Nakon hapšenje kosovskog biznismena sa crnogorskim pasošem Nasera Ramaja, osumnjičenog za utaju poreza, policija provjerava zakonitost procedure u kojoj mu je oktobra prošle godine dodijeljeno državljanstvo Crne Gore.
Ramaj je jedan od vlasnika firme "Alart Centar Budva – CG", koja gradi stambeno-poslovni kompleks Porto Budva, vrijedan 80 miliona eura.
Policija ga sumnjiči za utaju poreza i doprinosa od najmanje dva miliona eura u tom projektu, na osnovu kojeg je dobio počasno državljanstvo.
Dan nakon hapšenja 8. avgusta, Ramaju je sud u Kotoru odredio mjere nadzora - zabranu napuštanja stana, i privremeno oduzimanje putnih isprava.
Iz suda su kazali da će te mjere trajati dok za to postoji potreba, što će se provjeravati svaka dva mjeseca, najduže do pravosnažnosti presude.
Gradnja stambeno-poslovnog kompleksa Porto Budva, započeta 2017., još nije završena, 12. avgusta 2024.
Ramajevom advokatu Miru Adžiću je Radio Slobodna Evropa (RSE) poslao upit kako se njegov klijent odredio prema krivičnoj prijavi.
"Potvrđujem da sam branilac Nasera Ramaja, ali nisam ovlašćen davati bilo kakve podatke o predmetnom postupku", kratko je odgovorio Adžić za RSE.
Nepoznanice o dodjeli državljanstva
Uporedo sa krivičnom prijavom, policija je pokrenula hitno preispitivanje načina na koji je Ramaj dobio državljanstvo u mandatu prethodne Vlade premijera Dritana Abazovića.
Ministar unutrašnjih poslova Danilo Šaranović je kazao da će, ukoliko se utvrdi da je ta procedura bila nezakonita, zatražiti da se Ramaju oduzme državljanstvo.
Naser Ramaj (foto arhiv)
"Indikativno je na bazi čega je Ministarstvo finansija dalo pozitivno mišljenje za dobijanje državljanstva, jer ne postoji ni jedan pisani trag u Ministarstvu na osnovu kojeg je vršena provjera (Ramajevog poslovanja u Crnoj Gori) ", rekao je Šaranović 9. avgusta.
Aleksandar Damjanović, koji je u to vrijeme bio ministar finansija, nije odgovorio na molbu RSE da komentariše navode ministra policije.
Policija je potvrdila da je državljanstvo Ramaju dodijeljeno kao investitoru Porto Budva, navodeći da je to učinjeno po članu 12 Zakona o crnogorskom državljanstvu.
Taj član propisuje da državljanstvo prijemom može steći lice koje je "od posebnog značaja za državni, naučni, privredni, kulturni, ekonomski, sportski i drugi interes Crne Gore".
Dokument MUP-a o sticanju državljanstva Nasera Ramaja, koji je objavio CGO 29. novembra 2023.
Počasno državljanstvo je Ramaju dodijeljeno 27. oktobra 2023. na predlog tadašnjeg premijera, Dritana Abazovića.
Procedura je trajala oko dva mjeseca.
Prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova Crne Gore (MUP), Ramaj je državljanstvo zatražio 28. avgusta 2023., po skraćenom postupku.
Dva dana kasnije, iz Abazovićevog kabineta od ministra finansija zatraženo je mišljenje o zahtjevu Ramaja.
Pozitivan odgovor, da je zahtjev opravdan, iz Ministarstva finansija stiže već 2.septembra.
Na osnovu tog mišljenja, Abazović se 14. septembra predlaže tadašnjem ministru unutrašnjih poslova Filipu Adžiću, inače svom partijskom kolegi iz Pokreta URA, da se Ramaju dodijeli državljanstvo.
Adžićevo ministarstvo donosi rješenje kojim Ramaj po skraćenom postupku stiče status crnogorskog državljanina 27. oktobra 2023.
Četiri dana kasnije je istekao tehnički mandat Abazovićeve Vlade.
Čiji je interes državljanstvo Ramaja?
Hapšenje Ramaja je još jedan u nizu dokaza da se dodjela počasnih državljanstava zloupotrebljavala, ocijenili su iz Centra za građansko obrazovanje (CGO) koji godinama prati ovu oblast.
Podsjetili su da je dodjeli državljanstva prethodilo pozitivno mišljenje Ministarstva finansija i, kako su naveli, navodna bezbjednosna provjera Agencije za nacionalnu bezbijednost.
Ramaj ostavio dug i u kosovskom fudbalskom klubu
Ramaj je od 2018 do kraja 2021. bio na čelu fudbalskog kluba Feronikel iz Drenasa (Glogovac) na Kosovu.
Prema pisanju Koha, ostavio je klub u dugovima od oko 700.000 eura, koji su se gomilali tokom prethodne tri godine. Osim igračima i trenerima, taj iznos je uključivao i dug Poreskoj upravi Kosova.
Koha je prenio i saopštenje Ramaja sa društvenih mreža da ga je finansijska kriza natjerala da napusti mjesto predsjednika kluba.
Iz Feronikela nisu odgovorili na upit RSE o dugovima kluba u vrijeme dok mu je na čelu bio Ramaj.
