Kako se u Crnoj Gori, koja je najdalje od zemalja Balkana odmakla u procesu evropskih i NATO integracija, procjenjuje uticaj koji će na politiku Evropske unije imati teroristički napadi u Briselu kao sjedištu evropskih institucija? Hoće li trend narastajućeg terorizma u Evropi, sa jedne strane ubrzati proces NATO integracija Crne Gore a sa druge strane činiti manje izvjesnim njeno priključenje Evropskoj uniji u dogledno vrijeme?
Da terorizam kao sve veća prijetnja po Evropu može da ima direktne ili indirektne implikacije i po Crnu Goru, saglasni su sagovornici RSE. To objašnjavaju činjenicom da je Crna Gora u regionu, nakon prijema Hrvatske u Evropsku uniju, najviše odmakla u procesu evrointegracija, koje na prvo mjesto stavljaju mir i stabilnost, onda ekonomski prosperitet i evropske vrijednosti, i tek na kraju prioriteta je širenje same Unije, odnosno prijem novih članica.
Stoga, eskalacija terorističkih napada na tlu Evrope najprije može da utiče na proces NATO integracija Crne Gore, iako se ona našla u samom predvorju Alijanse i jasna je procedura koja predstoji do njenog punopravnog članstva u tom vojno-političkom savezu.
Savo Kentera
"Teško da možemo da govorimo o nekom ubrzanju, jer su u pitanju tehničke stvari, ali ono što možemo sigurno reći to je da će ovo definitivno podstaknuti na razmišljanje mnoge evropske zemlje i članice NATO-a da, možda, ubrzaju te svoje mehanizme donošenja odluka. Upravo sa ciljem da još jedna zemlja koja je u Evropi postane dio kolektivnog sistema bezbjednosti i tako doprinese još boljoj i kvalitetnijoj bezbjednosti u čitavoj Evropi", konstatuje Savo Kentera iz Atlantskog Vijeća Crne Gore.
Na pitanje RSE da li to znači da će, nakon potpisivanja Pristupnog protokola, proces ratifikacija u nacionalnim parlamentima zemalja članica NATO-a ići brže, Kentera odgovara: "Da kažem da se nadamo da bi moglo doći do toga. Znači ne nužno".
Politikolog Dritan Abazović iz Građanskog pokreta URA smatra da nakon posljednjih tragičnih događaja u evropskoj prijestonici, postaje još jasnija potreba Crne Gore da se uveže u kolektivni sistem bezbjednosti.
"To ne znači da će puko učlanjenje Crne Gore u NATO zaista i efektivno djelovati na povećanju naše bezbjednosne situacije na terenu, odnosno da će eliminisati takve vrste prijetnji, ali definitivno, ukoliko zaista želimo da budemo u klubu demokratskih država, to znači da moramo podijeliti i izazove i ono što su eventualni benefiti. Tako da sva ona priča, da bi zemlja mogla da se organizuje kao neutralna ili van nekog sistema kolektivne bezbjednosti, još jednom se potvrđuje da nije opravdana", ističe Abazović.
Gordana Đurović
Kada je riječ o drugom aspektu mogućih uticaja terorističkih napada pred samim vratima najvažnijih institucija Evropske unije, a to je njeno dalje širenje, bivša ministarka za evropske integracije Gordana Đurović ocjenjuje da borba protiv terorizma i proširenje Unije nijesu ciljevi koji se isključuju, te Crna Gora, u međuvremenu, ne bi trebalo da zanemari svoje zadatke iz evropske agende.
"Sasvim je logično i za očekivati da će Evropska unija – kako njene članice ovih dana saopštavaju da je u vanrednom stanju, odnosno da je u stanju rata, da mora da bude jedinstvena u borbi protiv terorizma – to nametnuti kao prioritet nad prioritetima. Ali, to nijesu ciljevi koji se isključuju, borba protiv terorizma i dalje širenje Evropske unije. Samo što su različiti stepeni prioriteta i različiti oblici aktivnosti. Mi našu evropsku agendu radimo dalje, ali ono što se dešava u Evropi je i opomena i za nas – da svi moramo raditi mnogo više na bezbjednosti, jer smo dio Evrope, dio evropskog sistema vrijednosti i dio pozicija evropske spoljne politike", kaže Đurović.
I Dritan Abazović je saglasan da bezbjednosni i ekonomsko-socijalni problemi u Evropskoj uniji neće uticati na dinamiku evropskih integracija Crne Gore.
"Zato što mi nijesmo baš pred vratima Evropske unije i, u nekim optimističkim scenarijima, vjerovatno će nam trebati najmanje još šest godina a možda i više. Tako da do tada će se zaista mnogo toga promijeniti", zaključuje Abazović.