se bore u građanskom ratu u Siriji, mogu doći pod uticaj grupa povezanih sa Al Kaidom, kao što je “Al Nusra front”.

I Makedonija je zabilježila prvu žrtvu sukoba u Siriji. Država ne rapolože preciznijim podacima o broju dobrovoljaca, a stručnjaci kao osnovni motiv njihovog odlaska u Siriju navode vjerske razloge, ali ne isključuju da ima i plaćenika, čiji motivi nemaju nikakve veze sa vjerom ili “višim ciljevima”, navodi Blagoja Kuzmanovski u tekstu Na ratište u Siriju zbog avanturizma i zarade.

Situacija u Siriji umnogome se može upoređivati sa ratom u Bosni, kako zbog dužine trajanja sukoba tako zbog odnosa svijeta prema tom sukobu.

Jedan od paradoksa situacije u Siriji je što, u početku sekularni građanski protest protiv Asadovog režima zbog kršenja elementarna ljudska prava, prerasta u beskrajnu spiralu sektaškog nasilja što je privuklo ekstremiste iz cijelog svijeta.

Sve to prati, kao i Bosni, oštra retorika ali mlako ili nikakvo djelovanje međunarodne zajednice oličeno u već više od dvije godine izlizanoj frazi “Sirija se raspada pred našim očima”.