Da li slučajno ili ne, u Crnoj Gori se istovremeno odvijaju dvije, međusobno suprotstavljene, aktivnosti u vezi sa Vladinim projektom istraživanja i eventualne eksploatacije nafte i gasa iz podmorja.
Predstavnici Vlade i italijansko-ruskog konzorcijuma Eni-Novatek u sredu potpisuju ugovor o koncesiji o istraživanju nafte i gasa sa dijela dna Jadranskog mora koje pripada Crnoj Gori, a istovremeno, u Baru se nalazi italijanski brod Goletta Verde koji je tu uplovio u okviru međunarodne turneje koja ujedinjuje ekološke organizacije iz više država u borbi za „Jadran bez nafte“.
Bušenja i posljedice
Turnejom se želi upozoriti na prijetnje i štetne posljedice od bušenja nafte u Jadranu vezane za eksploatacione projekte u Crnoj Gori i Italiji.
Organizatori upozoravaju da neposredna opasnost dolazi iz Crne Gore čiji je parlament već usvojio projekat po kom su četiri, od ukupno 13 istražnih blokova, već dodijeljeni italijansko-ruskom konzorcijumu.
„Ne želimo da se uništava naša životna sredina, ribarstvo i turizam i da se uništi ideja ekološke Crne Gore“, kažu u NVO Green Home koji poziva Vladu Crne Gore da hitno zaustavi potpisivanje novih ugovora i uvede moratorijum na sva dalja istraživanja nafte i gasa u Crnoj Gori.
Eksploatacija nafte nosi opasnost po podvodni svijet
„Kao ekološka država, razvoj treba da temeljimo na načelima održivog razvoja i turizmu", smatraju u Green Home-u, a iz Vlade odgovaraju da istraživanje i eksploatacija nafte i gasa nije u suprotnosti sa uspješnim turizmom i načelima održivog razvoja.
„U Crnu Goru će doći oni turisti koji već 40 godina dolaze u zemlje Jadrana koje za sve to vrijeme istražuju i proizvode naftu i gas. To su oni turisti koji dolaze u Italiju koja ima 1.358 istražnih bušotina ili Grčke, gdje su, kod ostrva Tasos, platforme udaljene osam do 18 kilometara od obale, a naftna industrija i turizam opstaju zajedno oko 30 godina“, odgovaraju iz Ministarstva ekonomije.
Finansijsko mjerenje štete
Istraživanju i eksploataciji nafte i gasa se protivi i NVO MANS u kom, pored netransparentne procedure, kao razloge navode i štetan uticaj na životnu sredinu.
Ines Mrdović, MANS kaže da „Vlada stalno potencira da je obezbijeđena garancija od 85 miliona eura za eventualnu štetu, ali šta ako nastane šteta koja će biti veća od 85 miliona?“
„Da li je ikad iko izmjerio štetu koju može da pretrpi crnogorski turizam koji godišnje generiše prihod od oko 850 miliona eura?“, pita Mrdović.
Namjera Crne Gore da buši podmorje Jadrana je, u međuvremenu, postala problem i za susjede.
Srđ (Dubrovnik), pod neposrednom prijetnjom novih istražnih radova sa svrhom eksploatacije nafte
"Samo nekoliko desetina kilometara od Dubrovnika imamo djelove Jadrana koji su pod neposrednom prijetnjom novih istražnih radova sa svrhom eksploatacije nafte. Ovi projekti u Crnoj Gori velika su opasnost za Dubrovnik i južnu Dalmaciju jer bi morske struje prenijele zagađenje na hrvatski dio Jadrana“, izjavio je predstavnik dubrovačke inicijative Srđ je naš, Đuro Capor.
Hrvatsko iskustvo
Svoje viđenje crnogorskog projekta ima i Luka Tomac ih hrvatske NVO, Zelena akcija koji primjećuje da se ovaj „proces u Crnoj Gori odvija daleko od očiju javnosti koja nije dobro upoznata sa svim njegovim dobrim i lošim stranama".
„Normalno je da prvo NVO sektor digne glas, a potom će, uslijediti i angažman lokalnih inicijativa i građana. Konkretno, u vezi sa Crnom Gorom, mislim da je van pameti državu nazvati ekološkom, a forsirati ovako štetnu razvojnu politiku“, smatra Tomac.
Ekolozi iz Hrvatske dodatni kredibilitet za stavove u vezi sa namjerom Crne Gore da eksploatiše jadransko podmorje daje i činjenica da su svojevremeno uspjeli da animiraju tamošnju javnost pred kojom je Vlada Hrvatske morala da ustukne.
Luka Tomac iz Zelene akcije podsjeća da je Hrvatska Vlada odustala od planova za istraživanje nafte i gasa iz jadranskog podmorja kada je prepoznala protivljenje javnosti, odnosno, da se 60 posto građana Dalmacije protivi tom projektu.
„Ne vjerujem da bi sadašnjoj, novoj Vladi ili bilo kojoj drugoj palo na pamet da pokrene takav projekat jer bi zbog protivljenja javnog mnjenja to bio pucanj u sopstvenu nogu“, kaže Tomac.
Vlada Crne Gore, međutim, ne pridaje mnogo važnosti protivljenju dijela NVO sektora i povremenim, mlakim negodovanjima opozicije. Stiče se utisak da Vlada, upravo suprotno, žuri da pred izbore izgura pojedine projekte koji će imati veliki uticaj na dalji društveno-ekonomski razvoj Crne Gore.
Ines Mrdović iz MANS-a kaže da u tom insistiranju Vlade uprkos argumentovanim negodovanjima javnosti nema ništa novo.
„Vlada je mnogo puta do sada demonstrirala da njoj nije na prvom mjestu interes građana, nego drugi, privatni interesi“, smatra Mrdović.