Crna Gora je pokrenula proceduru za donošenje odluke o zatvaranju vazdušnog prostora za ruske avione, saopšteno je Radiju Slobodna Evropa (RSE) iz Ministarstva kapitalnih investicija, koje je nadležno za to pitanje.
Tako će se Crna Gora pridružiti državama članicama Evropske unije (EU) koje su svoj vazdušni prostor zatvorile za avio saobraćaj sa Rusijom kao odgovor na rusku vojnu invaziju na Ukrajinu.
To će takođe biti još jedan potez zvanične Podgorice kojim će se usaglasiti sa spoljnom politikom EU, na šta se obavezala kroz pregovore o članstvu.
"Crna Gora, kao kredibilan kandidat za članstvo u EU, dosljedno prati zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku Evropske unije i stoprocentno se usaglašava sa odlukama i saopštenjima Savjeta Evropske unije, što se, između ostalog, odnosi i na sankcije prema Rusiji", saopštili su 28. februara za RSE iz Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore.
Iz MVP navode da u saradnji sa EU i NATO saveznicima pomno prate dešavanja u Ukrajini i osuđuju ničim izazvanu invaziju na Ukrajinu od strane Ruske Federacije.
"Pridružili smo se sankcijama, jer je to način putem kojeg možemo uticati i poslati poruku da je u interesu cijelog svijeta da se sukobi u Ukrajini zaustave", saopštili su iz MVP.
Zašto je bitna odluka Crne Gore?
Hrvatski vazduhoplovni analitičar Alen Šćuric kaže za RSE da je iznenađen što Crna Gora nije proteklog vikenda uradila ono što su uradile gotovo sve evropske zemlje:
"Iskreno pitam se što Crna Gora čeka budući da je aspirant za članstvo u EU i članica je NATO i da ima obavezu da slijedi spoljnu politiku tih organizacija. To je trebalo učiniti već u subotu 26. februara ili najkasnije u nedjelju 27. kada su to učinile gotovo sve europske zemlje", navodi ovaj sagovornik.
Trenutno su u Evropi otvoren zračni promet sa Rusijom ostavile samo Švicarska, Srbija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora i Turska.
Države koje su zatvorile vazdušni prostor za Rusiju
Šćuric navodi da je Crna Gora bitna jer je ona jedini vazdušni koridor kojim se iz Rusije može putovati ka Srbiji.
On navodi da su ruske avio kompanije već obustavile većinu letova ka evropskim državama, uključujući i region Zapadnog Balkana:
"Ruske avio kompanije su prekinule letove iz Rusije ka Srbiji jer im je daleko skuplje putovati preko Turske pa preko Sredozemlja, zaobilaziti Grčku i Albaniju, ulaziti u Crnu Goru i tako dolaziti do Srbije. Ali bez obzira na to Crna Gora je već trebalo da zatvori zračni prostor jer su to uradile sve europske zemlje."
Kako su RSE saopštili iz Aerodroma Crne Gore poslednji let ka Rusiji bio je iz Tivta, 16. aprila 2020. godine , kada je Crna Gora zatvorila granice zbog pandemije korona virusa. Letovi nikada nijesu obnovljeni iako je bilo pokušaja u junu 2021. godine.
Prethodno je aprila iste godine planirani let ruske avio-kompanije Ural Airlines na relaciji Moskva-Tivat-Moskva otkazan u posljednjem trenutku, uz obrazloženje da kompanija nije dobila dozvolu Ministarstva inostranih poslova Rusije da leti za Crnu Goru.
Inače, Rusija je jedno od najvećih tržišta vazdušnog prevoza za Crnu Goru i prema podacima Aerodroma Crne Gore ruski putnici su do obustave avio saobraćaja činili oko 20 odsto ukupnog prometa putnika.
Kako će regovati Agencija za kontrolu letjenja Srbije i Crne Gore ?
Nakon što je EU zatvorila vazdušni prostor za ruske avione, a Crna Gora pokrenula proceduru za donošenje takve odluke, pitanje je kako će reagovati Kontrola letenja Srbije i Crne Gore (SMATSA) koja je državna agencija za pružanje usluga vazdušne plovidbe civilnim i vojnim korisnicima u vazdušnom prostoru Srbije, Crne Gore i dijelu neba iznad Jadranskog mora.
Tim prije što vlasti u Srbiji neće zatvoriti svoj vazdušni prostor za ruske avione jer su saopštili da se neće pridružiti sankcijama protiiv Rusije.
Iz SMATSA u odgovoru na upit RSE navode da je nadležnost nad vazdušnim prostorom svake pojedinačne države osnivača agencije regulisana zakonima te države i pripada njenoj vladi:
"SMATSA je, u skladu sa osnivačkim aktom, dužna da poštuje odluke osnivača (države) iz njihove nadležnosti i primeni ih u obavljanju svoje delatnosti. SMATSA je u mogućnosti da izvrši svoju funkciju u bilo kakvom kontekstu odluka nadležnih organa dve države."
Kontrola letenja Srbije i Crne Gore je osnovana 2003. godine, a zajedničku kontrolu neba iznad Srbije i Crne Gore nastavila je i nakon što je NATO juna 2018. godine preuzeo obavezu takozvanog er polisinga (air policing), odnosno patroliranja i zaštite crnogorskog vazdušnog prostora.
U Crnoj Gori kontrolu letjenja do 4.400 metara nadmorske visine obavlja kontrola letjenja u Podgorici, dok iznad te visine usluge pruža Centar kontrole letjenja iz Beograda.
Protesti podške Ukrajini širom svijeta
Da li je moguća opstrukcija?
Vazduhoplovni analitičar iz Hrvatske Alen Šćuric smatra da SMATSA neće praviti probleme ukoliko Crna Gora odluči da zatvori svoj vazdušni prostor za ruske avione:
"Ne bi smjela praviti probleme oko toga jer je to agencija u kojoj obje države imaju udio u vlasništvu, Srbija, čini mi se 83 odsto, a Crna Gora 17. SMATS je do sada bila vrlo korektna i nije imala diskriminatorski odnos prema Crnoj Gori i držala se u skladu sa njenim odlukama poput one o zatvaranja zračnog prometa prema Bjelorusiji. Nije nikakav problem da zadrži otvorenost svog neba iznad Srbije, a zatvori nebo iznad Crne Gore", kaže Šćuric.
Ako bi uslijed političkog pritiska SMATSA ipak odbila da poštuje odluku o zatvaranju crnogorskog neba za ruske avione , to bi ističe Šćuric napravilo veliki problem:
"Ne samo politički nego i operativni jer bi vjerojatno došlo do razvajanje agencije na crnogorsku i srpsku što nije od koristi ni jednima ni drugima jer ovaj dosadašnji zajednički aranžman smanjuje troškove poslovanja i pojednostavljuje administrativne procedure."
Odnosi Crne Gore i Rusije
Crna Gora i nakon proglašenja nezavisnosti 2006. godine imala dobre odnose sa Rusijom sve do 2014. kada se slijedeći spoljnopolitički kurs EU pridružila sankcijama koje je Brisel uveo Moskvi, zbog aneksije Krima.
Odnosi su se dodatno pogoršali nakon što je 2017. godine Crna Gora postala članica NATO zbog čega je Rusija oštro kritikovala tadašnju crnogorsku vlast Demokratske partije socijalista, a posebno predsjednika Mila Đukanovića.
U Crnoj Gori živi oko dvije i po hiljade Ukrajinaca dok je broj Rusa višestruko veći.
Facebook Forum