Nakon što je vlada u Podgorici gromoglasno najavila ustanovljenje Njegoševog dana kao novog državnog praznika, u čast svog slavnog vladara i jednog od najvećih pjesnika na južnoslovenskim područjima, od toga nauma naprasno je odustala i to bez zvaničnog objašnjenja.
Naknadno je medijima iz kabineta premijera Markovića saopšteno da je to učinjeno na zahtjev Bošnjačke stranke, koja je konstituent nove vlade. Postalo je očigledno da se vode nove političke igre oko Rada Tomova, koji dva vijeka od svog rođenja i dalje izaziva kontroverze i različita tumačenja, prije svega svog književnog stvaralaštva.
Petar Drugi Petrović Njegoš obilježio je duhovno, državno i nacionalno biće Crne Gore. Bio je na prijestolu u vrijeme plemenske podijeljenosti, siromaštva i nerazvijenih državnih institucija. Svojim reformatorskim i vizionarskim duhom, uspio je da svoj narod izvede iz mraka Srednjeg vijeka i uspostavi temelje moderne crnogorske države.
Time je, između ostalog, Vlada obrazložila svoj prijedlog za uvođenje novog praznika u Crnoj Gori – Njegoševog dana, kao praznika kulture, koji bi se obilježavao na dan njegovog rođenja 13. novembra.
Entuzijazam tim povodom nije krila pomoćnica ministra kulture Dragica Milić, na sjednici parlamentarnog odbora za politički sistem, čiji su članovi jednoglasno podržali inicijativu da Skupština na plenumu izglasa Njegošev dan:
“On će se slaviti radno, organizovanjem različitih manifestacija i festivala. Od osnovnih škola do univerziteta.“
Vlada dala prijedlog za uvođenje novog praznika u Crnoj Gori – Njegoševog dana, kao praznika kulture, koji bi se obilježavao na dan njegovog rođenja 13. novembra
Zašto je Bošnjačka stranka zaustavila skupštinsku proceduru za proglašenje Njegoševog praznika, od njenih predstavnika nijesmo uspjeli da saznamo, iako su još u srijedu najavili da će se tim povodom oglasiti sapštenjem za javnost.
Istoričar, akademik Crnogorske akademije nauka Šerbo Rastoder međutim objašnjenje nalazi u aktuelnom političko-ekonomskom trenutku.
“Ja se bojim da se ovdje radi o političkoj trgovini, u kojoj Bošnjačka stranka glumi nekoga ko brani principe bitne za narod koji predstavlja, a sa druge strane budžet će proći u kapacitetu i obimu koji je direktni udarac na ono što je nekada Bošnjačka stranka zagovarala. Tako da mi se čini da ovdje ima dosta političkog licemjerja. Tim prije što odbijanje tog prijedloga nije do kraja objašnjeno i kao takvo ostavlja prostor za manipulacije.“
I za crnogorskog književnika mlađe generacije Đura Radosavovića, sve liči na puko poigravanje Njegošem od strane crnogorskih političara.
“Njegoš je besmrtan. Njegoš je neuporedivo veća figura od svih naših političara. Tako da mi se čini da nijesu dostojni poziva da oni odlučuju o tome. Onda se treba pitati da, ako o praznicima odlučuju tako, kako li onda donose ostale odluke koje se direktno tiču građana.“
Bojim se da se ovdje radi o političkoj trgovini: Šerbo Rastoder
No, nijesu samo predstavnici Bošnjačke stranke bili protiv ustanovljenja Njegoševog dana kao državnog praznika. Za profesora Dragana Koprivicu iz opozicione, prosrpske Demokratske Narodne partije, riječ je o stereotipnom prijedlogu kojeg je vlast koristila samo u svrhu vlastite promocije.
Prema njegovom mišljenju Crna Gora bi se Njegošu bolje odužila ako bi podgorički aerodrom nazvala njegovim imenom.
“Aerodrom u Vašingtonu nosi ime Ronalda Regana. U Njujorku Džona Kenedija. U Hjustonu međunarodni aerodrom nosi ime američkog oca nacije Džordža Vašingtona. Ako je i ovo malo da se ubijede neki neinventivni u Crnoj Gori, sjetimo se da je Srbija svoj aerodrom nazvala po Nikoli Tesli.“
Podsjetimo, predstavnici Bošnjačke stranke i ranije su se oštro protivili prijedlogu da se Crna Gora Njegošu oduži državnim praznikom. Više njih nazvalo ga je “geonocidnim pjesnikom”, čija je istraga poturica iz Gorskog vijenca tumačena kao arhetip etničkog čišćenja.
Oglasila se i Bošnjačko-američka nacionalna asocijacija (BANA) koja je, citat,“sa gnušanjem” primila vijest da je i novoformirana Vlada na čelu sa Markovićem, u čijem sazivu sjede šest Bošnjaka, akuelizovala to pitanje.
Ipak, najžučnija reakcija stigla je od predsjednika opštine Petnjica Adnana Muhovića koji je, ne tako davno, izjavio da je “Njegoš krvnik islama”. Od toga stava međutim ogradio se lider Bošnjačke stranke Rafet Husović, izjavivši da to nije i zvaničan stav njegove partije.
Zašto Njegoš i dalje izaziva kontroverze i nailazi na različite interpretacije svog, prije svega, literarnog opusa? Profesor Rastoder kaže da je to pitanje aktuelizovao prije tri godine na naučnom skupu posvećenom dvijestogodišnjici Njegoševog rođenja.
“Ja sam na tom naučnom skupu doveo u pitanje Njegoševu etiku, ostavljući na stranu ono što je pjesnička estetika. Drugo pitanje koje sam ja tada problematizovao, to je da nije problem Njegoš kao pjesnik, već Njegoš kao bilbord. Odnosno, nije problem Gorski Vijenac već njegova upotreba. Ja sam tada htio da isprovociram intelektualnu javnost u Crnoj Gori na jedan ozbiljan, akademski dijalog na te teme. Međutim, to je tada, uz manju ili veću buku, prećutano, i jednostavno potisnuto pod tepih. Sada imamo situaciju da se to vratilo kao bumerang“, zaključuje Rastoder.