Poljska je u EU primljena 2004. godine, u najvećem proširenju Unije, kada je primljeno deset država – Kipar, Češka, Estonija, Latvija, Litva, Mađarska, Poljska, Slovačka, Slovenija i Malta. Koliko iskustva zemalja koja su taj put uspješno prešle mogu biti od koristi BiH koja tek prelazi put ka EU za RSE govori politolog iz Poljske, Bartek Nowak, stručnjak Evropske unije koji je imao aktivnu ulogu tokom evropske integracije Poljske.
Nowak: BiH ima privilegovan položaj u EU, u odnosu na Ukrajinu i Tursku. BiH ima jasnu i jednoglasnu podršku svih zemalja članica EU za pridruženje. Međutim, u poređenju sa Poljskom, nema ovakvih bitnih uslova unutar zemlje. U Poljskoj smo vrlo jasno obilježili cilj da želimo da se pridružimo Evropskoj uniji. U Poljskoj je bio kontinuiran konsenzus političkih elita, svi su se slagali da je EU prioritet. Promjenilo se tokom 15 godina nekoliko vlada, ali za svaku je pridruživanje EU bio prioritet. Stanovništvo Poljske je također davalo veliku podršku za ulazak u EU. Napokon, stvoren je jednoznačan stav da je evropeizacija jednako modernizacija. Glavni problem u BiH jeste to što ne postoji konsenzus kod političkih elita i nema jasno određenog cilja glede ulaska u EU. Nažalost, i pitanje kao što su vize, riješeno je većim naporom EU. Kada političari EU vide da BiH nema jasnu i zajednički definisanu politiku – 'Da, mi želimo u EU' - to se odmah primijeti i na određeni način počinje komentarisanje unutar EU. Početak evropskog puta je tačno u ovoj zemlji i u manjoj mjeri zavisi od odluka u Briselu.
Nowak: EU uvijek postavlja mnogo zahtjeva. I situacija u Poljskoj je bila slična. U BiH postoji poseban sistem vlade. To je zemlja u kojoj se godinama ratovalo i nedavno je završio rat. U EU vlada mišljenje da se kompletan zapadni Balkan mora učlaniti u EU. Iz poljskogiskustva mogu reći da je to dug i težak proces koji iziskuje mnogo napora, ali na kraju se on isplati jer je dobar i vrijedi. Mi smo potrošili 15 godina da bi se pridružili EU. Nadam se da će u slučaju BiH to biti mnogo kraći period.
Nowak: Prvo, to su ogromne finansijske koristi. Zbog procesa globalizacije, pojedinačno evropske zemlje su premale da bi samostalno mogle odlučivati o nečemu što se dešava u svijetu. Mi smo sada članovi jedne mnogo veće cjeline koja može punopravno razgovarati sa velikim silama kao što su SAD, Kina ili Indija. I sada Poljska učestvuje u poduzimanju vrlo važnih odluka, a kada je bila van Unije nije učestvovala, iako su se neke odluke odnosile direktno na Poljsku.
Nowak: Ono što preovladava u EU to je želja i duboko uvjerenje da ova regija mora ostati stabilna, jer se u Uniji ne misli na pojedinačne zemlje, kao što su Srbija, BiH, Crna Gora; misli se na regiju. To je regija koja je puna i problema i izazova. Zajednički interes je da se ova regija razvija stabilno i demokratski.
Nowak: Ja se nadam. I u slučaju Poljske je bilo tako. Svaka zemlja je imala poseban tretman i bio je određeni period kada su neke od ovih zemalja imale status kandidata, dok druge nisu, međutim 2004. godine u EU je ušlo zajedno u paketu deset zemalja. Za EU lakše je zemlje primiti u paketu, nego pojedinačno.
*****
Svi prilozi iz ovosedmičnog programa Na vratima Evrope:
BiH i NATO: izbori su donjeli novu političku priliku
Deset godina Buke: Dekontaminacija medijskog prostora
*****
Program Na vratima Evrope - svake nedjelje od 15 sati samo u našem radijskom programu i na internet stranici. (Autor programa: Gordana Sandić-Hadžihasanović)
RSE: Profesore Nowak, ima li BiH perspektivu u EU?
