Deklaracija o poništenju odluke o priznavanju nezavisnosti Kosova, čije je usvajanje najavila Opština Zeta, neće imati pravno dejstvo niti može biti pravno obvezujući akt, ocijenjeno je za Radio Slobodna Evropa (RSE) iz Vlade Crne Gore.
Naime, proruski Demokratski front, koji ima apsolutnu vlast u Zeti, najmlađoj opštini u Crnoj Gori, donio je odluku o usvajanju Deklaracije kojom, kako su kazali, na toj teritoriji neće važiti priznanje nezavisnosti Kosova.
Opština Zeta, koja se nalazi u neposednoj blizini glavnog grada Podgorice, izjasniće se o ovom dokumentu na sjednici krajem maja.
Nezavisnost Kosova Vlada Crne Gore priznala je 2008. godine, kada je na vlasti bila Demokratska partija socijalista (DPS) Mila Đukanovića, koja je avgusta 2020. izgubila izbore od prosrpskog i proruskog Demokratskog fronta, Demokrata i pokreta URA.
Nedavno je i Đukanović poražen na predsjedničkim izborima, a zvanično bi tu funkciju 20. maja trebalo da prepusti novoizabranom predsjedniku Jakovu Milatoviću, koji je izjavio da povlačenja priznanja Kosova neće biti.
Premijerov savjetnik o inicijativi iz Zete
Savjetnik premijera za pravna pitanja Ivo Šoć usvajanje Deklaracije vidi kao politički akt o kojem Vlada ne treba da se izjašnjava.
"Sa stanovišta prava, čak i u slučaju donošenja takvih deklaracija (o povlačenju priznanja nezavisnosti Kosova), opštine bi izašle iz okvira svojih nadležnosti, a ostaje nejasno na koji način bi one mogle biti sprovedene u djelo", kaže savjetnik premijera za pravna pitanja Ivo Šoć (na fotografiji sa aktuelnim premijerom Dritanom Abazovićem).
"Donošenje ovakvog akta vjerovatno ima za cilj slanje određene političke poruke, više nego što može proizvoditi neko pravno dejstvo na teritoriji opštine koja bi donijela takav akt. Ovo posmatram kao neku vrstu mogućeg revolta na najnovije događaje vezeno za prijem Kosova u Savjet Evrope", kaže Šoć za RSE.
Šoć uz to naglašava pravnu dimenziju najavljenog usvajanja Deklaracije.
"Sa stanovišta prava, čak i u slučaju donošenja takvih deklaracija, opštine bi izašle iz okvira svojih nadležnosti, a ostaje nejasno na koji način bi one mogle biti sprovedene u djelo. Još uvijek ne znamo kakva bi bila sadržina takvog jednog akta i da li bi u zavisnosti od toga eventualno mogao biti predmet postupka pred Upravnim ili Ustavnim sudom."
Međutim, i u Demokratskom frontu su svjesni da Deklaracija jedne opštine ne može da ima pravno dejstvo, ali žele, kako navode, da time pošalju političku poruku.
Demokratski front poziva i druge opštine na "simbolični gest"
Poslanik ove političke grupacije Milun Zogović je naveo da je donošenje Deklaracije o poništenju priznanja nezavisnosti Kosova u Opštini Zeta logično, jer predstavlja reakciju na podršku crnogorske diplomatije da Kosovo uđe u članstvo Savjeta Evrope.
"Iako je simbolična odluka, ona je opravdana jer će pokazati šta većinska Crna Gora misli o tom pitanju. To je dvotrećinski iskaz volje naroda", rekao je Zogović.
Funkcioneri Demokratskog fronta su pozvali i druge opštine u kojima vlast čine članice sadašnje parlamentarne većine, da donesu istu Deklaraciju:
"I tako započnu proces povratka Crne Gore svojim istorijskim, duhovnim i državotvornim izvorištima", navedeno je u jednom od saopštenja DF.
Šta je prethodilo?
Podsjetimo, Crna Gora je 24. aprila glasala za prijem Kosova u Savjet Evrope, na šta je oštro reagovao dio vladajućih prosrpskih stranaka, ocjenjujući takvu politiku "sramnom prema zvaničnom Beogradu".
Tim povodom u srijedu, 3. maja u Skupštini je obavljeno kontrolno saslušanje premijera Dritana Abazovića, koji je i koordinator Ministarstva vanjskih poslova.
Abazović je tom prilikom iznio da je članstvo Kosova u Savjetu Evrope u interesu stabilnosti regiona.
