Opoziciona Demokratska partija socijalista (DPS) podnijela je inicijativu za smjenu Andrije Mandića sa mjesta predsjednika Skupštine Crne Gore jer je kako su naveli grubo zloupotrijebio Skupštinu za partijske, nacionalističke i anti evropske interese.
Neposredan povod je poluzvanična posjeta predsjednika BiH entiteta Republike Srpske Milorada Dodika, koju je Mandić organizovao u državnoj rezidenciji Vila Gorica i Skupštini Crne Gore.
"Organizacija posjete, deklarisanog negatora genocida u Srebrenici, Milorada Dodika Skupštini Crne Gore predstavlja svrstavanje na stranu onih politika koje imaju za cilj razbijanje Bosne i Hercegovine", saopštio je šef poslaničkog kluba DPS Andrija Nikolić.
Nikolić je saopštio da je suština ovakvog djelovanja Mandića i Dodika, destabilizacija političkih prilika u Crnoj Gori i opstrukcija njenog puta u EU, iza koje stoji predsjednik Srbije Aleksandar Vučić:
"Smatramo da će se te opstrukcije nastaviti, jer Vučić ne želi Crnu Goru u EU, već oblikovanu u 'srpskom svetu' koji je formalno uvezen u ovaj zakonodavni dom."
On je dodao da je takvo djelovanje u skladu sa izjavom ambasadora Rusije u Crnoj Gori Vladimira Maslenikova da intenziviranje evropskog puta zemalja zapadnog Balkana znači i konfrontaciju sa Ruskom Federacijom.
Dodikova 'turneja' od Lukašenka preko Putina do Mandića
Dodik se sastao sa predsjednikom Rusije Vladimirom Putinom 21. februara, sedam dana prije posjete crnogorskom parlamentu. Bio je to četvrti njihov susret u posljednje dvije godine. Prije Putina, Dodik se sastao i predsjednikom Bjelorusije Aleksandrom Lukašenkom.
Sjedinjene države i Velika Britanija su stavile Dodika na crnu listu sankcionisanih zbog korupcije i zlonamjernih aktivnosti u korist Rusije.
Tokom posjete Dodik je dostavio Andriji Mandiću predlog Sporazuma o specijalnim vezama, izvijestio je Mandića o svom razgovoru sa predsjednikom Rusije Vladimirom Putinom, promovisao projekat "srpskog sveta" i otvorio dijalog o infrastrukturnim energetskim projektima.
Mandićeva Nova srpska demokratija i partija Milorada Dodika su takozvane sestrinske stranke.
Obojica imaju snažne političke veze sa predsjednikom Srbije Aleksandrom Vučićem i zalažu se za sprovođenje ideje "srpskog sveta" koju je Dodik tokom posjete ocijenio fenomenalnom.
"Srpski svet" podrazumijeva političko, kulturno i nacionalno objedinjavanje Srba u zemljama regiona, dok politički protivnici tvrde da je to samo preimenovana ideja Velike Srbije koja je bila u osnovi ratova 90-tih.
U oktobru prošle godine Dodik je rekao da u "ovom vijeku" želi jedinstvenu državu Srbije, Republike Srpske i Crne Gore. Ovu izjavu je osudio predsjednik Crne Gore Jakov Milatović.
Takođe, pozivajući se na Dejtonski sporazum prema kojem entiteti BiH imaju pravo da uspostave posebne paralelne odnose sa susjednim zemljama, Dodik je predao predlog takvog Sporazuma između Republike Srpske i Crne Gore koji podrazumijeva saradnju u oblastima privrede, infrastrukture, sporta, obrazovanja, nauke, kulture.
"Inicijativa o nekakvim specijalnim vezama izlaze iz nadležnosti i Mandića i Dodika. Da bi se uspostavile takve veze, po pravilu treba da pregovaraju Vlade. A Dodik u crnogorskom parlamentu nije zastupao BiH, kao što ni Mandić nije zastupao Crnu Goru", rekao je Andrija Nikolić iz DPS.
