Crna Gora 13. i 14. novembra obilježava Njegošev dan kao državni praznik kulture..
Iako je od smrti vladike, pjesnika i vladara Crne Gore Petra II Petrovića Njegoša, prošlo 173 godine, u Crnoj Gori su aktuelni politički sukobi oko mjesta na kome je sahranjen.
Srpska pravoslavna crkva i prosrpske partije vlasti predvođene strankama proruskog Demokratskog fronta (DF) traže da se Njegoš izmjesti iz Mauzoleja na Lovćenu i prebaci u kapelu koju bi izgradili za tu namjenu.
To je u ovogodišnjoj čestitki povodom praznika, naveo je jedan od lidera DF, predsjednik Skupštine Andrija Mandić :
"Siguran sam da ćemo... napraviti još jedan zajednički bratski iskorak i ponovo podići Njegoševu zavjetnu kapelu na Lovćenu."
Inicijativi se oštro se protive procrnogorske partije opozicije, uključujući i vlasti Cetinja koje su Mandiću poručile "da se ne igra vatrom".
Onaj ko bi krenuo da obnavlja kapelu na Lovćenu mora biti svjestan da bi izazvao sukobe u Crnoj Gori, kazao je ranije lider opozicione Demokratske partije socijalista (DPS) Danijel Živković.
Za izgradnju kapele i izmještanje Njegoševih posmrtnih ostataka neophodna je saglasnost Vlade.
Crnogorski premijer Milojko Spajić apelovao je na Mandića da odustane od ideje o obnovi Njegoševe kapele na Lovćenu.
Dvije kapele i jedan mauzolej
Prvu kapelu na Lovćenu, planini iznad Cetinja podigao je Njegoš i posvetio je stricu. Po sopstvenoj želji u njoj je sahranjen. Tokom Prvog svjetskog rata kapela je oštećena.
Sedam godina kasnije 1925, srpska dinastija Karađorđevića je, po ugledu na tu, sagradila novu kapelu, u slavu svom kralju Aleksandru.
Podizanje kapele uslijedilo je nakon prisajedinjenja Crne Gore Srbiji, a zatim Kraljevini Jugoslaviji, pod patronatom dinastije Karađorđevića čime je Crna Gora izgubila državnost.
Upravo zbog istorijske uloge Karađorđevića, pristalice Crne Gore i njene državnosti, kapelu smatraju simbolom srpske okupacije.
Njegoševi posmrtni ostaci u doba socijalističke Jugoslavije prebačeni su 1974.u Mauzolej koji je izgrađen na Lovćenu.
Praznik - iz petog puta
O različitim pogledima na Njegoša u Crnoj Gori svjedoči i podatak da je praznik ustanovljen iz petog pokušaja, krajem 2021.
Prva inicijativa 2013. Demokratske partije socijalista, koja je tada bila na vlasti, nije dobila zeleno svjetlo Vlade. Isti pokušaj propao je i tri godine kasnije, bez zvaničnog objašnjenja.
Odustajanju je prethodila oštra reakcija njihovih tadašnjih koalicionih partnera iz Bošnjačke stranke koji su Njegoša u više navrata nazvali "geonocidnim pjesnikom", s obzirom da je "istraga poturica" iz Njegoševog "Gorskog vijenca" tumačena kao arhetip etničkog čišćenja.
Sledeće dvije inicijative 2018. i 2019. su došle iz Mandićevog tada opozicionog DF ali parlament nije podržao da se otvori rasprava.
Na izborima avgusta 2020.smijenjen je DPS na vlast su došle dominantno prosrpske stranke predvođene DF.
Krajem 2021. na predlog, jedne od partija nove vlasti, Demokrata, Dan rođenja Njegoša ustanovljen je kao državni praznik.
Bošnjačka stranka glasala je protiv. Dvije godine kasnije je postala dio nove većine ulaskom u Vladu.
Različite interpretacije Njegoša
Njegoševa djela su decenijama predmet različitih interpretacija polemika, kontroverzi i ideoloških zloupotreba.
Njegovo kapitalno djelo Gorski vijenac, napisano u 19. vijeku, tumačeno je kao antiislamsko iako se radi o spjevu o borbi Crne Gore za oslobođenje od Osmanskog carstva.
Pominjan je i u Haškom tribunalu za ratne zločine kada je tužilaštvo Gorski vijenac ocijenilo kao ideološki temelj za zločine nad Bošnjacima, tokom rata u Bosni i Hercegovini.
Njegoša prisvajaju srpski desničarski i nacionalistički politički i kulturni krugovi, kako u Crnoj Gori tako i u zemljama regiona.
Njegošev dan u Crnoj Gori obilježava se nizom manifestacija.
