Raniji Dan ustanka 13. juli u Crnoj Gori se danas obilježava kao Dan državnosti. Šta se u međuvremenu dešavalo sa antifašističkim pokretom?
Koliko su i kako boračke organizacije, koje su baštinile slobodarsku ideologiju tokom raspada SFRJ do danas, zloupotrebljavane od strane vlasti?
Istoričar Zvezdan Folić podsjeća da je tokom raspada bivše Jugoslavije invazivnu politiku Slobodana Miloševića, sa kojim je sarađivala tadašnja i današnja crnogorska vlast, podržavao i dio domaćih boračkih organizacija. On kaže da dio boraca iz Drugog svjetskog rata, nije prepoznao nakanu da se pod plaštom očuvanja zajedničke države, teži povratku srpskog hegemonizma:
"Poslije izvjesnog vremena SUBNOR Crne Gore se u potpunosti okrenuo svojoj državi i distancirao od pogubne i nacionalističke Miloševićeve politike, dok je drugi dio boraca, Crnogoraca iz Oslobodilačkog rata 1941.- 1945. godine i dalje ostao privržen unitarističkom opredjeljenju oficijelnog Beograda. Ta boračka organizacija podržava navodno i jugoslovensku opciju koja se oslanja na Saveznu Republiku Jugoslaviju, iako je dobro poznato da je 1991. godine nestalo Socijalističke Jugoslavije i ona pod krinkom tog jugoslovenstva želi da okupi to članstvo, a antifašizam, bez sumnje, koji je iskazan u Drugom svjetskom ratu, instrumentalizuje zarad ostvarivanja određenih ideološko političkih ciljeva."
Budimir Aleksić, publicista i funkcioner Nove sprske demokratije, vjeruje da se antifašistički pokret 13. jul najviše zloupotrebljava od strane aktuelne crnogorske vlasti koje, prema njegovim riječima, pravi vještu zamjenu teza:
"Ja vidim zloupotrebu i apsurd u tome da ovaj aktuelni režim čija politika i ideologija predstavlja potpunu negaciju duha i slova 13. julskog ustanka, proglašava 13. juli državnim praznikom, jer današnja zvanična politika i državna politika Crne Gore baštini tekovine Petrovdanskog sabora iz 1941., baštini ideologiju Sekula Drljevića koji je predsjedavao tim saborom, što se vidi i po tome što su tekst njegove pjesme uzeli za tekst državne himne, prirodno bi bilo da je državni praznik danas 12. jul jer se na tim tekovinama zasniva današnja ideologija u Crnoj Gori i zvanična državna politika. Pozivanje na 13. jul je drastičan primjer zloupotrebe i politizacije tog čina koji je bio oslobodilački, antifašistički i prije svega je to bila opštenarodna pobuna protiv odluka Petrovdanskog sabora iz 1941. godine, kada je stvorena marionetska tvorevina Crna Gora."
Predsjednik organizacije boraca Narodnooslobodilačkog rata opštine Pljevlja Vidoje Despotović kaže da promjene u društvu i sistemu tjeraju nasljednike i tumače novog sistema na preispitivanje, a često i na zloupotrebe i krivotvorenja nekih vrijednosti i borbe iz prethodnog sistema:
"Toga je bilo. Išlo se pri tome u krajnosti poput nipodaštavanja oslobodilačke borbe na jednoj strani i prikazivanja izdaje saradnika sa okupatorom na drugoj strani navodno kao nosioca borbe protiv fašizma i oslobođenog naroda. Od 1990. godine se, na žalost, to čuje i od nekih učesnika Narodnooslobodilačke borbe, čak i nosioca u toj borbi visokih funkcija. Pitamo se i pitamo i njih kada su govorili istinu, sada ili nekad ranije, pa čak i u toku rata."
Zvezdan Folić kaže da je sa borcima bilo lako manipulisati jer im je jedan prljavi nacionalšovinistički rat prikazan kao borbe za njihovu svetu ideju - jugoslovenstvo:
"Upravo na toj osnovi jedan dobar dio crnogorskih boraca iz tog perioda prihvatio je navodnu brigu za očuvanje jugoslovenske državne zajednice, proglašavajući sve one tendencije zapadnih jugoslovenskih republika separatizmom, a ustvari oni su u tom periodu bili duboko instrumentalizovani jer se iza krinke jugoslovenstva krila težnja zvančnog Beograda za unitarizacijom Jugoslavije i povratkom velikosrpskog hegemonizma."