Nowak: BiH ima privilegovan položaj u EU, u odnosu na Ukrajinu i Tursku. BiH ima jasnu i jednoglasnu podršku svih zemalja članica EU za pridruženje. Međutim, u poređenju sa Poljskom, nema ovakvih bitnih uslova unutar zemlje. U Poljskoj smo vrlo jasno obilježili cilj da želimo da se pridružimo Evropskoj uniji. U Poljskoj je bio kontinuiran konsenzus političkih elita, svi su se slagali da je EU prioritet. Promjenilo se tokom 15 godina nekoliko vlada, ali za svaku je pridruživanje EU bio prioritet. Stanovništvo Poljske je također davalo veliku podršku za ulazak u EU. Napokon, stvoren je jednoznačan stav da je evropeizacija jednako modernizacija. Glavni problem u BiH jeste to što ne postoji konsenzus kod političkih elita i nema jasno određenog cilja glede ulaska u EU. Nažalost, i pitanje kao što su vize, riješeno je većim naporom EU. Kada političari EU vide da BiH nema jasnu i zajednički definisanu politiku – 'Da, mi želimo u EU' - to se odmah primijeti i na određeni način počinje komentarisanje unutar EU. Početak evropskog puta je tačno u ovoj zemlji i u manjoj mjeri zavisi od odluka u Briselu.
RSE: Da li je EU postavila previše zahtjeva pred BiH?
Nowak: EU uvijek postavlja mnogo zahtjeva. I situacija u Poljskoj je bila slična. U BiH postoji poseban sistem vlade. To je zemlja u kojoj se godinama ratovalo i nedavno je završio rat. U EU vlada mišljenje da se kompletan zapadni Balkan mora učlaniti u EU. Iz poljskog
U Uniji se ne misli na pojedinačne zemlje, kao što su Srbija, BiH, Crna Gora; misli se na regiju. To je regija koja je puna i problema i izazova.
RSE: Kada je Poljska postala članica EU, kakve su se promjene desile u zemlji?
Nowak: Prvo, to su ogromne finansijske koristi. Zbog procesa globalizacije, pojedinačno evropske zemlje su premale da bi samostalno mogle odlučivati o nečemu što se dešava u svijetu. Mi smo sada članovi jedne mnogo veće cjeline koja može punopravno razgovarati sa velikim silama kao što su SAD, Kina ili Indija. I sada Poljska učestvuje u poduzimanju vrlo važnih odluka, a kada je bila van Unije nije učestvovala, iako su se neke odluke odnosile direktno na Poljsku.
RSE: Profesore Nowak, kakva atmosfera vlada u EU kada je u pitanju BiH?
Nowak: Ono što preovladava u EU to je želja i duboko uvjerenje da ova regija mora ostati stabilna, jer se u Uniji ne misli na pojedinačne zemlje, kao što su Srbija, BiH, Crna Gora; misli se na regiju. To je regija koja je puna i problema i izazova. Zajednički interes je da se ova regija razvija stabilno i demokratski.
RSE: S obzirom da je Hrvatska već kandidat, a Srbija i Crna Gora će uskoro biti kandidati za pridruživanje EU, da li postoji šansa da i BiH zajedno sa njima uđe u EU?
Nowak: Ja se nadam. I u slučaju Poljske je bilo tako. Svaka zemlja je imala poseban tretman i bio je određeni period kada su neke od ovih zemalja imale status kandidata, dok druge nisu, međutim 2004. godine u EU je ušlo zajedno u paketu deset zemalja. Za EU lakše je zemlje primiti u paketu, nego pojedinačno.
*****
Svi prilozi iz ovosedmičnog programa Na vratima Evrope:
BiH i NATO: izbori su donjeli novu političku priliku
Deset godina Buke: Dekontaminacija medijskog prostora
*****
Program Na vratima Evrope - svake nedjelje od 15 sati samo u našem radijskom programu i na internet stranici. (Autor programa: Gordana Sandić-Hadžihasanović)
