Pokušaj privatizacije tvrđave Mogren na 30 godina izazvao je u budvanskom parlamentu doskoro nezamislivu sliku: vladajuća većina nije podržala predlog svoje partije. Riječ je o pokušaju DPS-a da izda u zakup kultuno dobro iz 19. vijeka, bez navođenja njegove namjene, planske dokumentacije i bez poštovanja procjeniteljske procedure.
Osim po količini milionskih afera i divljoj gradnji, Budva je rekorder i po količini uništene i otuđene baštine. Dovoljno je pomenuti prodatu Citadelu, izbušene srednjevjekovne bedeme, divlju gradnju u Starom gradu. Lokalna vlast sada pokušava da privatizuje austrougarsku tvrđavu Mogren iz 1860. godine.
”Predlažemo dugoročni zakup po početnoj cijeni od 35.5000 eura, sa obavezom budućeg investitora, odnosno partnera Opštine, da izvrši rekonstrukciju tvrđave”, kaže Milena Antović iz Sekretarijata za zaštitu opštinske imovine.
U SDP-u, koalicionom partneru vladajućeg DPS-a, nisu oduševljeni idejom o iznajmljivanju kulturnog dobra bez decidno utvrđenih pravila i zato nisu podržali ideju o privatizaciji.
”Ako je u pitanju zakup od 30 godina, vrlo je bitna buduća namjena tog objekta. A ovdje te namjene nema, nije navedena”, objašnjava Raško Radulović iz SDP-a.
Drugu zamjerku SDP ima na procjenu nepokretnosti: pruvatni procjenjitelj je naveo samo vrijednost zemljišta u iznosu od 618.000 eura, ali ne i vrijednost ostataka tvrđave, odnosno kulturnog blaga.
”Vlada Crne Gore je u 2013. godini donijela zaključak kojim se preporučuje Opštini Budva da zahtjeve za procjene vrijednosti nepokretnosti podnosi komisiji u državnoj svojini. Ovdje se nije postupilo u skladu sa preporukom Vlade, tim prije što je riječ o državnoj imovini. Opština Budva ima pravo raspolaganja nad njom”, konstatuje Radulović.
Pokušaj DPS-a da privatizuje tvrđavu Mogren nije naišao ni na odobravanje svih njenih odbornika. Gojko Ljubanović ocjenjuje spornim trodecenijski rok zakupa, dok je Tijana Kotarac najavila da će biti uzdržana pri izglasavanju odluke u lokalnom parlamentu.
”Zato što se strašno plašim da ćemo nešto što je moglo biti veliki potencijal ovog grada izgubiti za sva vremena”, izjavila je Kotarac.
Uz neslavan zbir devastirane kulturno-istorijske baštine, Opština Budva je na začelju i po novcu koji povlači iz evropskih fondova, posebno u namjeni zaštite i obnove kulturno-istorijskog blaga, podsjeća nezavisna odbornica Lucija Đurašković:
”EU nam nudi novac, hoće da uloži u projekte. Ali, mi projekte nemamo”, konstatuje Lucija Đurašković.
I direktorica Javne ustanove “Muzeji, galerije” Biljana Brajović smatra da je Opština ta koja treba da revalorizuje tvrđavu Mogren.
”Naveći bi promašaj bio raditi nešto novo na starom. To bi bilo poput one priče o mostarskom mostu – srušićemo taj pa ćemo napraviti još ljepši i stariji. Samo vlasnik kulturnog dobra, a to je Opština, ima pravo da traži uslove i odredi projekat. I mislim da bi najgore rješenje bilo da se tvrđava da nekome u zakup, pa da taj neko Opštini naplaćuje korištenje”, ocjenjuje Brajović.
Slučaj tvrđave Mogren osvjetljava i nebrigu onih koji su plaćeni da se staraju o kulturno-istorijskom dobru, jer za nju još uvijek nije odrađena administrativna procedura koju propisuju novi zakoni o kulturnom dobru. A to itekako ide na ruku onima koji žele da privatizuju javnu svojinu, upozorava Stevan Džaković iz Demokratskog fronta.
“Na žalost, ovo trenutno nije kulturno dobro. Ima tretman prethodne zaštite i svu pravnu zaštitu kao i da jeste kulturno dobro na papiru, ali još nije upisana kao kulturno dobro. Opština bi trebala da sama revitalizuje tvrđavu, pa tek onda da je rentira pod određenim uslovima”, komentariše Džaković.
Ovakav, a mnogi vjeruju i namjeran nemar nepopisivanja kulturnog dobra, omogućio je prodaju budvanske Citadele. To je jedinstven slučaj da je jedan grad otuđio sopstvenu kulturnu baštinu, podsjeća Lucija Đurašković.
“Zbog greške u tadašnjem registru Zavoda za zaštitu spomenika kulture, srednjevjekovna Citadela nije bila uvedena u registar spomenika kulture. I zato je mogla biti prodata”, kaže Lucija Đurašković.
Sličan scenario za tvrđavu Mogren je izbjegnut. Za sada.
