U Crnoj Gori ovih dana vodi se politička debata o tome da li je Sarajevski atentat bio teoristički akt i da li je Gavrilo Princip bio terorista, patriota, atentator ili revolucionar. Povod je izjava premijera Đukanovića tokom obilježavanja 100. godišnjice od početka Prvog svjetskog rata, koji je rekao da je ono što se dogodilo u Sarajevu prije jednog vijeka teroristički čin. Oštro su reagovali porodica Princip i crnogorska opozicija, a svoje viđenje dali su i pojedini istoričari.
“U Prvi svjetski rat Crna Gora je ušla kao postradala i osiromašena zemlja, nepunu godinu nakon što je okončala svoje učešće u Balkanskim ratovima. Istorijska je činjenica da ona nije podržala teroristički akt koji je bio povod za rat. Niti je smatrala da se političkim ubistvima rješavaju problemi bilo kog naroda”, naglasio je premijer.
Tom izjavom tokom obilježavanja 100. godišnjice od početka Prvog svjetskog rata, crnogorski premijer je pokrenuo lavinu rekacija i tumačenja o atentatu Gavrila Principa na austrijskog prestolonasljednika Franca Ferdinanda.
Prva se oglasila opozicija.
Đukanović falsifikuje istorijske činjenice ali i zasmijava građanstvo ovakvim izjavama, kaže za RSE profesor doktor Dragan Koprivica, funkcioner Demokratskog fronta
„Kao prvo treba da kažemo da je to izjava koja vjerovatno zasmijava veliki broj građana Crne Gore i regiona i to je jedna izjava koja iskazuje servilnost prema Evropi bez ikakve potrebe. To je izjava kojom se prikazuje potpuno pogrešno stanje i izvrću činjenice. To je jedna od, u najmanju ruku humoristički rečeno maleroznih izjava premijera Đukanoviće koja mu uopšte nije trebala i kojom nije zaradio niti jedan poen.“
Među reakcijama na prmijerove tvrdnje je i ona porodice Princip.
Pjesnik Gavrilo Mile Princip kaže da je njegov slavni rođak zapravo oslobodioc i revolucionar a ne terorista, kako je po njegovom tumačenju ustvrdio crnogorski premijer.
„Ako je Gavrilo bio terorista onda su i junaci Mojkovačke bitke bili teroristi. Da li je na primjer Novica Cerović koji je ubio Smail agu Čengića bio terorista. Da li su 13-julski ustanici bili teroristi? Opet kažem, to je neka njegova spasonosna politička izjava koja ja vjerujem neće piti vodu kod crnogorskog naroda.“
U svom govoru, predsjednik Vlade Crne Gore Milo Đukanović rekao je da Crna Gora nije podržala teroristički akt koji je bio povod za rat i to je potpuno tačno, kaže istoričar Živko Andrijašević .On je za Pobjedu podsjetio na zapis o tome kako je zvanična Crna Gora tada osudila ubistvo austrougarskog prijestolonasljednika i njegove supruge u Sarajevu.
Prema Andrijaševiću zvanična Crna Gora je, sto godina prije premijera Đukanovića, ubistvo koje je počinio Gavrilo Princip nazvala - ,,bezumnim terorističkim aktom“.
Iz Pravedne Crne Gore saopštili su da crnogorski premijer ne može Gavrila Principa proglasiti teroristom, jer se kako je naveo Rade Bojović radi o idealisti, revolucionaru i jugoslovenskom patrioti koji je pucao u politiku koja je simbolizovala kolonijalnu okupaciju i potlačenost južnoslovenskih naroda.
A kako današnji udžbenici istorije opisuju Principa? Kao teroristu, revolucionara, patriotu, atentatora?
„Ne, ne piše da je terorista, nije tako kvalifikovan. Ali ako razgovaramo o tom činu nezavisno od tog udžebnika možemo da ga tretiramo kao teroristički akt jer je tada to bilo u skladu sa epohom u kojoj se desilo. Početak 20. Vijeka ispunili su različiti politički atentati“, kaže u izjavi za RSE istoričar Slavko Burzanović.
Dodajmo da je ovih dana opštinski odbor Liberalne partije u Podgorici zatražio brisanje naziva ulica koje nose ime pojedinih istorijskih ličnosti poput cara Lazara, Karađorđa i Miloša Obilića.
Lidera te partije koja je u vlasti zajedno sa Đukanovićevom DPS, Andriju Popovića pitali smo da li će po istom principu tražiti brisanje naziva ulice Gavrila Principa u glavnom gradu Crne Gore ?
„Iskreno, nijesam ni znao da postoji ulica Gavrila Principa u Podgorici. O tome nijesmo razmišljali ali ćemo u svakom slučaju vidjeti kakao će dalje vidjeti procedura preimenovanja ulica u glavnom gradu ali ne moraju to sve sami da urade Liberal. Očekujemo i od ostalih suverenističkih , političkih obejkata da pokrenu sličnu inicijativu ili da nam se bar pridruže.“
