Berane će podići spomenik ruskom maršalu Georgiju Žukovu – tako je danas odlučila lokalna skupština ove male opštine na sjeveru Crne Gore, glasovima 18 odbornika vladajuće koalicije Zdravo Berane.
Nakon inicijative, od prije nekoliko godina, da Vasojevići nude na poklon svoja imanja Rusiji, odnosno Vladimiru Putinu, postavlja se pitanje da li je postavljanje biste maršalu Žukovu učvršćivanje antifašističkih vrijednosti ili želja lokalne vlasti Berana za bližim odnosima sa Rusijom?
Odlučeno je i da se podigne spomenik crnogorskom kapetanu vojske Aleksandru Leksu Saičiću. Plan je i da jedna beranska ulica dobije ime po još jednom Rusu, astronautu Juriju Gagarinu, prvom čovjeku u svemiru, kazao je za Radio Slobodna Evropa (RSE) predsjednik Skupštine opštine Berane Goran Kiković, jedan od inicijatora podizanja spomenika, inače član Demokratskog fronta (DF), partije koja je vlast u Beranama a opozicija na državnom nivou.
"Glasovima 18 odbornika vladajuće koalicije Zdravo Berane usvojena je odluka o podizanju spomen-obilježja slavnom maršalu Žukovu, koji je porazio fašizam i Hitlera i pred njim je kapitulirala tada Njemačka. On je bio i jedan od potpisnika tog sporazuma o kapitulaciji u Berlinu i taj dan se slavi i kao Dan Evrope 9. maj. Zasluženo je da jedna takva ličnost baš u Crnoj Gori koja stremi evropskim integracijama, dobije spomenik", objašnjava Kiković.
I Ministarstvo kulture je potpisalo program o podizanju spomen-obilježja još 30. juna 2017. i tako dalo saglasanost.
- Nije zbog Rusije, već antifašizma u Beranama
- Spomenik Pavlu Đurišiću u Beranama?
- Spomenik Gagarinu i ruski kosmonauti
Generalni direktor Direktorata za kulturnu baštinu Ministarstva kulture Aleksandar Dajković za RSE kaže da ova odluka, na koju su stavili potpis, ima utemeljenje u zakonskim odredbama.
"Kako je Crna Gora bila učesnik na strani savezničkih snaga u Drugom svjetskom ratu i dala veliki doprinos u pobjedi nad fašizmom, podizanjem spomen-obilježja maršalu Žukovu odaje se počast za zasluge u borbi protiv fašizma", ističe Dajković u obrazloženju odluke da ruski maršal Žukov dobije bistu u Beranama.
"U Programu podizanja spomen-obilježja stoji da je Georgij K. Žukov legendarni maršal i četvorostruki heroj Sovjetskog Saveza, čije su zasluge za pobjedu nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu neprocjenjive. Jedini je vojnik u istoriji Sovjetskog Saveza i Rusije koji je četiri puta odlikovan titulom Heroja Sovjetskog Saveza. Jedan je od tri nosioca Ordena pobjede, a odlikovan je i američkom legijom za zasluge", stoji, između ostalog, u obrazloženju.
Na pitanje RSE koji su kriterijumi bili ključni da baš ruski maršal dobije spomenik u Beranama Goran Kiković odgovara: "Berane je među prvima ustalo protiv fašizma 1941. godine i protiv Hitlera, a maršal je porazio fašizam".
Zloupotreba istorijskih ličnosti
Iako odbornici Demokratske partije socijalista (DPS) u lokalnom parlamentu nijesu prisustvovali zasjedanju, pa nijesu glasali za ovu odluku, razlog ne leži u tome što su oni protiv podizanja spomenika Žukovu, objašnjava Bogdan Fatić, predsjednik Opštinskog odbora DPS Berane, odbornik opozicije u lokalnom parlamentu Žukovu čija je partija vlast na državnom nivou.
"Berane pripadaju Crnoj Gori, a što se tiče antifašističkog pokreta, on je bio prisutan u Engleskoj, Francuskoj i Rusiji i sve ličnosti koje su učestvovale u tom pokretu imaju poštovanje i od stane Berana i od strane Crne Gore", ukazuje Fatić.
Spomenik Juriju Gagarinu u Radovićima kod Tivta
Iz crnogorskog plemena Vasojevići, odnosno sa teritorija tamošnjih opština Berane i Andrijevica, ostala je od prije nekoliko godina upamćena i inicijativa koja je bila tema u svim regionalnim medijima.
Naime, mještani Vasojevića nudili su na poklon svoja imanja Rusiji, odnosno Vladimiru Putinu. Postavlja se pitanje: da li je odluka o podizanju spomenika ruskom maršalu Žukovu njegovanje antifašističke tradicije ili je to želja lokalne vlasti Berana, koju čine DF i Socijalistička narodna partija (SNP) za čvršćim odnosima sa Rusijom?
Bogdan Fatić iz DPS-a nije želio precizno da odgovori na ovo pitanje.
"Što se tiče ovakvih inicijativa, mogu da kažem da lokalna vlast u Beranama zloupotrebljava svijest građana Berana i održavanjem sjednica sa ovakvim odlukama dvadesetak dana pred izbore zloupotrebljava te ličnosti u čisto političke svrhe", smatra Fatić.
I dok ruski astronaut Jurij Gagarin neće dobiti spomenik u Beranama ali hoće ulicu, kaže predsjednik Skupštine opštine Berane Goran Kiković i objašnjava vezu ruskog maršala Žukova i inicijative da i četnički komandant Pavle Đurišić dobije spomenik u tom gradu, što nije odobrilo Ministarstvo kulture.
"Berane je jedan poznati slobodarski grad i red je da takva ličnost, kao što je maršal Žukov, ima svoj spomenik, a i Pavle Đurišić je bio jedan od komandanata oslobođenja Berana u julu 1941. godine. I to je (spomenik Đurišiću, prim. aut.) iz tog razloga traženo. Svi koji su bili protiv zla koje je donio fašizam su naši prijatelji i imaju mjesto u Baranama", zaključuje Kiković.