Iako na prvom mjestu izborne liste Pozitivne Slovenije za majske izbore za Evropski parlament, slovenački pravnik i ekonomista Jože Mencinger za sebe kaže da je "poznat kao loš političar". Ipak, u intervjuu za Radio Slobodna Evropa, Mencinger govori o evropskoj politici, odnosu prema regionu zapadnog Balkana i njihovom mjestu na novoj političkoj karti svijeta.
Mencinger: Ja se nadam da se EU neće srušiti. Što se tiče Ukrajine, ja sam poznat kao loš političar i zbog toga teško dajem neke stavove, odnosno predviđanja. Što se tiče širenja na prostore nekadašnje Jugoslavije to će vjerovatno malo usporiti zbog krize jer je na neki način EU umorna ali, kao što je i Slovenija bila u sličnoj situaciji kada je pristupala EU i zemlje Balkana tu nemaju neki drugi emergency exit, i u tu nema nekih drugih mogućnosti. Međutim, sve to zavisi od toga šta će se dešavati u EU, odnosno nije odluka na vama nego je odluka na drugoj strani. Dakle, kao i u slučajevima Rumunije i Bugarske kada je to bila isključivo politička odluka koja nije imala mnogo veze sa ekonomskim pitanjima.
RSE: Tokom ukrajinske krize došlo je do zanimljive situacije u regionu. Crna Gora je, pridružujući se sankcijama Rusiji jasno stala uz svoje američke i evropske saveznike uprkos mogućim političkim i ekonomskim konsekvencama zbog zahlađenja odnosa sa Rusijom. Srbija je nastojala da sve prećuti u nadi da će da ostane neutralna. Da li je u ovakvim situacijama poželjno opredijeliti se za neku stranu, odnosno da li je uopšte moguće neutralan u odnosu na Evropu i Ameriku bez ikakvih posljedica?
Mencinger: Ja bih se opredijelio za neutralnost u svakom slučaju jer opredjeljenje za jednu ili drugu stranu nanosi više štete nego ako si neopredijeljen. Ako je moguće treba ostati van. Tu treba priznati da je EU napravila neke greške. Pošto je Ukrajina odbila da potpiše onaj sporazum to je EU obnarodovala kao neku uvredu a onda su se evropski političari pojavljivali u Kijevu i tako dalje što je po mom mišljenju bila greška. Što se tiče ekonomskih sankcija ja mislim da su i Rusija i Evropa vezane s tim da Rusija sada imam izlaz iz ove situacije jer sve te njene sirovine traži Kina i možda je sada položaj EU gori nego što je položaj Rusije. Sankcije uvijek donose neke protiv sankcije i toga se sjećamo još iz vremena nekadašnje Jugoslavije kada su te sankcije uvedene Sloveniji i kada su najviše štete donijele onoj drugoj strani. Dakle, radi se o dvosjeklom maču.
Mencinger: Teško je reći šta je bolje na duže vrijeme. Ljudi obično prave računicu za prvu godinu, a šta su posljedice za 10 godina u stvari niko ne zna.
RSE: Imajući u vidu ekonomsku krize koja je počela 2008. godine, ekonomske i političke probleme EU, kakvo je vaše viđenje njene budućnosti ali i odnosa prema regionu Zapadnog Balkana? Tu bi trebalo uzeti u obzir i aktuelnu ukrjinsku krizu tokom koje su među članicama iskazana različita viđenja odgovora na ruske aspiracije u vezi sa Ukrajinom.
Mencinger: Ja se nadam da se EU neće srušiti. Što se tiče Ukrajine, ja sam poznat kao loš političar i zbog toga teško dajem neke stavove, odnosno predviđanja. Što se tiče širenja na prostore nekadašnje Jugoslavije to će vjerovatno malo usporiti zbog krize jer je na neki način EU umorna ali, kao što je i Slovenija bila u sličnoj situaciji kada je pristupala EU i zemlje Balkana tu nemaju neki drugi emergency exit, i u tu nema nekih drugih mogućnosti. Međutim, sve to zavisi od toga šta će se dešavati u EU, odnosno nije odluka na vama nego je odluka na drugoj strani. Dakle, kao i u slučajevima Rumunije i Bugarske kada je to bila isključivo politička odluka koja nije imala mnogo veze sa ekonomskim pitanjima.
RSE: Države nastale raspadom bivše Jugoslavije su po mnogo čemu slične ali ih karakterišu i ozbiljne razlike. Slovenija je stara a Hrvatska najmlađa članica EU i pritom su obje u NATO savezu. Ostale zemlje su na različitim stepenima puta ka tim ciljevima, s tim što Srbija odbija da uđe u Alijansu. Šta u ovakvim međunarodnim okolnostima očekuje ex Yu prostor sa aspekta zauzimanja mjesta na nekoj političkoj karti Evrope i svijeta?
Mencinger: Što se tiče Srbije i NATO ja podržavam stav Srbije da ne uđe u NATO i takav stav sam zagovarao i u slučaju Slovenije jer nema nikakve potrebe da uđemo u NATO. Ja mislim da je to bila jedna od grešaka, doduše ne kao neka velika greška jer mi nijesmo ništa izgubili u Afganistanu , niti smo išli da pravimo neku demokratiju. Tako da ja sasvim razumijem Srbiju da neće da uđe u NATO a to vezat za EU mislim da je sasvim pogrešno jer je ekonosmka unija jedna u principu ekonomska zajednica koja je nastala iz političkih razloga. Naime, oci EU su osjećali patnje starog kontinenta nakon II Svjetskog rata i to je bio na neki način njihov san da se stvori EU a onda se ona pretvorila u ekonomsku uniju da bi danas taj ideal zamijenili neke manje više birokrate.
RSE: Tokom ukrajinske krize došlo je do zanimljive situacije u regionu. Crna Gora je, pridružujući se sankcijama Rusiji jasno stala uz svoje američke i evropske saveznike uprkos mogućim političkim i ekonomskim konsekvencama zbog zahlađenja odnosa sa Rusijom. Srbija je nastojala da sve prećuti u nadi da će da ostane neutralna. Da li je u ovakvim situacijama poželjno opredijeliti se za neku stranu, odnosno da li je uopšte moguće neutralan u odnosu na Evropu i Ameriku bez ikakvih posljedica?
Mencinger: Ja bih se opredijelio za neutralnost u svakom slučaju jer opredjeljenje za jednu ili drugu stranu nanosi više štete nego ako si neopredijeljen. Ako je moguće treba ostati van. Tu treba priznati da je EU napravila neke greške. Pošto je Ukrajina odbila da potpiše onaj sporazum to je EU obnarodovala kao neku uvredu a onda su se evropski političari pojavljivali u Kijevu i tako dalje što je po mom mišljenju bila greška. Što se tiče ekonomskih sankcija ja mislim da su i Rusija i Evropa vezane s tim da Rusija sada imam izlaz iz ove situacije jer sve te njene sirovine traži Kina i možda je sada položaj EU gori nego što je položaj Rusije. Sankcije uvijek donose neke protiv sankcije i toga se sjećamo još iz vremena nekadašnje Jugoslavije kada su te sankcije uvedene Sloveniji i kada su najviše štete donijele onoj drugoj strani. Dakle, radi se o dvosjeklom maču.RSE: Imajući u vidu realne okolnosti, da li neutralan stav može proći u odnosima sa Evropom I Amerikom?
Mencinger: Teško je reći šta je bolje na duže vrijeme. Ljudi obično prave računicu za prvu godinu, a šta su posljedice za 10 godina u stvari niko ne zna.