Uništavanje crnogorskog naoružanja postaje međudržavni problem

Protest građana Golije zbog uništavanja oružja, FOTO: VIJESTI

Mještani Golije, Gacka i Pive i dalje insistiraju da crnogorske vlasti obustave uništavanje oružja na lokalitetu Latično u Crnoj Gori. Pomoć su potražili i od institucija RS, od kojih očekuju da diplomatskim djelovanjem utiču na obustavljanje tog postupka.

Tvde da su mještani opština u blizini kojih se vrši uništavanje oružja izloženi zagađenju, kao i da su domaćinstva u graničnoj zoni pretrpjela veću materijalnu štetu.

Zamjenik načelnika opštine Gacko Radojica Antunović smatra da nije urađeno ni jedno pouzdano istraživanje o stepenu zagađenja nastalog usljed uništavanja oružja u Crnoj Gori.

Oni to ne uništavaju ni po kakvim standardima već na otvorenom, u jednoj prirodnoj oazi, među naseljenim jestima, na granici sa susjednom državom da su bukvalno tri opštine pogođene time, kaže predsjednik MZ Brljevo.
Aktivnosti na uništavanju oružja se ipak nastavljaju, kaže Antunović i dodaje da je sve to dovelo do održavanja vanredne sjednice skupštine opštine Gacko na kojoj se o tome i raspravljalo.

"Svakako mislim da sa tim treba prekinuti i utvrditi i do sada, eventualno nastalu štetu na tom lokalitetu," kazao je on.

Uništavanje oružja vrši se na oko hiljadu i po metara udaljenosti od prvih kuća u RS – tvrde funkcioneri opštine Gacko. To potvrđuje i Željko Tepavčević, predsjednik mjesne zajednice Brljevo koja čitavom svojom dužinom graniči sa Crnom Gorom. On demantuje podatke crnogorskog Ministarstva odbrane da su prve kuće u RS udaljene od mjesta gdje se uništava oružje oko 3.800 metara.

Ne uništava se prema međunarodnim standardima

Kaže da je domaćinstvima u pograničnoj zoni pričinjena znatna materijalna šteta – nekoliko kuća su ispucale, kao i čatrnje iz kojih se stanovništvo snabdijeva vodom. Tepavčević opisuje posljedice detonacija kojima se uništava oružje na granici sa RS.

"Poslije tih detonacija se dižu pečurke. Koliko mogu da budu visoke zamislite kada one nadvisuju horizont brda i onda sve zavisi od vjetra, da li to ide na susjednu opštinu Plužine ili ovamo prema Goliji. Kada je sjeveroistočni vjetar onda sav taj dim iznad sela Brljevo i okolnih mjesta po par sati. To je gust, crni dim a kilometrima, desetinama kilometara u krug se osjeća miris baruta i sumpora," kaže Tepavčević.
Oružje iz vojnog depoa u Podgorici koje bi trebalo biti uništeno, 11. avgust 2010.

Već pet sedmica od detonacija podrhtava tlo, pucaju stakla – uvjerava predsjednik MZ Brljevo i dodaje da crnogortske vlasti nemaju ni jedan dokument ili projekat, čak ni dozvolu svoje vlade za uništavanje oružja, već samo sporazum između Vlade SAD i Crne Gore iz 2007. godine.

"Međutim, u tom sporazumu se predviđa da se to uništava prema međunarodnim standardima. Taj projekat finansira vlada SAD. Međutim oni to ne uništavaju ni po kakvim standardima već na otvorenom, u jednoj prirodnoj oazi, među naseljenim jestima, na granici sa susjednom državom da su bukvalno tri opštine pogođene time," navodi on.

Mještani sela i opština u blizini granice sa Crnom Gorom ovih dana potpisuju peticiju kojom traže obustavu uništavanja oružja u blizini njihovih domova. Od institucija RS takođe su zatražili da reaguju i zaustave taj proces.

Za sada potvrđuju da je predsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Igor Radojičić uputio pismo nekim funkcionerima BiH od kojih traži diplomatki angažman po pitanju problema uništavanja oružja.

Ali ni Radojičić ni član predsjedništva BiH Nebojša Radmanović u utorak nisu bili dostunpni za medije da objasne da li će i na koji način pokušati da utiču na crnogorske vlasti kako bi se našao zajednički jezik sa njima.