Agencija za registraciju biznisa na Kosovu takođe nije odgovorila na upit RSE da li Ramaj ima registrovanih firmi u toj zemlji.
"Sve ono što je bilo očigledno i građankama i građanima ostalo je ispod radara onih koji su se morali starati o interesu države", kazali su iz CGO-a 8. avgusta.
Iz te organizacije su još krajem 2023. godine upitali čiji je interes da se Ramaju dodijeli državljanstvo, s obzirom da su u tom trenutku dvije njegove firme bile na listi dužnika.
"Alart centar CG" je bio na crnoj listi poreskih dužnika, a "Nova gradnja" je blokirana od juna 2021. godine zbog duga od preko pola miliona eura, objavio je CGO krajem novembra prošle godine.
Prema podacima privrednog Centralnog registra, "Nova gradnja" je osnovana 2011. godine sa ukupnim kapitalom od 10 eura. U stopostotnom je vlasništvu Ramaja, a bavi se turizmom, trgovinom, ugostiteljstvom, uvozom i izvozom.
CGO je u aprilu 2023. godine objavio da je samo za prvih sedam mjeseci mandata Abazovićeve Vlade podijeljeno 413 počasnih državljanstava.
Krivične prijave protiv direktorice i firme
Krivična prijava za utaju poreza je podnesena i protiv izvršne direktorice Ramajeve firme, Valentine Golubović, te protiv samog pravnog lica – "Alart centra Budva-CG".
Golubović, koja je saslušana u kotorskom tužilaštvu 1. avgusta, nije odgovorila na pitanja RSE o ovom slučaju.
U Sektoru za borbu protiv kriminala sumnjaju da je u periodu od 2016. do 2023. Ramaj davao usmene naloge Golubović da se jedan dio notarskih zapisa o prodaji nekretnina u kompleksu Porto Budva ne prikazuje u knjigovodstvu firme.
Naveli su i da u poslovnoj dokumentaciji nije prikazan dio prihoda od prodaje tih nekretnina, kako bi se izbjeglo plaćanje poreza.
Šteta po budžet Crne Gore za sada je utvrđena na 2,04 miliona eura, izjavio je v.d.direktora Sektora za borbu protiv kriminala, Lazar Šćepanović, na vanrednoj pres konferenciji 9. avgusta.
On je rekao i da je Ramaj registrovan je u policijskim evidencijama Kosova za krivično djelo falsifikovanja dokumenata, ne navodeći detalje.
RSE je kosovskoj policiji poslao upit vodi li se Ramaj u kaznenoj evidenciji, za koja djela i u kom periodu.
"Na osnovu "Zakona o zaštiti ličnih podataka", ne dajemo podatke o krivičnoj prošlosti lica", odgovorili su iz policije Kosova za RSE.
Građevinska tabla stambeno-poslovnog kompleksa Porto Budva, 12. avgusta 2024.
Sporenja o kompleksu Porto Budva
Kompleks Porto Budva, Ramajeva firma gradi na eksluzivnoj lokaciji nadomak budvanskog Starog grada i Slovenske plaže, na tridesetak metara od obale.
Izgradnju, od njenog početka 2017., prate sumnje u povezanost sa korupcijom.
Tada je predsjednik Opštine Budva Dragan Krapović izjavio da je prodaja opštinske zemlje Alart centru za tu investiciju "bio sumnjiv i koruptivan posao" tadašnjeg lidera budvanskog DPS-a i šefa lokalnog parlamenta Bora Lazovića.
U to vrijeme je na vlasti u Crnoj Gori bila Demokratska partija socijalista, koja je smijenjena na izborima avgusta 2020.
Krapović je naveo i da je Ramaj lično učestvovao u pravljenju planskog dokumenta za zemlju koju je kupovao, ali je tadašnje Specijalno državno tužilaštvo odbacilo Krapovićevu krivičnu prijavu.
"Zemlja nikad nije plaćena u novcu, već nekakvim prebijanjem dugova što je bila dobro uvježbana matrica nekadašnjeg režima", saopštili su iz Krapovićevih Demokrata nakon hapšenja Ramaja.
čitajte Nova karika u lancu sumnjivih poslova u BudviDemokrate su ocijenile i da je Marko Carević, funkcioner Demokratskog fronta koji je nakon Krapovića bio na čelu Budve, imao "veoma blagonaklon, čak i lični poslovni odnos" sa Ramajem.
Beton koji je bio potreban za izgradnju te građevine bio je mjera kompromisa, kazala je potpredsjednica Demokrata, Dragana Kažanegra Stanišić 10. avgusta, aludirajući se na saradnju Ramaja sa Carevićevom građevinskom firmom.
Porto Budva je najavljen kao kompleks koji će imati 300 apartmana, tržni centar sa restoranima i kafićima, a planiran je i spa centar sa zatvorenim i otvorenim bazenom.
Apartmani se prodaju po cijeni od oko 400.000 eura za 50-ak kvadrata, pa do 1,2 miliona za trosoban penthaus od 110 kvadrata.
Izgradnja Porto Budva, iako planirana za kraj 2023. godine, još nije gotova.
Saradnja na tekstu: RFE/RL Kosovo servis