Nedavna privođenja aktivista pojedinih političkih partija, koji su izvodili performanse protiv vlasti i pojedinih provladinih medija, aktuelizovali su priču o slobodi izražavanja u Crnoj Gori.
Nekoliko aktivista građanskog pokreta URA su 21. februara ispred prostorija Dnevnih novina razbacali više primjeraka tog dnevnika preko kojih su razvukli rolne toalet papira. To su, kako su naveli, učinili zbog izvještavanja tog lista koje su nazvali "zastiđem novinarskog poziva".
Policija je tim povodom privela funkcionera URA Miletu Radovanića, a protiv njega i drugih aktivista koji su učestvovali u performansu pokrenut je prekršajni postupak.
U ponedjeljak je aktivista Demokratske Crne Gore priveden u centru Danilovgrada dok je na šetalištu nosio transparent sa napisom "Gotov je" sa maskom Anonimusa.
Kako su saopštili iz policije, aktivista te opozicione partije je priveden nakon prijave uznemirenih građana da im plaši djecu.
Nakon što su u policiji ustanovili da se radi o performansu političke partije, mladića su pustili iz policijskih prostorija i upozorili ga da ne remeti javni redi i mir bukom i galamom.
Aktivista Demokrata je, međutim, tvrdio da nije pravio buku, niti plašio građane, već da je mirno stajao na ulici i držao transparent.
Pročitajte i ovo: Građanska odbrana Crne GoreAdvokat Sergej Sekulović kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) da demokratski sistemi i društva ne mogu da funkcionišu bez garantovanja slobode okupljanja, organizovanja i izražavanja svog stava.
Sekulović, pak, ističe da te slobode nijesu neograničene te da nije lako postaviti granicu između dozvoljenog i nedozvoljenog iskazivanja stava.
"Ono što bi svaka demokratska država sigurno trebalo da toleriše jeste to da granica slobode okupljanja i slobode izražavanja mogu da samo u izuzetnim, ali stvarno samo u izuzetnim situacijama trpe određena ograničenja. U konkretnom, bilo koja vrsta performansa ili izražavanja političkog stava kroz performans, čak i kada se to nekome u državi ne dopada, a koji, sa druge strane, ne remeti prava i slobode bilo koga drugoga, trebalo bi da budu od svake vlasti apsolutno tolerisani. Dakle, oni koji se odluče za takvu vrstu iskazivanja političkog stava bi od strane demokratskog sistema trebali da budu apsolutno zaštićeni", zaključuje Sekulović.
Za profesora Univerziteta Crne Gore Vuka Vukovića pitanje granice slobode izražavanja je uvijek usko povezano sa pitanjem stepena demokratije u jednoj državi.
Privođenja političkih aktivista zbog iskazivanja stava je pokazatelj slabosti i straha u institucijama sistema, navodi Vuković za RSE.
'Govorimo o jednoj politici straha, koju institucije sistema žele da promovišu kao ključnu.'
"Primjera bunta i posljedično privođenja i hapšenja je zaista mnogo, ne samo u Crnoj Gori, nego i širom regiona i to suštinski govori o jednoj politici straha, koju institucije sistema žele da promovišu kao ključnu. Ta politika straha je obostrana. Institucije sistema, sa jedne strane žele da zastraše građane i da time tu slobodu izražavanja učine manjom i kraćom, pogotovo u onom segmentu koji se tiče kritike sistema. Sa druge strane, govore o suštinskoj impotenciji tih istih institucija, koje se osjećaju uplašeno svaki put kada im se uputi neka kritika", riječi su Vukovića.
U prošlosti crnogorska policija nije samo privodila političke aktiviste zbog iskazivanja stava povodom određenih društvenih procesa i događaja.
Na udaru su najčešće bili i predstavnici NVO sektora.
Tako su aktivisti MANS-a u junu 2013. godine proveli šest sati u stanici policije u Podgorici gdje su bili privedeni nakon što su ispred zgrade Skupštine Crne Gore izveli performans protiv odluke o povećanju PDV-a.
Protiv njih je pokrenut prekršajni postupak ali su na kraju procesa oslobođeni. Zatim su oni tužili državu za neosnovano lišenje slobode i na sudu dobili presudu u svoju korist.
Jedan od aktivista te nevladine organizacije Dejan Milovac prekršajno je kažnjen sa 300 eura zbog performansa iz 2012. godine kada je ispred ulaza u zgradu Ustavnog zalijepio napis "Ustavni sud prve familije". Žalio se na tu presudu i zanimljivo je da je upravo Ustavni sud ocijenio da Milovac nije narušio ugled tog suda.
Dejan Milovac
Dejan Milovac u izjavi za RSE kaže da država ne može privođenjem i hapšenjem da ograničava pravo građana na iskazivanje stava ili mišljenja.
"Smatram da hapšenje i privođenje aktivista predstavlja ograničavanje njihovog prava na slobodno izražavanje koje je garantovano i Ustavom Crne Gore. Svi procesi koji su vođeni protiv MANS-a su bili apsolutno neutemeljeni na upravo tom pravu da svako od nas, bilo da je pripadnik NVO-a ili slobodni građanin ima pravo da iskaže svoj stav o onome što rade institucije ove države", zaključuje Milovac.