Parlamentarni izbori koji su dobili prelaznu ocjenu uz obavezu države da istraži sve moguće nepravilnosti kao i hapšenja na dan izbora, ograničeni dometi u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala i još uvijek neriješeni napadi na novinare, su glavne ocjene najnovijeg izvještaja Evropske komisije (EK) o napretku Crne Gore koji je objavljen u Briselu.
Šef delegacije EU u Crnoj Gori Aivo Orav kazao je da bi izvještaj trebalo posebno da pročitaju članovi buduće Vlade Crne Gore jer bi taj dokument trebalo da im bude uputstvo za rješavanje stvari na koje Evropska komisija ukazuje u izvještaju o napretku:
„Nije svrha izvještaja da nekoga usreće ili da zabrinu. To su objektivni dokumenti koje ne piše jedna ili dvije osobe. Piše ih puno ljudi a tu je 100 ljudi koji ih ispravljaju i koriguju. Mi provjeravamo svaku činjenicu i uzimamo u obzir širi kontekst.
Nadamo se da će ovaj dokument čitati ovi koji će biti u novoj Vladi i nadamo se da će ovaj izvještaj biti osnova za akcioni plan, odnosno za način rada i postupanja u idućoj godini i rješavanje stvari koje smo ovdje istakli. Sve će biti jako bitno. Rekao sam da mi ne hvalimo uvijek ali stvari koje moraju da se rješavaju je lako prepoznati i staviti ih u akcioni plan Crne Gore za dalje postupanje.“
EK ocjenjuje da su parlamentarni izbori 16. oktobra bili tansparentni i da su protekli u atmosferi poštovanja osnovnih sloboda
U dijelu izvještaja koji se odnosi na političke kriterijume Evropska komisija ocjenjuje da su parlamentarni izbori 16. oktobra bili tansparentni i da su protekli u atmosferi poštovanja osnovnih sloboda.
Iz Brisela, međutim od nadležnih državnih organa Crne Gore očekuju da brzo i transparentno istraže sve navodne proceduralne nepravilnosti, da istraže sve okolnosti u vezi sa hapšenjima na dan izbora kao i privremeno gašenje pojedinih platformi mobilnih komunikacija.
U izvještaju se konstatuje da tokom nedavnih izbora nije bilo zloupotreba državnih resursa u partijske svrhe kao što je bio slučaj na prošlim, odnosno u poznatoj aferi Snimak.
Prema ocjeni Evropske komisije, korupcija i dalje preovladava u mnogim oblastima i nastavlja da bude ozbiljan problem crnogorskog društva.
Dometi u smislu uspješnih istraga i presuda, posebno za korupciju na visokom nivou, ostaju ograničeni.
Nedostaju i opipljivi rezultati u borbi protiv organizovanog kriminala, kako u Briselu primjećuju, naročito u pogledu borbe protiv trgovine ljudima i pranja novca. Takođe, broj otkrivenih sumnjivih bankovnih transakcija ostaje nizak.
Nedostaju i opipljivi rezultati u borbi protiv organizovanog kriminala, stoji u izvještaju
Dejan Milovac iz MANSA kaže da i u najnovijem izveštaju EK ponovo prepoznaje ono što su stari problemi crnogorskog društva – nedovoljna borba protiv korupcije i organizovanog kriminala.
„Komisija je prepoznala da su vladini rezultati u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala i dalje veoma ograničeni i pored upozorenja koja dobijamo već godinama da korupcija na visokom nivou jeste dominantna u mnogim oblastima i nastavlja da bude veoma ozbiljan problem za Crnu Goru. I pored svih hvalisanja koje smo imali o radu tužilaštva u vezi sa budvanskom aferom, EK i dalje prepoznaje da je to nedovoljno i da nam treba održivi track record, naročito u konfiskaciji imovine stečene kriminalom i to se eksplicitno navodi u ovogodišnjem izvještaju“, ocjenjuje Milovac.
Kapaciteti sudskog i tužilačkog savjeta su poboljšani. Međutim, novi zakonodavni okvir za povećanje nezavisnosti, odgovornosti i profesionalnosti sudstva, kao i etički kodeks, još uvek nije u potpunosti primijenjen.
Traži se i dalja depolitizacija javnog sektora.
U dijelu komentara i ocjena o medijskim slobodama u izvještaju se navodi da nije bilo napretka u rešavanju slučajeva napada na novinare.
Momčilo Radulović iz Evropskog pokreta u Crnoj Gori kaže za naš program da izvještaj na pravi način detektuje nedostatke:
„Prilično je objektivan i prilično strog, precizniji je. Odnosi se na neke osnovne oblasti gdje vidimo da stvari ne funkcionišu na pravi način. Prevashodno je to borba protiv organizovanog kriminala i korupcije ali tu je i meni se čini jedno od najvažnijih pitanje slobode izražavanja. Tu imamo podsticaj institucija da se dalje bore za pravo novinara na njihovo pravo na slobodno izvještavanje ali i zahtjev da budu nastavljene istrage napada na novinare.“
Iako je Crna Gora uskladila zakone o ljudskim parvima i antidiskriminaciji sa onima koji važe u EU, u Evropskoj komisiji ocjenjuju da je njihova primjena i dalje slaba. Romi su i dalje najugroženiji dio crnogoskog društva i najviše izloženi diskriminaciji.
U dijelu ocjene ekonomskih kriterijuma piše da je ostvaren određeni napredak na jačanju funkcionisanja finansijskih i tržišta rada, kao i na poboljšanju poslovnog okruženja. Investicije u infrastrukturu i turizam pozitivno utiču na ekonomsku aktivnost.
Međutim, rastu javni dug, deficit, spoljni disbalans i nezaposlenost, i to su prema EK razlozi za zabrinutost.