Fudbal se voli zato što je nepredvidiv. To je jedan od rijetkih sportova u kojem je moguće da slabiji pobijedi jačeg, kaže za Radio Slobodna Evropa (RSE) Sanjin Latifić, fudbalski kolumnista iz Sarajeva sa kojim smo razgovarali o najnovijim dešavanjima u najvažnijoj sporednoj stvari na svijetu koja su uslijedila kada je u noći između 17. i 18. aprila najavljeno osnivanje novog turnira - evropske Superlige.
Odluku o kojoj se govorilo još od januara iniciralo je 12 evropskih klubova iz Španije (Real Madrid, Barcelona i Atletico Madrid), Italije (Juventus, Milan i Inter) i Velike Britanije (Arsenal, Chelsea, Tottenham, Liverpool, Manchester City i Manchester United).
“U fudbalu je i dalje moguće da ekipe koje imaju puno manje novca dobiju ekipe koje imaju puno više novca. Pa se nekad desi i da budu prve. Primjer je Leicester, koji je bio prvak Engleske 2015., a po budžetu je možda deseti tim u Engleskoj. To nije bilo tako davno. U ovoj sezoni taj isti Leicester i West Ham su na tabeli prije i Chelsea i Liverpoola i Arsenala i Tottenhama, svih tih klubova koji su bili dio te klike koja se raspala u dva dana (…) U Superligi bi bilo svejedno da li si drugi ili petnaesti”, pojašnjava Latifić.
“Ovdje se pokušao nametnuti jedan američki koncept nazovi lige koji fudbal nije i ne može biti. (…) Puno trpe navijači i ljudi kojima je fudbal važna stvar u životu. Kada se otkrilo da se ovoliki novci mogu vrtiti oko toga, to se i počelo raditi devedesetih godina.”
Zašto je došlo do pokušaja “najbogatijih” 12, ne najboljih evropskih klubova, kako ih karakteriše Latifić, da osnuju novi turnir “poluotvorenog tipa” i šta je presudilo da u 48 sati dođe do preokreta, te koliki su izgledi da jedno ovakvo takmičenje u fudbalu u kojem su, za sada, od početnih 12 osnivača ostala samo tri kluba – Barcelona, Real Madrid i Juventus – opstane ili se ovakve inicijative nastave? Kakva je uloga pandemije u svemu?
RSE: Zašto su najveći evropski klubovi pokušali da osnuju novi turnir - Superligu?
Latifić: Mislim da je glavno pitanje, odnosno glavni razlog – novac. Novca nedostaje velikoj većini svih tih klubova, svih 12 klubova koji su bili uključeni u inicijalnu organizaciju.
Pandemija koja traje 15 mjeseci promijenila je načine poslovanja, smanjila broj sponzora koji su bili uključeni u rad svih tih najbogatijih, ali ne i najvećih evropskih klubova. Veličina jednog kluba se mjeri po broju osvojenih evropskih trofeja.
Vidjeli smo da je u ovom društvancetu od 12 odmetnika bilo i klubova koji nikad nisu bili prvaci Evrope, tipa, Manchester City, Atletico Madrid, Arsenal, Tottenham – ti klubovi imaju velike novce, velike budžete i vlasnike koji su top svjetski milijarderi pa se tako nekako, ispod žita, pokušavaju uvaliti u društvo najvećih evropskih klubova.
Nedostajalo je izvora finansiranja zbog pandemije, a i zbog toga što je sve nekako naopako postavljeno u fudbalu, ne od jučer.
Dakle, radi se o platama igrača – Lea Messija koji prima 500.000 funti sedmično (više od 580.000 eura) u Barceloni, a to je ugovor zadnji koji je potpisao.
Imamo i igrača Eden Hazard, koji je iz Chealseja prešao u Real Madrid prije dvije sezone, koji je potpisao ugovor na 520.000 funti sedmično.
Eden Hazard je bio jedan od najboljih igrača u engleskoj Premijer ligi i od kako je došao u Real prvo se udebljao pet kila, pa je bolestan, pa je povrijeđen – dakle, fudbalskim riječnikom rečeno potpuni flop, promašaj – nikako ne igra i prima 520.000 funti sedmično.
To Real više ne može da plati. Mada se o Realu priča kao o najvećem klubu na svijetu koji nikada ne može da propadne zbog ovih ili onih razloga, poput toga da je to projekat španske kraljevske obitelji. Međutim, jednostavno presušili su izvori novca.
TV prava donose određenu svotu, donose to i karte od stadionskih ulaznica. Stadioni su već 15 mjeseci prazni. Sponzori se polako povlače, ne mogu davati onaj novac koji su davali prije pandemije.
