U Budvi se održava trodnevni Samit o hidroenergiji Balkana, koji organizuje Vodstok kompanija sa sjedištem Rusiji i Londonu a koja je okupila investitore u hidroenergetske projekte.
Na skupu učestvuju i nezavisni eksperti iz oblasti zaštite voda koji upozoravaju da je plan o gradnji nekoliko hiljada hidroelektrana na Balkanu poguban za riječni ekosistem ukoliko ga ne prati adekvatna zaštita životne sredine.
U vrijeme održavanja Samita protest je organizovao Pokret za spas rijeka Balkana (Balkan River Defence), u saradnji sa više crnogorskih i međunarodnih organizacija uz podršku građana iz svih krajeva Crne Gore.
Iako se Samit održava iza zatvorenih vrata, sa zvanične internet stranice organizatora vidljivo je da je okupio učesnike iz Bugarske, Rumunije, Crne Gore, Srbije ali drugih zemalja regiona.
Spisak učesnika Samita (kliknite za uvećanje)
Na Samitu, kako je Radiju Slobodna Evropa (RSE) potvrđeno u Ministarstvu ekonomije, ne učestvuju predstavnici crnogorskog Direktorata za energetiku u resornom ministarstvu.
Inače, kompanija Vostock Capital drugu godinu zaredom organizuje ovakav samit u Crnoj Gori.
U opisu svog djelovanja navode da se radi o "profesionalnoj platformi koja povezuje resorna ministarstva, velike investitore, one koji donose odluke u vodećim hidroelektranama sa inicijatorima investicionih projekata u efikasnijoj implementaciji projekata za konstrukciju i renoviranje hidroelektrana u regionu Balkana".
I pored više pokušaja, RSE nije uspio da dođe do učesnika skupa.
No, nijesu svi ušesnici Samita i zagovornici izgradnje hidroelektrana na način kako se to radi na Balkanu.
Pročitajte i ovo: Predstoji li uništenje ekosistema kanjona Cijevne?Šef regionalne kancelarije Svjetskog fonda za prirodu (WWF) Deni Porej, jedan od učesnika Samita u Splendidu, za RSE potvrđuje da postoji plan o izgradnji nekoliko hiljada hidroelektrana u regionu.
"Mi smo jedan od najinteresantnijih regiona za razvijanje hidroenergije zato što imamo veliki broj rijeka, čiji i hidroenergetski potencijal još nije iskorišćen. Imamo dobre planove gdje bi mogla da budu mjesta za male hidroelektrane. Imamo jedan sistem subvencija koji garantuje investitorima, koji se upuste u ovaj posao, da će svoje novce vrlo brzo vratiti a te subvencije plaćamo svi mi kroz račune. Tako da je to jedan sistem koji je doveo do toga da sada imamo planirano nekoliko hiljada hidroelektrana u našem regionu, što bi moglo da znači hiljade i hiljade kilometara rijeka koje ćemo izgubiti", objašnjava Porej i precizira da su ekolozi u pravu kada tvrde da na ovim prostorima postoji hidrolobi koji zagovara gradnju minihidrocentrala.
Pročitajte i ovo: Porej: Još možemo sačuvati balkanske reke od mini elektranaU srijedu popodne, više od stotinu ekoloških aktivista, građana Budve i drugih gradova sa sjevera Crne Gore, protestvovali su ispred budvanskog hotela Splendid gdje su održava Samit poručili su da hidroenergija nije zelena energija i da je planirana gradnja hidrocentrala na crnogorskim rijekama pogubna za ekologiju Crne Gore.
"Okupili smo se ovdje da poručimo potencijalnim investitorima koji su tu u Hotelu Splendid da nijesu nedodirljivi i da to što planiraju izgradnju gotovo 3.000 hidrocentrala na prostoru Zapadnog Balkana je pogubno za čitav živi svijet", kazala je ispred organizatora Balkan River Defence Semra Mahmutović i objasnila da su na skupu građani sa sjevera Crne Gore ali i iz Albanije jer su, kako je navela, upravo oni "na samoj liniji fronta".
Protest u Budvi
Protest je organizovao Pokret za spas rijeka Balkana, u saradnji sa više crnogorskih i međunarodnih organizacija uz podršku građana iz svih krajeva Crne Gore.
Ekološki aktivisti naveli su da žele da "pokažu tamnu stranu hidroenergije hidrolobiju i ljudima koji je prave".
Iber Hoti, jedan od protivnika gradnje iz Plava, kazao je da u tom gradu trenutno imaju dvije hidroelektrane.
