LGBT zajednica u Crnoj Gori kao i nezavisni eksperti u oblasti borbe protiv govora mržnje i diskriminacije saglasni su da su policija i crnogorsko sudstvo značajno iskoračili u zaštiti prava seksualnih manjina, dok tužilaštvo i dalje ostaje institucija koja nedovoljno primjenjuje zakonska ovlašćenja i ne goni počinioce tih krivičnih djela.
Neiskustvo, neznanje i nesenzibilisanost tužilaštva neki su od razloga koje naši sagovornici navode kada pokušavaju da odgovore na pitanje zašto crnogorsko tužilaštvo ćuti u brojnim slučajevima nasilja nad LGBT osobama u Crnoj Gori.
Crna Gora do sada je imala dvije parade ponosa, u Budvi i Podgorici prošle godine, na kojima su preko 2.500 izgrednika prije, tokom i nakon tih manifestacija prijetili LGBT osobama, vrijeđali i fizički napadali a da do danas tužilaštvo nije pokrenulo niti jedan krivični postupak.
To je statistika koja bi trebalo da ih zabrine, poručuje Stevan Milivojević iz LGBT Foruma Progres:
“Tužilaštvo se tu na žalost identifikovalo kao jedna vrsta prepreke u smislu nedostatka kvalifikacije djela kao krivičnih. Dakle, većina slučajeva koje smo mi podnosili oni kvalifikuju kao prekršajna, što sa sobom nosi i činjenicu da su i same kazne male, prekršajne, uslovne, novčane od 50 do 300 eura, što je svakako malo u odnosu na prirodu djela koja su počinjena. Imate čak i slučajeve ponavljajućih fizičkih napada koji su tretirani kao prekršajni što je svakako ohrabrenje počiniocima da nastave takvo ponašanje prema LGBT zajednici“, navodi Milivojević.
Njegov kolega iz organizacije Kvir Montenero Danijel Kalezić na slijedeći način objašnjava uzroke nepostupanja tužilaca u slučajevima otvorenog širenja giovora mržnje i diskriminacije uperene protiv pripadnika seskualnih manjina u Crnoj Gori:
“I u tužilaštvu rade ljudi koji mogu biti homofobični kao što su i ljudi iz svih ostalih društvenih sfera. Ima tu i neiskustva jer se do prije par godina nijesu susretali sa tim slučajevima. Ono što je možda najbitnije od svega jeste nedostatak kapaciteta i to je nešto na čemu treba jako puno raditi kako bi smo došli do prajda bez nasilja. Crnogorski tužioci tu mogu da se ugledaju na kolege u Hrvatskoj, koja je sada u EU, i na konretnom primjeru Split prajda“, kaže Kalezić.
Vremena se mijenjaju
Nezavisna ekspertkinja za oblast ljudskih parava Marijana Laković smatra da su nepostupanje pojedinih državnih organa u slučajevima diskriminacije LGBT, kao i odluke pojedinih sudija, pokazali zabrinjavajući nivo nepoznavanja međunarodne sudske prakse u tim slučajevima:
“I policiji i tužilaštvu i sudu su potrebne dodatne edukacije, posebno u pogledu međunarodnih standarda koji tretiraju ovu oblast, posebno prakse Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu, stavove iz prakse tog suda, kao i Evropskog suda pravde iz Luksemburga čije su presude i jako relevantne“, ocjenjuje Marijana Laković.
Sutkinja Ana Perović Vojinović dobro je poznata LGBT populaciji budući da je donijela prvu presudu u istoriji crnogorskog sudstva po osnovu diskriminacije seksualnih manjina i to u predmetu protiv univerzitetstkog profesora Slobodana Radonjića koji je pred Prajd u Podgorici u dnevniku Dan iznosio diskriminatorske teze o homoseksualnosti:
“Sud je zaključio, odnosno ja kao sudija pojedinac, da je izvršen teži oblik diskriminacije, zabranila sam tuženom ponavljanje radnje diskriminacije ponavljanjem tekstova iste ili slične sadržine, naložila osnivaču dnevnika Dan da o svom trošku objavi presudu u tom listu i naravno obavezala tuženog da snosi troškove sudskog postupka“, navela je sutkinja.
Vremena se polako mijenjaju, pa tako danas sudije i policija u Crnoj Gori gone homofobne pojedince dok su sredinom i krajem prošlog vijeka na meti pravosuđa bile LGBT osobe.
U vrijeme Socijalističke Jugoslavije bilo je mnogo onih koji su se našli pred sudom samo zbog toga što ih tadašnji režim nije mogao drugačije diskreditovati i ukloniti pa ih je proglašavao homoseksualcima i kažnjavao za krivično djelo protivprirodni blud.
O tome govori studija magistra Ivana Tomovića, koji je istraživao kako je homoseksualnost tretirana pred socijalističkom pravdom
“To mogu da tvrdim - da postoji određeni broj optužnica donesenih da bi se uklonili ili diskvalifikovali politički neprijatelji, protivnici i izdajnici režima i to se može vidjeti u ostalim informacijama o optuženom da li je uključen u neke aktivnosti protiv režima, da li je učestvovao u okupaciji. Imamo i jednu crnogorsku presudu gdje je osoba učestvovala u italijanskoj okupaciji i bila kažnjena zbog toga, onda je ta osoba promijenila stav da bi nakon nekoliko godina bila optužena za saglasni homoseksualni odnos pod vrlo čudnim okolnostima - na osnovu izjave nekog navodnog svjedoka“, navodi Tomović.