To je toliki iznos – to je jedan igrač – većina klubova ima po 25-30 igrača u svom rosteru. Gdje su zaposlenici, gdje su treneri, gdje je profit tih klubova, vlasnika, predsjednika, upravnih odbora. Dakle, nemoguće je namaći toliki novac i to su stvari koje su naopako postavljene u fudbalu još odavno. Ti transferi od po 100 miliona nisu od jučer.
Veliki je broj tih igrača koji su promijenili klubsku sredinu, kupljeni od jednog , odnosno prešli iz jednog kluba u drugi za cifre od po stotinu miliona eura, funti, svejedno, i više…
Problem je što ti klubovi i to tržište želi da sve ostane na tom istom nivou kako je bilo prije pandemije. Da i dalje ti igrači koštaju toliko, pa ako ćeš ih kupiti moraš toliko para da daš, ako ćeš ih prodati hoćeš toliko para da zaradiš. A to jednostavno ne može da opstane.
I zbog pandemije, ali i zbog svega skupa – jednostavno nije normalno.
Novac kao pokretač
RSE: Kad smo već kod novca – američka banka JP Morgan je obezbijedila ogroman fond od 3,5 milijarde eura klubovima kao nagradni fond, ali i klubovima za popravak infrastrukture stadiona. Šta bi značio taj elitni klub, bez obzira što se sad situacija mijenja? Da ostanemo još malo oko tog objašnjavanja šta znači to “poluzatvoreno”, pa “poluotvoreno”. Prvo je bila ideja da bude potpuno zatvoreno, naišli su na neslaganja pa su promijenili malo tu odluku. Šta bi značilo takvo takmičenje?
Latifić: Ponoviću se. Samo je stvar u novcu.
Real Madrid je počeo renoviranje svog Santiago Bernabea stadiona sa početkom korone i nekad u pola tih radova su skontali da nemaju dovoljno novca da naprave ono šta hoće.
Još neki timovi planiraju renoviranje svojih stadiona koji su svakako veleljepni. Neki žele graditi potpuno nove stadione, ali za sve to treba jako puno novca.
Za ovih 12 klubova banka JP Morgan je zagarantovala po 300 miliona funti svakom, samo za učešće. Dakle za ulazak u tu elitu, za učešće u toj takozvanoj Superligi. To je ogroman iznos, ali ni taj ogroman iznos koji je recimo bio dovoljan vlasniku Liverpoola Johnu Henryju da prije 11 godina kupi Liverpool od bivših vlasnika, nije dovoljan da se pokriju, ali jeste da malo začepe rupe. I to je jedini motiv.
Sva priča o ulaganju u infrastrukturu, pomoći lokalnoj zajednici, razvoju fudbala, navijačima - sve je to šuplja priča. Svi žele da se izvuku iz gabule i da ostanu na onim istim pozicijama i na onim istim primanjima kakva su bila prije korone.
Odnosno, kakva su bila u svom ovom spornom periodu koji traje 10-ak, 15 godina prije korone kada su te cifre primanja, prihoda, profita svih tih klubova, igrača, službenika, predsjednika, počele da budu vrtoglave i kad su odjednom svi ti ljudi uključeni u fudbal postali milioneri, da ne kažem milijarderi.
RSE: Da, to je upravo spomenuto u saopštenju inicijatora Superlige - da oni duguju četiri milijarde ljudi, navijača i poklonika fudbala – da vrate fudbal onome što on treba da bude. Međutim, u utorak (20. april) uveče se to sve promijenilo, engleski klubovi sada izlaze iz Superlige, odustaju upravo zbog tih navijača koji su protestvovali zbog ovakvog poteza sa parolama ‘Super Greed’ (eng. Super pohlepa) ili ‘No Fans, No Clubs’ (Nema navijača, nema klubova).
Latifić: Fudbal se igra zbog navijača. Znamo koliko fudbal pati u ovih 15 mjeseci koliko nema publike na stadionima. Barem 90 posto Evrope nema publike na stadionima.
Navijači su se digli zato što ova tzv. Superliga i ideja oko toga gazi preko svih osnovnih principa fudbala.
Igra se malo slabiji fudbal što je razumljivo jer igrati pred praznim stadionima nije lako.
Ali stalno se hoće zadržati te pozicije i taj profit i ti novci i te sumanuto velike plate igrača i sumanuto veliki iznosi transfera, a sve se promijenilo.
Šta bi se moglo sa tim parama u ovom svijetu?
I nije samo Messi, ima najmanje još sto igrača na svijetu koji primaju više od 200.000 funti sedmično.
To je jednostavno prevršilo svaku mjeru.
Ako je iko ikad u Engleskoj išao na neku utakmicu vidio je da je ljudima tamo fudbal puno više od puke zabave. Ljudi to shvataju kao religiju.
