U ovonedjeljnoj posjeti Bosni i Hercegovini slovački predsjednik Ivan Gašparovič, već i odlukom da posjeti i Banjaluku i Sarajevo – a posebno izjavama nakon razgovora s predsjednikom Republike Srpske – pokazao je kako i pored svih uvjeravanja o najzad usaglašenoj američkoj i evropskoj viziji u kojoj samo cjelovita Bosna i Hercegovina može računati na prijem u NATO i Evropsku Uniju problem s jedinstvom nije samo bosanskohercegovački već i evropski. Gašparovič je pokazao kako je u tom traženju zajedničke prekoatlantske strategije za sada nepremostiva prepreka ne samo u tome što Bosna i Hercegovina „ne govori jednim glasom“ nego i što je isti slučaj i sa Evropom. Bosna i Hercegovina je već jednom, u vrijeme nasilnog raspada Jugoslavije, platila tragičan račun evropskom nejedinstvu: dok su neki od najistaknutijih spoljnopolitičkih saradnika tadašnjeg američkog predsjednika, Džordža Buša starijeg, još slavili pobjedu u prvom zalivskom ratu 1991. i tvrdili kako u vezi s Jugoslavijom treba ostaviti Evropi da zavede red „u svom dvorištu“ bilo je i u toj grupi onih koji su bili skeptični prema i samom postojanju Evrope kao partnera, postavljajući simbolično pitanje: „A koji je pozivni broj za Evropu?“
Slovački predsjednik samo je pokazao kako ni pune dvije decenije kasnije, sa svim svojim ostvarenjima i svim proširenjima, Evropa ipak nije ostvarila značajniji napredak u postizanju harmonije makar u spoljnopolitičkim principima. U grupaciji 28 suverenih država ne može se, naravno, tražiti jednoglasje ali bi za ozbiljno partnerstvo i za ozbiljno uvažavanje „evropskih poruka“ morala postojati saglasnost o principima na kojima bi počivala zajednička evropska politika.
Gašparovič je u posjeti Bosni i Hercegovini uspio u značajnoj mjeri potkopati kredibilitet prethodne zajedničke posjete prvih dama američke i evropske spoljne politike, Hillary Clinton i Catherine Ashton, čija je ključna zajednička poruka bila kako Sjedinjene Države i Evropska Unija vide budućnost Bosne i Hercegovine kao ujedinjene, prosperitetne zemlje i punopravne članice ujedinjene Evrope i NATO-a. Slovački predsjednik je pokazao kako u „Evropi“ i na najistaknutijim položajima ima i onih koji sve to vide i drugačije, nudeći poređenje u kojem su recimo Bosna i Hercegovina i Republika Srpska slične Češkoj i Slovačkoj, što se – u aktuelnom bosanskom kontekstu – lako može razumjeti ili predstaviti kao Gašparovičeva prećutna podrška kampanji aktuelne vlasti u Republici Srpskoj za raspad Bosne i Hercegovine i otcjepljenje „srpskog entiteta“. A to je u snažnom kontrastu s američkim i evropskim stavom kako je antidržavna i secesionistička retorika neprihvatljiva i sa porukom britanskog šefa diplomatije kako oni koji na tome rade „neće biti naši partneri“.
Bez obzira na to kakvi su motivi i pozadina Gašparovičeve posjete i izjava u Banjaluci, a bosanske interpretacije se kreću od potpune neobaviještenosti do učešća u zavjeri „hrišćanske Evrope“ protiv bosanskih Bošnjaka-muslimana s podsjećanjem kako je ključna razlika između slučaja Češke i Slovačke i Bosne i Hercegovine i Republike Srpske u tome što u prvom slučaju razdruženju nije prethodilo „etničko čišćenje“ i genocid, za dugoročne evropske perspektive i interese Bosne i Hercegovine štetno je poticanje na konfrontaciju i nipodaštavanje Gašparoviča i njegove zemlje kao perifernih i beznačajnih aktera na evropskoj političkoj sceni.
Odluke u Evropskoj Uniji donose se saglasnošću svih članica i u tom kontekstu glas Slovačke vrijedi koliko i glas Njemačke.
Imao sam s tim u vezi i sasvim lično profesionalno iskustvo: bio sam predstavnik za štampu agencije Ujedinjenih nacija za drogu i organizovani kriminal u vrijeme velikog talasa proširenja Evropske Unije u proljeće 2004. kad je primljeno deset novih članica, ujključujući i Slovačku. Tada sam organizovao sastanak s ambasadorima novoprimljenih država u pripremama za konferenciju za štampu o tome kako proširenje Unije istovremeno proširuje i granice stabilnosti i vladavine prava u Evropi. Iako je dokument koji smo tada ponudili evropskoj štampi – sa statistikom o putevima droge i organizovanog kriminala - nosio taj pozitivni ton očekivanja da proširenje jača, a nikako ne slabi, vladavinu prava u Evropi, ambasadori novoprimljenih članica nisu prihvatali podjelu na „stare“ i „nove“ članice Unije jer su njihove zemlje u procesu ispunjavanja uslova za članstvo već dokazale prihvatanje i sposobnost provođenja evropskih normi i standarda.
