Iako zemlje Zapadnog Balkana imaju status kandidata za članstvo u Evropskoj Uniji ili su ušle u pregovarački proces kao Crna Gora i Srbija, stanje unutrašnje demokratije u tim zemljama doživljava pad. Primjećuje se da i Evropska Unija ne obraća veliku pažnju na stanje unutrašnje demokratije.
To je između ostalog zaključak istraživanja koje je sproveo Centar savremene politike i portal European Western Balkans, koji je predstavljen u Podgorici, gdje se između ostalog kaže da reformski procesi nemaju uticaj na stanje demokratije.
Sve zemlje Zapadnog Balkana se, manjom ili većom brzinom, kreću ka članstvu u Evropskoj Uniji, ali se paralelno sa tim procesom u tim državama događa pad demokratskih standarda, što predstavlja paradoks. I Evropska Unija nagrađuje zemlje kandidate i potencijalne kandidate za doprinose stabilnosti, ali ne insistira na unutrašnjim reformama, demokratizaciji i transformaciji sistema u zemljama Zapadnog Balkana.
To je fenomen o kome se govori najmanje dvije posljednje godine, saopštio je koautor istraživanja i programski direktor Centra za savremene politike iz Beograda Nikola Burazer.
„Događa se ono što bi se moglo nazvati demokratskom erozijom, nešto što je vrlo vidljivo u većem broju izvještaja koje kredibilne međunarodne organizacije rade za sve zemlje svijeta. Vrlo je očigledan pad u raznim poljima i demokratskim standardima u skoro svim državama Zapadnog Balkana. I to je jedan paradoks jer se ranije smatralo da, demokratizacija i transformacija društava u tranziciji idu paralelno sa procesom evropskih integracija. To se čini da nije zapravo slučaj više i sve se češće govori o takozvanoj stabilokratiji“, rekao je Nikola Burazer.
Stanje demokratije u Crnoj Gori u 2017. godini je isto kao i prije pet godina kada je započet proces pregovaranja, saopštila je Jovana Marović iz Politikon mreže, navodeći da reformski procesi nisu uticali na poboljšanje demokratskih standarda. A to se manifestuje kroz snažan politički uticaj i nedemokratske prakse prilikom zapošljavanja, dodjele socijalne pomoći, neodgovornost za slučajeve kršenja zakona i snažan populistički jezik.
Vaš browser nepodržava HTML5
Balkan: Tehnički bliže – suštinski sve dalje od EU
„Glavni zaključak jeste da reformski procesi u Crnoj Gori nemaju pozitivan uticaj na stanje demokratije. Svi relevantni izvještaji pokazuju da u Crnoj Gori demokratija stagnira, odnosno da je prisutan čak trend nazadovanja. Osnovni problem za proces demokratizacije jesu visokopolitizovane institucije i snažan politički uticaj na institucije, a on proizilazi iz višegodišnje vladavine jedne iste partije. Zbog nesmjenjivosti vlasti mi imamo zaista gotovo znak jednakosti između države i partije u Crnoj Gori“, rekla je Marović.
Programski direktor Centra savremene politike Nikola Burazer je saopštio u kojim oblastima Srbija stagnira iako se nalazi u pregovaračkom procesu za članstvo u Evropskoj Uniji. On je između ostalog naveo probleme u izbornom sistemu, parlamentu i slobodi medija.
„Ako recimo govorimo o izborima, vrlo je jasno da smo imali jedan fer demokratski izborni dan, ali sa druge strane vrlo problematičan kontekst u kome se izbori odvijaju u smislu dužine kampanje, suspenzije parlamenta tokom predsjendičke kampanje, u medijima je prednost kandidata vladajuće koalicije bila abnormalno velika. Ako govorimo o slobodi medija dolazimo do veoma ozbiljnih problema koji su uočeni od svih relevantnih izvještaja, Evropske komisije, Evropskog parlamenta, nevladinih međunarodnih organizacija itd.“, rekao je Burazer.
Konstatujući da je 2017. godina u kontekstu demokratizacije društva propuštena šansa, Jovana Marović navodi niz konstatovanih izostanka napretka.
„Nema napretka u poglavljima koja se odnose na vladavinu prava. Nastavljeno je pozicioniranje lojalnih kadrova vladajuće partije u izvršne organe ili rukovodeće pozicije u institucijama. Kada govorimo o zakonodavnoj i kontrolnoj funkciji parlamenta mi zapravo imamo potpuno brisanje kontrolne funkcije parlamenta tokom 2017. godine“, kazala je Marović.
Istraživačica Instituta alternativa Dina Bajramspahić je konstatovala da Crna Gora bilježi napredak u tehničkom otvaranju poglavlja, ali kada je riječ o oblastima koje govore o polugama vlasti i moći ne bilježi se nikakv napredak. Da se institucija sve više svode na formu, Bajramspahić je navela kao primjer Vladin predlog Zakona o državnoj upravi, kojim će se zakonom zabraniti niz javnih rasprava.
Odgovarajući na pitanje zbog čega izostaje bilo kakva reakcija građana Crne Gore zbog niza društvenih anomalija, Jovana Marović je rekla: „U Crnoj Gori vlada neka vrsta apatije, da građani sve manje vjeruju da mogu nešto da promjene, zbog čega ne nailazimo na neku širu reakciju“.