Istoričar Zvezdan Folić podsjeća da je tokom raspada bivše Jugoslavije invazivnu politiku Slobodana Miloševića, sa kojim je sarađivala tadašnja i današnja crnogorska vlast, podržavao i dio domaćih boračkih organizacija. On kaže da dio boraca iz Drugog svjetskog rata, nije prepoznao nakanu da se pod plaštom očuvanja zajedničke države, teži povratku srpskog hegemonizma:
"Poslije izvjesnog vremena SUBNOR Crne Gore se u potpunosti okrenuo svojoj državi i distancirao od pogubne i nacionalističke Miloševićeve politike, dok je drugi dio boraca, Crnogoraca iz Oslobodilačkog rata 1941.- 1945. godine i dalje ostao privržen unitarističkom opredjeljenju oficijelnog Beograda. Ta boračka organizacija podržava navodno i jugoslovensku opciju koja se oslanja na Saveznu Republiku Jugoslaviju, iako je dobro poznato da je 1991. godine nestalo Socijalističke Jugoslavije i ona pod krinkom tog jugoslovenstva želi da okupi to članstvo, a antifašizam, bez sumnje, koji je iskazan u Drugom svjetskom ratu, instrumentalizuje zarad ostvarivanja određenih ideološko političkih ciljeva."
Budimir Aleksić, publicista i funkcioner Nove sprske demokratije, vjeruje da se antifašistički pokret 13. jul najviše zloupotrebljava od strane aktuelne crnogorske vlasti koje, prema njegovim riječima, pravi vještu zamjenu teza:
Apsurd je da ovaj aktuelni režim čija politika i ideologija predstavlja potpunu negaciju duha i slova 13. julskog ustanka, proglašava 13. juli državnim praznikom.
"Ja vidim zloupotrebu i apsurd u tome da ovaj aktuelni režim čija politika i ideologija predstavlja potpunu negaciju duha i slova 13. julskog ustanka, proglašava 13. juli državnim praznikom, jer današnja zvanična politika i državna politika Crne Gore baštini tekovine Petrovdanskog sabora iz 1941., baštini ideologiju Sekula Drljevića koji je predsjedavao tim saborom, što se vidi i po tome što su tekst njegove pjesme uzeli za tekst državne himne, prirodno bi bilo da je državni praznik danas 12. jul jer se na tim tekovinama zasniva današnja ideologija u Crnoj Gori i zvanična državna politika. Pozivanje na 13. jul je drastičan primjer zloupotrebe i politizacije tog čina koji je bio oslobodilački, antifašistički i prije svega je to bila opštenarodna pobuna protiv odluka Petrovdanskog sabora iz 1941. godine, kada je stvorena marionetska tvorevina Crna Gora."
Bilo je lako manipulisati borcima
Predsjednik organizacije boraca Narodnooslobodilačkog rata opštine Pljevlja Vidoje Despotović kaže da promjene u društvu i sistemu tjeraju nasljednike i tumače novog sistema na preispitivanje, a često i na zloupotrebe i krivotvorenja nekih vrijednosti i borbe iz prethodnog sistema:
"Toga je bilo. Išlo se pri tome u krajnosti poput nipodaštavanja oslobodilačke borbe na jednoj strani i prikazivanja izdaje saradnika sa okupatorom na drugoj strani navodno kao nosioca borbe protiv fašizma i oslobođenog naroda. Od 1990. godine se, na žalost, to čuje i od nekih učesnika Narodnooslobodilačke borbe, čak i nosioca u toj borbi visokih funkcija. Pitamo se i pitamo i njih kada su govorili istinu, sada ili nekad ranije, pa čak i u toku rata."
Zvezdan Folić kaže da je sa borcima bilo lako manipulisati jer im je jedan prljavi nacionalšovinistički rat prikazan kao borbe za njihovu svetu ideju - jugoslovenstvo:
"Upravo na toj osnovi jedan dobar dio crnogorskih boraca iz tog perioda prihvatio je navodnu brigu za očuvanje jugoslovenske državne zajednice, proglašavajući sve one tendencije zapadnih jugoslovenskih republika separatizmom, a ustvari oni su u tom periodu bili duboko instrumentalizovani jer se iza krinke jugoslovenstva krila težnja zvančnog Beograda za unitarizacijom Jugoslavije i povratkom velikosrpskog hegemonizma."