Povezani su sa klubom za koji navijaju. Puno toga ravnaju u svom životu prema tome kako igra njihov klub, kada igra. Svoje slobodno vrijeme prave na osnovu rasporeda njihovih voljenih klubova. To se baš prati, voli i dio je života. Zna se vrlo dobro šta je fudbal.
Zatvoreni krug lige i tržišno razmišljanje protiv tradicije
Ova liga je zamišljena kao zatvoreni krug, hajde da kažemo kao neki fudbalski NBA. Znam da iz NBA nema ispadanja i da može neko novi da uđe ako se napravi neki novi tim, neka nova franšiza koja će imati određeni budžet i eto hajde i vi ćete biti dio toga.
Znači nema ispadanja, non-stop igraju jedni protiv drugih.
Ono što su ovi iz Superlige željeli da istaknu kao neku prednost i zašto oni to prave jeste da oni moraju razmišljati tržišno i kako na sve to gleda neka tinejdžerka iz Šangaja – da li ona želi da gleda svake sedmice El Clasico: Barcelona – Real u okviru te Superlige i Liverpool-Manchester United ili da gleda englesko prvenstvo kada igra West Ham, ili špansko u kojem Getafe dočekuje Valladolid.
Ali, fudbal je igra stara 150 godina i sva ta prvenstva koja spominjem, sve te najjače lige koje spominjem i od kojih se sve kasnije formiralo, i evropska takmičenja i sve to, dio su tradicije i fudbal počiva na toj tradiciji.
Engleska je koljevka fudbala i najstarija takmičenja su formirana tamo. Jednostavno ne žele i ne mogu da prihvate da bi sada tih šest klubova izašlo iz takmičenja i da bi to ostalo nekažnjeno. U smislu da imaju ista prava, iste mogućnosti i da se ponašaju kao da se ništa nije desilo, a da na taj način oštete njihovo prvenstvo.
Osim što donosi veliki profit, i velike pare su uložene od početka devedesetih kada se formirala Premijer liga kao takva. Ona ima veliku tradiciju i ljudi bukvalno žive tamo za taj sport. I nije samo u Engleskoj tako, slično je u Španiji, Italiji, Njemačkoj pogotovo.
Sve je nakrivo postavljeno u toj Superligi, ali se moglo očekivati da će se to desiti.
Borba za fudbal kao borba za bolji svijet
RSE: Šta bi značio taj paralelizam u turnirima, da li bi on uopšte bio održiv?
Latifić: Mislim da bi paralelizam bio neizvodiv jer je ovo zamišljeno da se igra svake sedmice. Sredinom sedmice da se igraju utakmice tih klubova. Što je besmisleno uopšte u sportu.
Pep Guardiola je na presici pred utakmicu sa Aston Villom komentarisao to takmičenje u kojem je trebao da učestvuje njegov Manchester City - rekao je da je potpuno besmisleno da u sportu nemaš nikakve konsekvence ako stalno gubiš utakmice.
Ovdje uđeš u Superligu, možeš biti zadnji možeš biti drugi, isto ti je. Isto dobijaš tu inicijalnu cifru, ne možeš apsolutno ispasti, ako nisi prvi nemaš ni zašto da se boriš. Sva pamet je da dobiješ tih 300 miliona, da pokriješ ove rupe, da platiš igrače i idemo dalje.
Sve to je pod krinkom nekog prosperiteta i ‘šatro’ novog takmičenja i veće zanimljivosti urađeno da bi se ti klubovi spasili iz gabule.
Ne svi. Manchester City i Chelsea su izašli jer su im navijači i njihov trener rekli - mi to ne želimo. Ali oni nemaju finansijskih problema, oni su recimo neki od klubova koji mogu fino i dalje da imaju iste plate. Nemaju problema jer njihovi vlasnici imaju toliki novac da nisu u gabuli kao Barcelona, na primjer.
A svi ostali klubovi bi to uradili zbog 300 miliona funti koje bi dobili samo što bi učestvovali u tom cirkusu, ja bih rekao. Ne takmičenje, to nije nikakvo takmičenje, to je igranje nekih skupih revijalnih utakmica u kojem nema nekog prestiža, nema nekog takmičarskog naboja. Dakle potpuno je svejedno da li si u tom takmičenju drugi ili petnaesti.
RSE: Da, tu je motiv onda samo novac. Da li bi igrači možda bolje igrali ili…
Latifić: Apsolutno ne. Igrači… Sad je malo teško reći kako u svojoj glavi igrač koji prima 500.000 funti sedmično razmišlja. Ne mislim samo na Messija. Nije bitno ko. Kako se on motiviše da igra bilo koje takmičenje, je li?