Opoziv Mandića i zbog trobojke i Vučića
Drugi razlozi za smjenu Mandića su: postavljanje zastave trobojke u kabinet predsjednika Skupštine, njegovo prisustvo u izbornom štabu Srpske napredne stranke Aleksandra Vučića nakon parlamentarnih izbora u Srbiji i čestitka Dana Republike Srpske koji je u BiH proglašen neustavnim.
Uz to je sporno Mandićevo državljanstvo Srbije. Sticanje dvojnog državljanstva se u Crnoj Gori smatra nelegalnim od juna 2006. godine. U slučaju da stekne drugo državljanstvo nakon ovog datuma, osoba mora se odreći crnogorskog ili će mu po sili zakona biti oduzeto.
Andrija Mandić je priznao da ima i državljanstvo Srbije, ali nikada nije saopštio datum kada ga je stekao.
Dio opozicije je već podnio krivičnu prijavu protiv Andrije Mandića 15. februara, jer je u skupštinski kabinet na počasno mjesto postavio trobojku koja je identična sa narodnom zastavom Republike Srbije. Specijalno tužilaštvo još uvijek sprovodi izviđaj.
Sa trobojkom na počasnom mjestu u kabinetu, Mandić od sredine januara prima goste uključujući i diplomatske predstavnike. Prvi put je stavljena 15. januara tokom posjete mitropolita Srpske pravoslavne crkve u Crnoj Gori Joanikija.
U raspravi sa poslanicima opozicije, Mandić je rekao da je ta trobojka jedna od istorijskih zastava Crne Gore.
Krivična prijava Mandića tereti za djelo zloupotreba službenog položaja i kršenje Zakona o državnim simbolima.
Trobojka bez aplikacija je tokom prethodnih par decenija isticana na skupovima i srpske nacionalne stranaka i organizacije, uključujući i Mandićevu Novu srpsku demokratiju.
Osim što je zvanična narodna zastava Srbije i Republike Srpske, ista trobojka je i u osnovi zastave Srpske pravoslavne crkve koja dodatno ima krst sa četiri ocila.
Za opoziv Mandića potreban 41 poslanik
Da bi Mandić bio razriješen sa mjesta predsjednika parlamenta potreban je 41 glas u Skupštini, što znači da osim opozicije njegovu smjenu treba da podrži i dio vladajuće većine. Nikolić je rekao da je inicijativa proslijeđena svim poslaničkim klubovima koji tek treba da se odrede da li će je podržati.
DPS sa partnerskim strankama opozicije ima 22 poslanika. Podršku smjeni Mandića je dala i Bošnjačka stranka sa šest poslanika. Među njima su i Socijaldemokrate koji su konstatovali da posjeta Dodika potvrđuje tezu da se integracija Crne Gore u "srpski svet" odvija značajno brže nego integracija u Evropsku Uniju.
Inicijativu DPS-a neće podržati noseća partija u vladajućoj koaliciji Pokret Evropa sad premijera Milojka Spajića, kao ni Mandićeva Nova srpska demokratija.
Mandiću čelo Skupštine da bi se formirala Vlada
Mandić je za predsjednika Skupštine izabran u oktobru prošle godine, kada je postignut koalicioni sporazum o formiranju nove Vlade koju čine Pokret Evropa sad, Demokrate, prosrpska Socijalistička narodna partija i albanske nacionalne stranke.
Andrija Mandić je bio jedan od lidera prosrpskog i proruskog saveza Demokratski front (DF) , koji čini i stranka Milana Kneževića Demokratska narodna partija. Njihovi spoljnopolitički ciljevi su bili ukidanje sankcija Rusiji i povlačenje priznanja nezavisnosti Kosova i izlazak Crne Gore iz NATO.
Koalicionim sporazumom je predviđeno da Mandić dobije čelno mjesto u Skupštini, a da stranke DF-a uđu u Vladu tokom ove godine.
Prilikom izbora Mandića za predsjednika Skupštine, za njega je glasalo 49 poslanika parlamentarne većine od ukupno 81 poslanika.