Građani sa obje strane granice jednako ugroženi

Crnogorska ambasada u Sarajevu dobila je pismo iz kabineta Radojičića u kome prenosi zahtjev opštine Gacko da se prekine uništavanje naoružanja crnogorske vojske na planini Goliji i upozorenje da to može izazvati pogranične incidente.

Otpravnik poslova u crnogorskoj ambasadi u Sarajevu Predrag Arsović potvrdio je za Radio Slobodna Evropa da je ambasada dobila pismo Radojičića u kome se ističe revolt stanovništva opštine Gacko zbog štete koju trpe uništavanjem crnogorskog naoružanja i upozorava na mogućnost incidenata u pograničnom pojasu.

"Naravno, Ambasada će zahtjev Republike Srpske koji smo dobili da proslijedi Ministarstvu spoljnih poslova i institucijama Crne Gore. Institucije Crne Gore će doniejti adekvatnu odluku, poštujući naravno sve uslove i zahtjeve i sve sporazume koji su potpisani između država BiH i Crne Gore,"
rekao je Arsović.

Da li to znači da se problem uništavanja naoružanja i municije crnogorske vojske uključivanjem zvaničnika susjedne države izdiže na međudržavni nivo i kakva procedura slijedi, pitanje je na koje do nijesmo uspjeli da dobijemo odgovor od predstavnika u crnogorskom ministarstvu inostranih poslova.

To, po samom svom fakticitetu jeste međudržavni problem jer se nalazi u blizini granice dvije države, na 4.000 metara vazudšne linije, kaže Drago Perović.
Potpredsjednik odbora za zaštitu Golije, Drago Perović međutim odgovora bez dvoumljenja.

"To, po samom svom fakticitetu jeste međudržavni problem jer se nalazi u blizini granice dvije države, na 4.000 metara vazudšne linije. Ni malo nas ne čudi što su se organi Republike Srpske uključili u problem oko uništavanja viška municije vojske Crne Gore na lokaciji katuna Latično jer se taj katun nalazi jednako udaljeno do sela koja se nalaze u Republici Srpskoj u odnosu na sela koja se nalaze na Goliji i u Pivi i koja pripadaju Crnoj Gori. Dakle, i oni i mi smo jednako ugroženi od mogućih štetnih posljedica od uništavanja viška municije," kaže Perović.

Perović očekuje da će angažovanje institucija susjedne države uticati prije svega na crnogorsko ministarstvo odbrane da odustane o daljeg uništavanja viška municije na rejonu Latično.
Protest građana Golije zbog uništavanja oružja, FOTO: VIJESTI

"I da nađu neku povoljniju ili bolju lokaciju bližu mjestu na koje se odvozi municija, sa boljim pristupnim putevima sa manje mogućih posljedica koje će na cijeli eko sistem da utiču, sa mnogo manje uticaja na podzemne vode. Nadam se da ćemo zajedničkom akcijom uspjeti da riješimo jedan zajednički problem," kazao je Perović.

Hoće li ministarstvo odbrane uzeti u obzir novu činjenicu pri razmatranju lokacije za nastavak uništavanja naoružanja nijesmo uspjeli da saznamo pošto se pomoćnik ministra odbrane Rifet Kosovac koji se tim povodom javno oglašavao, kako nam je rečeno, nalazi na sastanku.

Mještani Golije i Pive počeli su krajem jula proteste zbog uništavanja viškova naoružanja i municije crnogorske vojske u mjestu Latično na planini Goliji, tvrdeći da je to atak na njihovu životnu okolinu i eko sistem tog područja. Na momente situacija je bila incidentna, pa je policija privođenjem pojedinaca
omogućavala prolaz vojnim transporterima.

Ministarstvo odbrane čekalo je nalaz ekotoksikološkog zavoda iz Podgorice koje je pokazalo kako je uništavanje naoružanja bezopasno po prirodu i zdravlje ljudi na tom prostoru. U to međutim i dalje ne vjeruju Golijani i Pivljani koji su zajedno sa stanovnicima opštine Gacko u Bosni i Hercegovini najavili
da će testiranje povjeriti međunarodnoj renomiranoj instituciji.