To je kontekst u kojem je pogrešno očekivati ili zahtijevati da se, recimo, o ovom „diplomatskom skandalu“ oglasi ministar spoljnih poslova Bosne i Hercegovine: spoljna politika je po „dejtonskom ustavu“ - koji su bez ikakvih značajnijih neslaganja prihvatili bošnjački lideri u protekle dvije decenije Alija Izetbegović i Haris Silajdžić - u nadležnosti Predsjedništva države pa je tako Gašparoviča nakon Dodika u Banjaluci ugostio njegov partijski kadar Radmanović u Sarajevu.
Bosnu i Hercegovinu ni u Dejtonu ni u ovonedjeljnoj posjeti Gašparoviča nije predstavljao - niko.
Slovački predsjednik samo je pokazao kako ni pune dvije decenije kasnije, sa svim svojim ostvarenjima i svim proširenjima, Evropa ipak nije ostvarila značajniji napredak u postizanju harmonije makar u spoljnopolitičkim principima. U grupaciji 28 suverenih država ne može se, naravno, tražiti jednoglasje ali bi za ozbiljno partnerstvo i za ozbiljno uvažavanje „evropskih poruka“ morala postojati saglasnost o principima na kojima bi počivala zajednička evropska politika.
Bosnu i Hercegovinu ni u Dejtonu ni u ovonedjeljnoj posjeti Gašparoviča nije predstavljao - niko.
Gašparovič je u posjeti Bosni i Hercegovini uspio u značajnoj mjeri potkopati kredibilitet prethodne zajedničke posjete prvih dama američke i evropske spoljne politike, Hillary Clinton i Catherine Ashton, čija je ključna zajednička poruka bila kako Sjedinjene Države i Evropska Unija vide budućnost Bosne i Hercegovine kao ujedinjene, prosperitetne zemlje i punopravne članice ujedinjene Evrope i NATO-a. Slovački predsjednik je pokazao kako u „Evropi“ i na najistaknutijim položajima ima i onih koji sve to vide i drugačije, nudeći poređenje u kojem su recimo Bosna i Hercegovina i Republika Srpska slične Češkoj i Slovačkoj, što se – u aktuelnom bosanskom kontekstu – lako može razumjeti ili predstaviti kao Gašparovičeva prećutna podrška kampanji aktuelne vlasti u Republici Srpskoj za raspad Bosne i Hercegovine i otcjepljenje „srpskog entiteta“. A to je u snažnom kontrastu s američkim i evropskim stavom kako je antidržavna i secesionistička retorika neprihvatljiva i sa porukom britanskog šefa diplomatije kako oni koji na tome rade „neće biti naši partneri“.
Bez obzira na to kakvi su motivi i pozadina Gašparovičeve posjete i izjava u Banjaluci, a bosanske interpretacije se kreću od potpune neobaviještenosti do učešća u zavjeri „hrišćanske Evrope“ protiv bosanskih Bošnjaka-muslimana s podsjećanjem kako je ključna razlika između slučaja Češke i Slovačke i Bosne i Hercegovine i Republike Srpske u tome što u prvom slučaju razdruženju nije prethodilo „etničko čišćenje“ i genocid, za dugoročne evropske perspektive i interese Bosne i Hercegovine štetno je poticanje na konfrontaciju i nipodaštavanje Gašparoviča i njegove zemlje kao perifernih i beznačajnih aktera na evropskoj političkoj sceni.
Odluke u Evropskoj Uniji donose se saglasnošću svih članica i u tom kontekstu glas Slovačke vrijedi koliko i glas Njemačke.
Imao sam s tim u vezi i sasvim lično profesionalno iskustvo: bio sam predstavnik za štampu agencije Ujedinjenih nacija za drogu i organizovani kriminal u vrijeme velikog talasa proširenja Evropske Unije u proljeće 2004. kad je primljeno deset novih članica, ujključujući i Slovačku. Tada sam organizovao sastanak s ambasadorima novoprimljenih država u pripremama za konferenciju za štampu o tome kako proširenje Unije istovremeno proširuje i granice stabilnosti i vladavine prava u Evropi. Iako je dokument koji smo tada ponudili evropskoj štampi – sa statistikom o putevima droge i organizovanog kriminala - nosio taj pozitivni ton očekivanja da proširenje jača, a nikako ne slabi, vladavinu prava u Evropi, ambasadori novoprimljenih članica nisu prihvatali podjelu na „stare“ i „nove“ članice Unije jer su njihove zemlje u procesu ispunjavanja uslova za članstvo već dokazale prihvatanje i sposobnost provođenja evropskih normi i standarda.
To je kontekst u kojem je pogrešno očekivati ili zahtijevati da se, recimo, o ovom „diplomatskom skandalu“ oglasi ministar spoljnih poslova Bosne i Hercegovine: spoljna politika je po „dejtonskom ustavu“ - koji su bez ikakvih značajnijih neslaganja prihvatili bošnjački lideri u protekle dvije decenije Alija Izetbegović i Haris Silajdžić - u nadležnosti Predsjedništva države pa je tako Gašparoviča nakon Dodika u Banjaluci ugostio njegov partijski kadar Radmanović u Sarajevu.
Bosnu i Hercegovinu ni u Dejtonu ni u ovonedjeljnoj posjeti Gašparoviča nije predstavljao - niko.