"U spoljnoj politici Crne Gore ništa se nije promijenilo, vodili smo odgovornu i konzistentnu politiku i ponašali se kao i sve druge zemlje koje su priznale Kosovo", objasnio je Abazović tokom saslušanja.
Pročitajte i ovo: Prosrpske partije u Crnoj Gori ljute zbog podrške Kosovu za Savjet EvropeMože li se priznanje poništiti?
"Svakako da bi jedna odgovorna Vlada na to trebalo da reaguje, jer nije isključeno da sličnu Deklaraciju donesu i druge opštine", ocjenjuje u izjavi za RSE profesor međunarodnog prava Nebojša Vučinić.
On pri tome podvlači da je odluka o priznanju nezavisnosti Kosova neopoziva i da nijedna naknadna odluka o istom pitanju ne može da je ospori.
"Čitav pravni i politički sistem je u funkciji ostvarenja onoga što se pežorativno zove 'srpski svet'. Sve je podređeno tome", uvjeren je profesor Nebojša Vučinić.
"Ni Zeta niti bilo koja Vlada u svijetu, ako poništi odluku o priznanju Kosova, nema nikakvo dejstvo. Jer je priznanje države neopozivo i retroaktivno. Opoziv nema nikakvog pravnog značaja. Može da ima samo neki populistički značaj", kaže profesor Vučinić.
Profesor Vučinić kaže da se u slučaju "otpriznavanja Kosova" od strane Zete, a potencijalno i drugih opština, radi o sredstvu kojim se ispunjava jasan politički cilj:
"Čitav pravni i politički sistem je u funkciji ostvarenja onoga što se pežorativno zove 'srpski svet'. Sve je podređeno tome. Sva su sredstva dozvoljena da bi se cilj ostvario. Jedno od sredstava je i opozivanje priznanja Kosova."
Kakve su reakcije iz opozicije?
Portparol opozicine Socijaldemokratske partije Mirko Stanić smatra da, ovom inicijativom DF pokušava povrati poljuljanu poziciju pred parlamentarne izbore koji su zakazani za 11. jun.
Mirko Stanić
"To je poruka - da je potpisivanje niza sporazuma DF pred formiranje vlasti u kojma je navedeno da neće mijenjati međunardne obaveze i spoljnopolitičko opredjeljenje Crne Gore samo prevara", kaže Stanić.
Naime, parlamentarna većina, uključujući DF, se nakon pobjede 2020. godine obavezala da neće mijenjati spoljnopolitički kurs države, koji podrazumijeva i priznanje Kosova.
Stanić kaže da postoji mogućnost da Zeta ubrzo opozove odluku o poništenju priznanja Kosova:
"Šta će raditi DF kad Srbija prizna Kosovo za koji mjesec? Da li će i tu odluku staviti van snage 'na teritoriji opštine Zeta'."
Šta treba znati o Zeti?
Zeta je najmlađa opština u Crnoj Gori, formirana prije manje od godinu dana. Na prvim izborima održanim u oktobru prošle godine, partije koje čine Demokratski front su osvojile natpolovičnu većinu.
Rukovodstvo DF je pozvalo i ostale opštine u kojima imaju većinu da donesu istu deklaraciju. Demokratski front sa partnerima Demokratma i pokretom URA kontroliše lokalnu vlast u 13 od 25 opština u Crnoj Gori.
Šta treba znati o Demokratskom frontu?
Demokratski front, koji je najbrojniji dio parlamentarne većine, je politički savez čiji su ključni spoljnopolitički ciljevi ukidanje sankcija Rusiji, izlazak Crne Gore iz NATO alijanse i poništenje priznanja nezavisnosti Kosova. Za Kosovo tvrde da je okupirana srpska teritorija, te tu zemlju nazivaju kvazidržavom.
Iako je ranije saopštavao da će zamrznuti svoje spoljnopolitičke ciljeve, DF je inicijativom da se poništi priznanje nezavisnosti Kosova te zahtjeve ponovo aktivirao.
Istovremeno Vlada Crne Gore nije dovodila u pitanje nezavisnost Kosova.
Demokratski front je inače blizak srpskom predsjedniku Aleksandru Vučiću i njegovoj Srpskoj naprednoj stranci.
Aleksandar Vučić, tada premijer Srbije, i Andrija Mandić, lider Demokratskog fronta, prikom susreta u Beogradu, 31. januara 2017.
Nakon što je Crna Gora podržala članstvo Kosova u Savjetu Evrope Demokratski front je, uz Deklaraciju u Zeti, preložio da u crkvama i manastirima Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori počne akcija prikupljanja potpisa o povlačenju odlke o priznanju nezavisnosti Kosova.
Srpska crkva nije reagovala na ovaj predlog.