Da li novac koji Brisel izdvaja za sprovođenje standarda i programa reformi institucija u Crnoj Gori, podriva nezavisnost i samostalnost institucija koje ga koriste? Ovo pitanje je otvoreno nakon što je, za smjenu direktorke Javnog Servisa RTCG Andrijane Kadije, upravo upotrijebljen taj argument – da novinari „ne mogu biti nezavisni ako su finansirani sa strane“.
Jedan od ključnih argumenata za uklanjanje Andrijane Kadije sa mjesta direktorke RTCG je, što je ugovor o programskoj saradnji sa Centrom za građansko obrazovanje (CGO) finansiran od strane Evropske Unije, prema mišljenju člana Savjeta RTCG Sloba Pajovića, navodno uticao na nezavisnost novinara koji su sprovodili taj program.
„Po meni je pogrešan aneks ugovora (RTCG –CGO) da novinari Televizije Crne Gore mogu biti plaćeni sa strane. Znači svima je jasno da onaj ko je plaćen od nekoga sa strane, ne može biti nezavistan. On će da radi za toga ko ga plaća“, rekao je Pajović, član Savjeta RTCG, dugogodišnji funkiconer vladajuće Demokratske partije socijalista.
Portarolka Evropske unije Maja Kocijančić je, podsjetimo, saopštila da je „potpuno neprihvatljivo da se grant EU koji podržava profesionalnost RTCG-a zloupotrebljava kao argument da se otpusti menadžment RTCG-a“. Na to je Savjet Javnog servisa poslao rekaciju u kojoj je između ostalog poručio Kocijančić, „da neće dozvoliti unutrašnjim političkim i nevladinim subjektima kontrolu nad Javnom servisom kao ni bilo kome iz inostranstva“.
Crna Gora je zemlja u kojoj se u budžet svake godine sliva blizu četrdeset miliona eura donacija i podrške iz Evropske unije za sprovođenje programa unapređenja standarda u svim ključnim oblastima. O tome je nedavno u Nikšiću govorio ambasador EU u Crnoj Gori Aivo Orav:
„Evropska unija okvirno svake godine da je 35 miliona eura pomoći Crnoj Gori kako bi pomogla na njenom putu ka EU. I to radimo kroz pružanje pomoći u ekonomskim i demokratski reformama, prije svega u oblastima ekologije, slobode medija i borbi protiv korupcije“, rekao je Orav, a u dokumentima EU se govori da će od 2014-2020 godine za Crnu Goru Evropska Unija izvojiti 270 miliona eura pomoći.
Mogu li se finansije EU smatrati novcem koji podriva nezavisnost i samostalnost društvenih subjekata u Crnoj Gori, kako se to može protumačiti iz navedenog obrazloženja člana Savjeta RTCG Sloba Pajovića, pitali smo političkog analitičara Zlatka Vujovića, koji tumačenje pojedinih centara odlučivanja ocjenjuje licemjernim.
„Primjetno je da Savjet RTCG u onom prilično apsurdnom saopštenju, rekao nešto o čemu se priča već izvjesno vrijeme u određenim političkim krugovima i postaje sve vidljivije u potezima Demokratske partije socijalista i to indirektno preko njihovih određenih eksponenata. A to je da u DPS postoji određena struktura koja se protivi daljoj dinamici evropskih pregovora, odnosno koja bi željela ili da EU odustane od dijela zahtjeva, a sa druge strane da uspori proces pridruživanja EU. To na neki način korespondira sa nekim trendovima u regionu, to jest da se pokušava nalijepiti etiketa svim onim akterima društvenih procesa koji dobijaju podršku od strane zapadnih partnera, da su oni ustvari strani plaćenici. Iako u isto vrijeme ista ta država, kojom rukovode ti isti ljudi, dobija dramatično veća sredstva za sprovođenje sličnih aktivnosti , a to je ispunjavanje uslova da postanemo članica EU. To je prilično licemjerno, jer kada nevladina organizacija dobije novac iz istog izvora kao i država, onda je nevladina organizacija strani plaćenik, a država i njeni organi i oni koji su na njenom čelu patriote“, smatra Vujović.
Profesorica Gordana Đurović kaže da fiansijska podrška Evropske unije ima za cilj da se Crnoj Gori pomogne u sprovođenju reformi. Kada je riječ o potencijalnoj zloupotrebi finansijske pomoći, nekadašnja ministarka evropskih integracija kaže, da je to zbog procedura praktično nemoguće.
„Ako govorimo o bilo kakvoj zloupotrebi sredstava, ona se prate i do sedam godina. Želim da vjerujem da svi projekti koji idu prema Crnoj Gori, a to je njihova osnovna namjera, treba da pomognu državi da ima jače institucije da bude nezavisnija i institucije profesionalnije. Ako se postavi pitanje na javnom dijalogu u procesu sprovođenja određenih projekata ili u procesu donošenja određenih odluka, da se neki projekat može smatrati predmetom spora, svakako da će biti predmet pažnje Evropske Komisije, a može biti predmet pažnje razgovora sa domaćim institucijama. Svaaka potencijalna zloupotreba sredstava svakako treba da bude sankcionisana. A svaka namjena i osnovni cilj projekta mora biti ostvaren kroz instrumente sprovođenja projekta i izmjeren indikatorima koji izražavaju progres u smislu kvalitetnih reformi, a ne nikako urušavanjem institucija
Zlatko Vujović smatra da svi sporni događaji u Crnoj Gori govore da su zahtjevi EU sve veći, a da je to problem domaće političke elite:
„Vidimo da ovaj proces evropskih integracija ima veći stepen zahtjevnosti Evropske Unije u tim pregovorima. I to postaje problem i pokušava se na neki način usporiti ili smanjiti strogost u zahtjevima od strane EU. Mi ćemo se, zbog svega što se dešava, suočiti sa usporavanjem procesa evropskih integracija“.
Profesorica Gordana Đurović smatra da su sve snažnije poruke dolaze iz Evropske Unije vezane za ispunjavanje političkih kriterijuma:
„Kada govorimo o političkim kriterijumima, u tom kontekstu sve važnije poruke dolaze za jačanje nezavisnosti medija, jačanje saradnje sa civilnim društvom i u tom kontekstu treba da se trudimo da ti projekti budu na pravi način sprovedeni i da se sačuva i ojača profesionalizam institucija, uključujući i naravno interesantne projekte iz oblasti podrške medijima“.
Facebook Forum