Kada je riječ o slobodi medija u Crnoj Gori, američka administracija uputila je nikad oštriju kritiku i upozorenje na račun vlasti u Podgorici.
Zamjenik pomoćnika državnog sekretara SAD-a i, po svemu sudeći budući ambasador u Sarajevu Hojt Brajan Ji, direktno je prozvao crnogorsku Skupštinu i Vladu zbog ugrožavanja slobode medija, posebno Javnog servisa. Ji je ponovio i kritike koje je ranije Atlantski savjet iz Vašingtona uputio na adrese balkanskih lidera, zbog situacije u oblasti korupcije i vladavine prava. Kakvi su prvi komentari i reakcije?
Visoki zvaničnik američke administracije Hojt Brajan Ji, u intervjuu za podgorički list Vijesti, sa pozicije zamjenika pomoćnika državnog sekretara, konstatovao je kako je crnogorski parlament ugrozio uređivačku nezavisnost Televizije Crne Gore, promjenama u Savjetu te medijske kuće. Ji je u oštrim kritikama otišao korak dalje, ocijenivši da su posrijedi politički motivi da se ograniči sloboda medija u Crnoj Gori, i u tom kontekstu pozvao je Vladu premijera Duška Markovića da preduzme hitne korake kako bi obezbijedio nezavisnost medijskog Javnog servisa. U suprotnom, kako je Ji poručio, Vladin demokratski kredibilitet biće smanjen, što bi bio korak unazad na evroatlantskom putu Crne Gore.
Crnogorski parlament ugrozio uređivačku nezavisnost Televizije Crne Gore: Hojt Brajan Ji
Takve kvalifikacije i upozorenja visokog američkog diplomate došla su nakon što su na važnost očuvanja uređivačke slobode Javnog servisa ukazali sa više medjunarodnih adresa, uključujući i evropskog komesara Johanesa Hana. Prvi put, medjutim, packe za to upućene su direktno crnogorskoj vladi, iako je sam premijer Marković, nedavno u intervjuu za Televiziju Vijesti , sapštio kako njegov kabinet nema nikakve veze sa dešavanjima u Savjetu RTCG, ali je izrazio rezervu u pogledu profesionalizma Javnog servisa.
“Nijesam pratio te detalje, ali želim da kažem da se Vlada nije miješala u ovaj proces, niti je podgrijavala atmosferu oko stanja u Javnom servisu. Javni servis je nastojao u velikom broju slučajeva da ono što su pozitivni rezultati naše politike obilježi negativnim sadržajem.“
Komentar na oštre kritike upućene crnogorskom skupštini od strane Hojt Brajan Jia, potražili smo od Ljuiđa Ljuba Škrelje, šefa Administrativnog odbora parlamenta, koji je do sada dužnosti razriješio dva člana Savjeta RTCG, koja su prekršila zakon, odnosno navodno bila u konfliktu interesa.
“Smatram da nema mjesti kritici. Iz jednostavnog razloga: što je avidentno da je Adminstrativni odbor radio u duhu Zakona, Ustava i poslovnika Skupštine Crne Gore. To je prva stvar. Druga stvar: smatram da konotacija politička, mijenjanje Savjeta Radio Televizije Crne Gore je floskula i argument NVO sektora i Ranka Krivokapića.“
Na pitanje RSE da li misli da je gospodin Ji u krivu kada je riječ o ovakvoj vrsti opservacije, on odgovara: “Ne mogu da kažem da je on u krivu, ali da je oštar tekst, oštar je.“
Za političku analitičarku Daliborku Uljarević, iz Centra za građansko obrazovanje, ocjene koje je iznio Hojt Brajan Ji imaju poseban značaj, jer stižu nakon što su, kako primjećuje, crnogorske vlasti ignorisale one poruke koje su u vezi sa dešavanjima u Savjetu RTCG dolazile od američke ambasade.
“Hojt Brajan Ji odlično poznaje Crnu Goru i region. On je ovim, više nego jasno, poručio da SAD nijesu štrikirale Crnu Goru kao zaokruženu demokratsku priču nakon članstva u NATO. Već da upravo sada, ulažu još veće napore da pomognu demokratsku konsolidaciju u Crnoj Gori. Poslanici vladajuće Demokratske partije socijalista i njihovih koalicionih partnera jesu egzekutori akcije partijskog osvajanja RTCG , koja je smišljena u vrhu DPS i Vlade Crne Gore. I zato je oštrica kritike visokog američkog predstavnika, sa pravom usmjerena na obje adrese. I, sada je na crnogorskim vlastima izbor: Da li će nastaviti da se konfrotiraju sa SAD, ali i Evropskom unijom, zarad usko-partijskih interesa, ili će povući ručnu. Mislim da je ovo važno, da je ovo prvi put poslije obnove nezavisnosti da crnogorske vlasti dolaze u ovakav raskorak sa onim akterima u medjunarodnoj zajednici koji su nerijetko bili stubovi održanja te vlasti.“
Balkanski lideri su se očito malo zanijeli svojom unutrašnjom snagom: Daliborka Uljarević
U intervjuu listu Vijesti Hojt Brajan Ji je ponovio kritičke opaske koje su se odnosile na balkanske lidere a koje su apostrofirane u novembarskom izvještaju Atlantskog savjeta Amerike o novoj strategiji Vašingtona za Balkan. Političarima koji su korumpirani, koji se suprotstavljaju vladavini prava i međunarodnoj zajednici, podstiču nestabilnost i napetost, ne bi trebalo dati priliku da legitimišu svoje nedemokratsko ponašanje, istakao je Ji.
Daliborku Uljarević pitali smo da li takva intonacija nagovještava promjenu odnosa Vašingtona prema onim balkanskim liderima koji koče ključne reforme ali su do sada Briselu bile poželjni kao stabilokrate.
“Balkanski lideri su se očito malo zanijeli svojom unutrašnjom snagom i mnogim žmurenjima medjunarodne zajednice koji su doveli do njihovog oblikovanja u stabilokrate. Sada se medjutim situacija počinje mijenjati. I, oni balkanski lideri koji ne budu razumjeli neumitnost promjena, neophodnost otvaranja društva i suživota sa drugima i drugačijima, mogu u skorijoj budućnosti očekivati da budu odbačeni od te medjunarodne zajednice kao prevazidjeni političari. Odnosno oni koji se percipiraju kao dio problema, a ne kao dio rješenja“, zaključila je Uljarević.