"Tamo na tim rijekama su presušili svi potoci, tamo je priroda kao da je pala atomska bomba", kazao je Hoti, koji je i odbornik u gradskom parlamentu.
Hoti je objasnio da je kompletan postupak oko koncesija i gradnje malih hidrocentrala u tom gradu, na sjeveru Crne Gore, tekao netransparentno i bez javnih rasprava, odnosno da je organizovan "za mali krug ljudi".
Milica Kandić iz nevladine organizacije Green Home je poručila da su tu da podrže borbu građana sjevera Crne Gore koji se protive gradnji malih hidrocentrala.
"Da proces planiranja malih hidrocentrala u Crnoj Gori nije sproveden na adekvatan način govori i činjenica da danas širom Crne Gore imamo brojne proteste u lokalnim zajednicama", kazala je Kandić i objasnila da ovaj proces u Crnoj Gori nije bio transparentan, naročito tokom postupka davanja koncesija, te da nije u skladu sa važećom zakonskom regulativom.
Pročitajte i ovo: Male hidroelektrane: Moćnici su tamo gdje su milioniProtestu građana i ekologa pridružili su se i pojedini učesnici Samita. Martin Šolar iz Slovenije kazao da je sada nezavisni konsultant ali i višegodišnji borac protiv novih hidrocentrala na rijekama od Slovenije do Albanije.
"Protiv smo toga da se gradi hidrocentrala na svakom potoku na ovom području. Studije procjene uticaja istih na zaštitu životne sredine moraju biti urađene stručno i nezavisno, pa tek onda da se vidi gdje se mogu graditi male hidrocentrale. Ali te rijeke lokalnim zajednicama mogu dati mnogo više nego što će im dati minihidrocentrale", kazao je Šolar na protestu.
'U Crnoj Gori ne postoji hidrolobi'
I dok ekolozi i građani protestuju protiv postojećeg sistema gradnje minihidrocentrala i upiru prstom u postojanje hidrolobija koji je, kako smatraju, posebno aktivan posljednjih godina, predsjednik crnogorskog Udruženja koncesionara za male hidrocentrale Ljubiša Bošković za RSE kaže da nije dobio poziv za učešće ni na Samitu od investitora ali ni od organizatora protesta.
Bošković smatra da u Crnoj Gori ne postoji hidrolobi za izgradnju malih hidrocentrala.
"Ekolozi tvrde da male hidroelektrane u Crnoj Gori ne rade po propisanim standardima, a ja vam kažem da od ovih 13 malih hidroelektrana, ljudi koncesionara koji su članovi ovog udruženja svi su u obavezi da se pridržavaju svih propisa i zakona u ovoj oblasti. Smatram da u Crnoj Gori ne postoji nikakav hidrolobi", poručuje Bošković.
S druge strane, Deni Porej šef regionalne kancelarije Svjetskog fonda za prirodu, objašnjava šta je zajedničko zemljama regiona u unosnom poslu izgradnje malih hidrocentrala.
"Zapravo, ono što se sada dešava jeste da je jedna dobra ideja zamjene fosilnih goriva obnovljivim izvorima energije u cilju ublažavanja klimatskih promjena kod nas sada izvrnuta naopačke. Jer mi sada imamo sistem koji direktno vodi ka uništavanju naših rijeka. S druge strane, taj proces je ekonomski izuzetno isplativ za bilo koga ko je investitor. Bilo ko ima novce taj može da napravi vrlo brzo dodatne novce na minihidroelektranama", kaže Porej.
Pročitajte i ovo: Autoputem kroz korito TareDržave moraju da povedu ozbiljan dijalog koliko one uništavaju prirodu, a u kojoj mjeri rješavaju problem energetike, kaže Porej, navodeći procjenu da one u značajnoj mjeri ne doprinose ukupnoj količini struje koja se proizvodi i troši ali doprinose zaradi investitora.
"One su, nažalost, jedan model u kome se eklatantno vidi kako nemamo domaćinski odnos prema prirodi i kako ta mogućnost da se novac zaradi ide i preko prirode i preko lokalne zajednice. Problem malih hidroelektrana govori da investitori moraju imati lokalnu, socijalnu i ljudsku dozvolu za rad, o tome govorim na konferenciji. Objašnjavam da pored svih papira od države moraju dobiti i dozvole mještana i lokalne zajednice, sa planovima sa smanjenim lošim uticajem na životnu sredinu ali i jednom pravednom raspodjelom dobiti. To su sve koraci koji se sada ne dešavaju", zaključuje Porej.