Uskoro treba da počnu razgovori između američkih i crnogorskih kompanija o potencijalnoj saradnji u oblasti skladištenja i distribucije prirodnog tečnog gasa iz Sjedinjenih Američkih Država (SAD) u Crnoj Gori, saopšteno je Radiju Slobodna Evropa (RSE) iz Ministarstva ekonomije Crne Gore.
"Zaključak dvije administracije je da postoje svi preduslovi za uspješnu poslovnu saradnju privrednih subjekata dvije zemlje, ali za konkretan dogovor je potrebno da investitori nađu zajednički interes", kaže za RSE državni sekretar u Ministarstvu ekonomije Crne Gore Nikola Vujović.
Da Crna Gora sa Lukom Bar može biti potencijalno energetsko središte za skladištenje i distribuciju tečnog gasa iz SAD ne samo za Crnu Goru već i region, saopšteno je sa najviših državnih adresa nakon boravka pomoćnika sekretara za fosilnu energiju u Ministarstvu energetike SAD Stivena Vinberg (Steven Winberg) Crnoj Gori, 7 februara ove godine.
U fokusu su bili razgovori o mogućnostima za korišćenje "kontejnerizovanog transporta tečnog prirodnog gasa (LNG)" koji bi Crnoj Gori donosi ne samo ekonomske, nego i ekološke benefite.
"To bi za Crnu Goru prije svega značilo uključivanje u novi segment globalne energetike sa kojim do sada nije imala gotovo nikakvog kontakta. Povećali bi energetsku sigurnost, konkurentnost domaće industrije, dobili nova radna mjesta i pozicionirali se kao čvorište za region u ovoj oblasti, slično kao što smo učinili sa podmorskim energetskim kablom", kaže Vujović i dodaje da bi prisustvo američkog LNG za Balkan bilo osvježenje koje bi pospješilo konkurenciju i povećalo sigurnost snabdijevanja.
Pomoćnik sekretara za fosilnu energiju u Ministarstvu energetike SAD Stiven Vinberg smatra da je Luka Bar (na fotografiji) idealan resurs za dopremanje gasa.
Benefiti za Crnu Goru
Kako bi se ovakav aranžman odrazio na kompanije u Crnoj Gori koje koriste tečni gas?
Jedna od njih je podgorički Uniprom KAP, koji je jedini u regionu primijenila ekološki potvrđene instalacije za tečni prirodni gas LNG. Prema riječima direktora Nebojše Dožića, u korišćenje tečnog prirodnog gasa su uložili pet miliona eura.
"Od kad smo tečno gorivo zamijenili prirodnim gasom, povećano je interesovanje stranih investitora, a istovremeno smo napravili veliki pomak u ekologiji: praškaste materije su smanjene za 80 do 90 posto, emisija sumpor dioksida je smanjena za 90 posto, a emisija CO2 gasova koji stvaraju efekat staklene bašte su smanjeni za četvrtinu", navodi Dožić, dodajući da su tu i benefiti uštede koji kompanija ostvaruje zbog cijene prirodnog gasa.
"Nadamo se da ćemo u bliskoj budućnosti moći da dobavljamo prirodni gas iz Luke Bar, što bi donijelo višestruke benefite donijelo cijeloj Crnoj Gori", kaže Dožić.
UNIPROM KAP sada dobavlja gas iz Centralne Evrope.
Potencijal Luke Bar
Pomoćnik sekretara za fosilnu energiju u Ministarstvu energetike SAD Stiven Vinberg smatra da je Luka Bar idealan resurs za dopremanje gasa.
"Ta Luka ima idealnu poziciju da prihvata tečni gas i predstavljala bi čvorište odakle bi tečni gas transportovali u druge zemlje, to je Luka duboke vode i može da prihvati brodove koji dolaze iz Sjedinjenih Država. Postavili bi takozvane virtuelne cjevovode, odnosno umjesto da gradimo cjevovode mi koristimo kontejnere u kojima se skladišti tečni gas. Nakon dopremanja brodom prebacujemo kontejnere u kamione ili na voz i prevozimo ih i gdje je potrebno. Možda ćemo vremenom i graditi cjevovode", kazao je Vinberg za RTV Crne Gore.
- Može vas zanimati i ovo: Tajm aut za prodaju luke 'Bar'
Tokom Vinbergove posjete održana je u petak (7.februar) i radionica o korišćenu tečnog prirodnog gasa. On je kazao da su SAD najveći proizvođač nafte i prirodnog tečnog gasa u svijetu, kao jedan od tri najveća izvoznika tog energenta.
Tom prilikom je i američka ambasadorka Džudi Rajzing Rajnke (Jydy Rising Reinke) kazala da bi tečni prirodni gas učinio Crnu Goru stabilnijom u energetskom sektoru, da je Luka Bar prirodni potencijal čijim korišćenjem bi državamogla postati distributivno čvorište za tečni prirodni gas za čitav zapadni Balkan.
"To bi omogućilo veće investicije i otvaranje novih radnih mjesta", rekla je Rajzing Rajnke.
Ruski gas
U izvještaju Ministarstva odbrane SAD iz maja 2019 pod nazivom "Ruske strateške namjere", koji je objavio američki portal Politico, ukazuje se na uticaj Rusije na Balkanu i kroz zavisnost država od uvoza ruskog gasa. U izveštaju se navodi da trinaest istočnoevropskih zemalja uvozi 75 odsto ili više prirodnog gasa (od ukupne potrebne količine gasa) iz Rusije, te da "Rusija koristi ovu zavisnost kao sredstvo da utiče na donošenje odluka država partnera i saveznika SAD-a ili kažnjavanja država kada odluke koje donose nisu u skladu sa ruskim interesima".
Pročitajte i ovo: Rusija i Zapadni Balkan: Preko gasa do političkog uticajaCentar za proučavanje demokratije iz Sofije je u svom istraživanju prije dvije godine objavio da je ruski ekonomski uticaj na zapadnom Balkanu koncentrisan u strateškim sektorima kao što su energetika, bankarstvo, metalurgija i nekretnine, a da kroz ovisnost o njihovom gasu, Rusija ostvaruje i politički uticaj u zemljama Zapadnog Balkana.
Sedinom prošle godine je RSE prenijela da je Antimonopolska regulatorna agencija EU odobrila plan Hrvatske da podrži gradnju i rad terminala za tečni prirodni gas (LNG) na ostrvu Krk, uz objašnjenje da će to pomoći da se umanji zavisnost od uvoza energenata iz Rusije.
Hrvatska je u januaru odlučila da sufinansira gradnju terminala u Omišalju sa 100 miliona eura, a EU je za ovaj projekat izdvojila 101,4 miliona eura.