Ocjene posmatrača o predizbornoj kampanji

Izbore u nedjelju nadgledaće oko stotinu domaćih i više od dvije stotine stranih posmatrača. Kako je protekao monitoring kampanje, te koje su glavne primjedbe posmatrača?

Organizacije koje su pratile posljednju izbornu kampanju slažu se da su i u ovoj kao i u prethodnim kampanjama uočene zloupotrebe državnih resursa od strane vladajućih partija. Predsjednik Upravnog odbora Centra za monitoring Zlatko Vujović:

"Zloupotreba se odnosi prije svega u izdvajanju određenih sredstava za socijalna davanja tokom predizborne kampanje, zatim, takođe, otvaranje određenih objekata tokom predizborne kampanje, državni ministri su u funkciji ministara učestvovali u promocijama, govorili o svojim akcijama ispred ministarstava. To je nešto što ne bi trebalo da se u međunarodnim standardima dešava tokom predizborne kampanje."

Identičnu praksu primijetili su i u Centru za demokratsku tranziciju. Izvršni direktor te organizacije Marko Čanović:

"U Crnoj Gori se ne pravi razlika između državne i partijske imovine i državnih i partijskih funkcija što u danima koji su iza nas bilo je najočiglednije u dva konkretna slučaja. Prvi je slučaj korišćenje državne imovine, tačnije prevoznih sredstava koja su u vlasništvu Vlade Crne Gore za kampanju vladajućih partija. Drugi slučaj se odnosi na vođenje kampanje "Siguran glas" u okviru državnih i javnih institucija uz oslanjanje na autoritet njihovih rukovodilaca."

Centar za monitoring je, kaže Zlatko Vujović, tokom ove kampanje sprovodio monitoring medija kako bi pokušao da utvrdi koliko su novca partije utrošile za potrebe marketinga:

"Mi ćemo imati izvještaj. Procijenićemo zvanične cjenovnike i iznose koje su partije objavile, to jeste podnijele i daćemo našu procjenu da li je to ispoštovano. Očekujemo da ne bi trebalo da bude nekih značajnih probijanja budžeta kada govorimo o marketingu, međutim, činjanica je da se dosta sredstava troši na terenu, da je akcenat kada govorimo o predizbornoj kampanji dat na terenskom radu, a ne terenskoj medijskoj promociji. Međutim, ono što se stvarno može primijetiti i već sada se može reći je da političke partije značajno manje novca troše u odnosu na neke prethodne kampanje."

U Centru za demokratsku tranziciju kažu da ne mogu ništa prejudicirati dok ne dobiju zvanične izvještaje partija. Marko Čanović:

"Centar za demokratsku tranziciju će nešto više o tome dati u svom preliminarnom izvještaju, a naravno u finalnom će biti sve detaljo obrađeno kada partije 15 dana nakon završetka izbora podnesu izvještaje o utrošku sredstva."

Ovu kampanju, slažu se u posmatračkim organizacijama, obilježili su i brojni politički pritisci na birače. Zlatko Vujović kaže da su ti pritisci bili, prema nezvaničnim natpisima, posebno izraženi u državnim i javnim ustanovama. Koliko je takvih pritisaka teško je reći, kaže Vujović, jer gotovo niko od ljudi koji su izloženi toj nelegalnoj praksi ne želi da javno istupi:

"Izuzetno teško dokazivo iz razloga što ljudi i onda kada govore o tome nijesu spremni da to procesuiraju kroz krivično posljedičnu prijavu. Nije bilo nekih konkretnih krivičnih prijava iz prostog razloga što ljudi nijesu spremni da svjedoče upravo zbog svog okruženja i nespremnosti da i sami snose određene društvene konsekvence jednog takvog postupka."

Da je nespremnost pojedinaca da svjedoče o ovoj nelegalnoj praksi jedna od glavnih prepreka da joj se stane na put, smatra i Marko Čanović:

"I pored nastojanja da provjerimo navode o postojanju pritisaka na slobodu opredjeljenja birača niti jedan građanin koji nam se obratio nije bio spreman da takve slučajve procesuira. Smatramo da je u Crnoj Gori došlo vrijeme da se građani prestanu skrivati iza anonimskih prijava političkim partijama, nevladinim organizacijama, međunarodnim posmatračima i da svoja prava koriste i štite kroz redovne procedure institucija sistema."