Posljedice izlaska Velike Britanije iz EU biće tragične, što podrazumijeva i jačanje snaga desnice, ali i potencijalnu opasnost od destabilizacije unutar Unije, ocjenjuje bivši novinar i diplomata Zlatko Dizdarević. Analizirajući trenutno stanje, Dizdarević smatra i kako će se Brexit negativno odraziti i na evropski put zemalja Zapadnog Balkana.
RSE: Velika Britanija izglasala je napuštanje Evropske unije. S obzirom na trenutno stanje, vidjeli smo da u Uniji uživaju brojnu podršku pristalica. Kakve posljedice može imati ovakva odluka građana Velike Britanije?
Dizdarević: U svakom slučaju će imati velike posljedice, da ne kažem – tragične. Naravno, jedan od aspekata je i činjenica da će cijela priča ojačati snage desnice, koje su i inače u uzletu. Puno je država u Evropi koje su na ivici pobjede desnice i preuzimanja vlasti. Možda najveći problem u ovom trenutku jeste što se stvar dešava prvi put, što niko nema nikakvog iskustva i niko ne zna šta će se sve desiti i šta se sve može desiti. Mislim da će ta činjenica dodatno doprinijeti panici u oblastima koje su najosjetljivije – to su poslovne veze, to su berze, one već jutros pokazuju histeričnu reakciju, mnogi su se povukli ili blokirali berze. U svakom slučaju, činjenica je da se radi o istorijski negativnom aspektu za Evropu, činjenica je da će to biti signal i ohrabrenje onima koji su već počeli da razmišljaju u tom pravcu, ali nisu imali snage da artikulišu to na pravi način. Mislim da Evropa, a time i cijeli svijet, ulazi u jednu izuzetno složenu fazu destabilizacije.
RSE: Velika Britanija igra i veliku ulogu i na ovom području Evrope, na Balkanu, pogotovo kad je riječ o Bosni i Hercegovini – imamo tu famoznu britansko-njemačku inicijativu. Očekujete li neke promjene promjene politike Evropske unije prema ovom području?
Dizdarević: Teško je reći uopće hoće li doći do promjene politike. Ni ovo što se dešava sada nije rezultat njihove politike, nego je rezultat odsustva njihove politike. Prema tome, to odsustvo evropske politike u Bosni i Hercegovini osjeća se na najdrastičniji mogući način. Imamo izrazitu tendenciju odstupanja od svega onoga što se proklamovalo na evropskom putu, s jedne strane, i zatvaranje očiju i zavaravanje ide sa svim tim. Vi vidite da nijedan od elemenata koji je bio uključen u aplikaciju Bosne i Hercegovine za Evropsku uniju ne može da se riješi, ne samo da ne može da se riješi, nego se blokira političkim odlukama, dakle svjesno. S druge strane je jedno strašno mazanje očiju sa pričom da je Bosna izašla na evropski put, da su tendencije pozitivne, tako da sve to pokazuje jedan popriličan haos, koji će, naravno, negativno uticati na ukupnu ideju Evrope na Balkanu, s tim što na Balkanu postoje dvije, tri države, najmanje, koje nisu zauzele svoje mjesto, čvrsto i sigurno, na putu za Evropu. Mislim da će to biti izuzetno povoljan momenat za ono što smo na početku konstatovali, za jačanje desnice, za jačanje neevropskih tendencija, za otvaranje nekih pitanja koja su se smatrala zatvorenim. U svakom slučaju, mislim da će imati jako negativne posljedice na dalji evropski put zemalja na Balkanu.
RSE: Hoće li ovo uticati na neki način i na percepciju globalnih kretanja, uključujući i borbu protiv terorizma?
Dizdarević: Poznavajući situaciju na Bliskom Istoku, ja sam sklon da kažem da na Bliski Istok i neće previše uticati, zbog toga što Evropa i inače u posljednje vrijeme nije igrala bog zna kakvu značajnu ulogu na Bliskom Istoku. Druga je stvar što je Evropa mislila da je značajna za Bliski Istok. Na Bliskom Istoku odavno niko ne percipira Evropu kao veliku i ozbiljnu snagu koja utiče na situaciju tamo, koja je, kao i uvijek do sada, pitanje odnosa između Amerike i Rusije. Dakle, ne mislim da će Bliski Istok na posebno dramatičan način osjetiti ovo što se dešava u Evropi, ali mislim da je stvar što se Evrope tiče i što se tiče odnosa, pogotovo trgovinskih i ekonomskih, između Evrope i Amerike, pa i Evrope i Rusije, mislim da je to na tom terenu ogroman autogol Evropi.
RSE: Je li ovo prilika za SAD da osnaže ulogu u Evropi?
Dizdarević: Zvanično, oni to neće tako pokazati. Naravno da će se ekonomski parametri prelivati na određen način i na odnose sa Amerikom, ali je sasvim izvjesno da Amerika time dobija jedan veliki zamah na onom pravcu koji je ona pokazivala onim prijedlogom čuvenog TTIP sporazuma i sa svim ostalim. Amerika ima ambiciju potpune ekonomske dominacije nad Evropom, mislim, korporacije koje su bazirane u Americi i ova cijela situacija će ići njima u prilog, tako da će taj tvrdi, tzv. neoliberalni – ja ne vidim tu ništa liberalno – korporativni sistem velikih multinacionalnih kompanija i korporacija Wall Streeta itd, jako profitirati od svega ovoga.