U visokozaduženoj Crnoj Gori koja ima 620.000 stanovnika koji žive veoma niskim životnim standardom, postoje preduzeća koja državi, na ime poreza i doprinosa, ukupno duguju 700 miliona eura.
Poreska uprava je objavila listu poreskih obveznika sa najvećim iznosom duga po osnovu neplaćenog: poreza na dodatu vrijednost, poreza na dobit, na promet nepokretnosti, koncesija i akciza.
Na spisku se našlo 200 firmi, a u vrhu liste su pljevaljski Rudnik uglja sa dugom od skoro 12 miliona eura, Rudnici boksita u stečaju sa skoro 11 miliona, Montenegro Airlines sa 10 i po, Duvanski kombinat u stečaju sa skoro sedam i, takođe u stečaju, nikšićka Željezara i Brodogradilište Bijela sa po pet – šest miliona eura.
Kada se sabere sav novac koji preduzeća sa top 200 liste dužnika nijesu platili državi dobija se suma od 700 miliona eura.
„Ni mnogo veće i bogatije zemlje od Crne Gore ne bi ni smjele ni mogle sebi da priušte toliki iznos nenaplaćenog poreza“, kaže ekonomski analitičar, Vasilije Kostić.
„Ranije smo imali sistem koji nije bio dovoljno efikasan i nedovoljno osposobljen da odgovori obavezama u kratkom periodu tranzicije koja se dešavala u veoma kratkom periodu. Formiranje institucija je kaskalo za tim procesom. Zbog toga se i desilo da veliki dio poreskog duga nije naplaćen. Ni mehanizmi utvrđivanja poreskih obaveza nijesu bili na poreskom nivou. Neću reći da u tome nije bilo htjenja i namjere. Sigurno jeste“, ocjenjuje Kostić.
Ekonomski analitičar Vasilije Kostić smatra da lijek leži u efikasnoj poreskoj administraciji sa dovoljnim brojem ljudi i kvalitetnim softverskim rješenjem.
Član skupštinskog Odbora za ekonomiju i funkcioner vladajuće DPS Zoran Jelić kaže da država ne smije da dozvoli da ostaje bez prihoda po osnovu poreza i doprinosa jer se njima finansiraju penzije i socijalna davanja.
„Treba da vidim koliko je poreskog duga naplativo, koliko je djelimično naplativo i koliko je apsolutno nenanplativo. Mnogi privredni subjekti više se ne nalaze u registru Privrednog suda ili su likvidirani. Njihov poreski dug je ostao na koji se dnevno naplaćuje kamata od 0,03 posto što na godišnjem nivou iznosi oko četiri i po miliona eura duga koji se obračunava, a ne može se naplatiti. Treba napraviti čišćenje bilansa ili revizije tih poreskih potraživanja i utvrditi stvarno stanje duga. Drugo rješenje je da se aktuelizuje izmjena Zakona o krivičnom postupku gdje bi neplaćanje poreza i doprinosa dobilo status krivičnog djela“, smatra Jelić.
Član skupštinskog Odbora za ekonomiju i funkcioner opozicionog Demokratskog fronta Milutin Đukanović smatra da za katastrofalno visok poreski dug postoji više razloga, ali da je suština problema u sprezi vlasti i privilegovanih pojedinaca.
„Država nije probala da izvrši takozvane trilateralne kompenzacije. Ima dosta i slučajeva gdje država duguje određenim poreskim dužnicima, ali suština je da je veliki broj poreskih dužnika privilegovan. Imaju prećutnu saglasnost aktuelne vlasti da mogu da ne plaćaju svoje poreske obaveze. Treba ispitati – zašto se to uopšte desilo. Ubijeđen sam da se iza toga mogu naći elementi korupcije“, konstatuje Milutin Đukanović.
Đukanović smatra da biznismen Dragan Brković, čije firme državi ukupno duguju skoro 11,5 miliona eura, predstavlja tipičan primjer.
Dragan Brković je vlasnik kompanije Vektra i smatra se jednim od najbogatijih ljudi u Crnoj Gori, a kome je poslovni uzlet omogućio veoma blizak odnos i prijateljstvo sa liderom vladajuće DPS i predsjednikom Vlade, Milom Đukanovićem. Tome u prilog ide i podatak da se početak Brkovićevog značajnijeg bavljenja privatnim biznisom i Đukanovićev dolazak na vlast vremenski poklapaju, kao i dinamika razvoja njihovih karijera i uvećanje bogatstva, pa su njihovi kritičari u javnim nastupima prozivali Brkovića da je od sitnog zanatlije, zahvaljujući privilegijama koje mu je obezbijedio Djukanović, postao multimilioner.
„Dragan Brković je član paralelne vlade. To je ta sprega vlasti, organizovanog kriminala i tobožnjih biznismena“, komentariše Milutin Đukanović.