To nije lako i zato ne mogu svi igrači biti ni tako plaćeni ni tako dobri da bi bili tako plaćeni.
Igrači Liverpoola su odmah jučer rekli prije nego što će njihov predsjednik izdati neko patetično obrazloženje u 47 riječi na web sajtu tog kluba da ne žele. Ne žele to takmičenje, ne žele to da igraju.
Besmisleno im je, jer navijači nisu za to. I ne vide šta bi to doprinijelo fudbalu uopšte, šta bi to doprinijelo navijačima da se osjećaju bolje. Fudbal se igra zbog navijača, jer ako to neće niko gledati, neće dolaziti na utakmice, potpuno je besmisleno.
Oni se sad vade na to da za Liverpool navijaju ljudi i u Maleziji, Kini, bilo gdje i da oni moraju da vode računa o tome kako se emituju te utakmice i da su i oni jednako bitni kao i ovi što dolaze na utakmice. Mislim, dolaze i Kinezi, plaćaju karte 800 funti preko posrednika, ali zna se šta je fudbal i mislim da nije uopšte upitno šta je ispravno i šta je pravilno i pošteno. Ako se može o poštenju u današnjem fudbalu govoriti. Mislim da je ovo veliko zlo, a zla u fudbalu ima svakako.
UEFA-ino maslo nije za ramazana, što bi se reklo. FIFA-ino isto tako, znamo kakve su tu malverzacije, ali tu je neka borba za moć. I UEFA uzima za svoja takmičenja 30 posto profita. Dakle, od njenih kupova – Lige prvaka, Lige Evrope, Evropskog prvenstva, svega što organizuje, kvalifikacija za Svjetsko – uzima taj profit i velika većina gazda ovih klubova se usprotivila tome jer misle da je to previše. Njima je premalo što su sad dobivali od UEFA-e. UEFA je sad postavila model Lige prvaka da bi prvak koji prođe sve faze, znači od grupne faze pa dalje, mogao da zaradi sa svim premijama oko 100 miliona eura.
RSE: Inicijatori Superlige su spominjali taj monopolistički pristup UEFA-e. U Kini je bio problem sa emitovanjem utakmica NBA koje je diktiralo TV tržište. Da li se to može desiti i fudbalu?
Latifić: Fudbalu se to već desilo. Ima četiri, pet godina da su se TV prava postavila tako da se diktira raspored odigravanja svih kola, svih ovih liga. Pričamo o pet najjačih liga u Evropi koje se najviše gledaju van Evrope.
Odigravali su se super kupovi, španski, italijanski u Aziji, u Americi. Stalno se to radi pokušava se približiti taj najbolji evropski fudbal i na druge kontinente i plaćaju se velike pare. Azijci plaćaju posebno velike pare da bi dobili sve te klubove da ih ta publika može gledati uživo kod sebe.
To ide teško i komplikovano, ali se može napraviti i pravi se već. I to je sve zbog profita.
Španci su pred koronu potpisali ugovor sa Saudijcima da se njihov Super kup igra u Aziji. To je već krenulo sa svojim odigravanjem i korona je to prekinula.
RSE: S obzirom da su Englezi odustali da li je sad to uopšte postalo izvodivo?
Latifić: Sad je neizvodivo. U 48 sati se promijenila situacija. Svih šest engleskih klubova je izašlo iz te klike. Ovi iz Superlige su dali saopštenje da su oni to morali uraditi, pokrenuti cijelu ovu stvar zbog – UEFA-inog tzv. monopolističkog odnosa prema fudbalu, u čemu ima istine i zbog toga što je fudbal došao do neke granice da ne može dalje. Što je licemjerno.
Mislim da neće krenuti ta liga, ali je sada veliko pitanje šta će se dešavati u tim klubovima jer se drma stolica skoro svim vlasnicima. Pogotovo engleskih klubova koji su izašli.
Chelsea i Manchesteru nije sporno, ali je izvršni direktor Woodward Manchester Uniteda dao ostavku.
Liverpoolovi navijači ne žele više da vide Henryja (John W Henry, vlasnik op.a.), koji je dao jedno patetično pojašnjenje. U fudbalskoj kulturi u Engleskoj ima puno više dubine nego što ti vlasnici misle, tako da to “izvinite, nisam htio, teško će to popiti vode”.
Moglo bi se desiti da se potpuno promijeni slika svega, da ti vlasnici budu natjerani da izađu, pa onda da ti klubovi više nemaju novca da ostanu u vrhu, ali mislim da se nešto mora promijeniti.
Borba za promjenu fudbala mora biti borba za promjenu kompletnog svijeta koji je nekako nakaradno postavljen i postao je dijaboličan još davno prije korone.
Facebook Forum