Nakon prekida dvadesetodnevnih nenasilnih protesta opoziconog Demokratskog fronta u Podgorici, a potom i dvije šetnje koje je obilježila upotreba sile sa obje strane, otvaraju se brojna pitanja o suštini ovih protesta, njihovoj međunarodnoj dimenziji i mogućim daljim dešavanjima.
Pojašnjavajući trend, da je protest opozicione grupacije Demokratskog fronta od dvadesetodnevnog mirnog protesta prerastao u masovni skup koji je obilježen upotrebom sile policije, ali i nasiljem dijela demonstranata u nedjelju veče, direktorka Centra za građansko obrazovanje Daliborka Uljarević smatra da je intenziviranje protesta inicirala upravo policijska prekomjerna upotreba sile prilikom uklanjanja protestanata u subotu ujutru i zabranom protesta. Zato je protest koji je bio obojen nacionalno, antinato i proruski, poseljednjeg dana dobio karkteristike građanskog bunta zbog policijske represije kaže Uljarević, koja sumnja da će ostati takav:
„Mislim da je u nedjelju veče bilo jako puno ljudi koji su prije svega htjeli da izraze svoj protest prema sili koju su imali prilike da vide u subotu. Da li protesti i dalje mogu da budu takvi, građanski, masovni, da se fokusiraju na ono što su ekonomsko socijalna pitanja...sumnjam. Prije svega zato što mi nismo čuli nikakve nove, konkretne zahtjeve. Sad je zahtjev koji smo ranije čuli, ultimativno postavljen i vremenski ograničen. Neću reći ništa novo, ako kažem da je taj i vremenski rok i takav pristup prilično nerealan.“
Proteste i sva događanja je detaljno propratila i međunarodna zajednica. Sa jedne strane oglasili su se Evropska unija i ambasada SAD-a koji su pozvali na smirivanje tenzija uz određenu dozu kritike na račun državnih organa zbog upotrebe sile. Dugogodišnji diplomata Branko Lukovac ocjenjuje da su u saopštenjima iznijeti standardi koji se očekuju od države koja je u procesu pregovora o članstvu u EU i NATO:
„U saopštenju EU je jasno istaknut zahtjev da se ispita da li je bilo prekomjerne upotrebe sile i zbog čega su predstavnici medija onemogućeni, odnosno pritvarani, a time i onemogućeni da vrše svoju dužnost. To je na neki način dio mjerila za proces pristupanja Crne Gore, otvaranja i zatvaranja poglavlja za pristupanje EU.“
Reakcije na saopštenje Rusije
Na drugoj strani saopštenjem ministarstva Ruske federacije su protesti povezani sa uključivanjem Crne Gore u proces evroatlantskih integracija, a uz konstataciju da to nije put ka prosperitetu Crne Gore. Lukovac smatra da je rusko saopštenje u skladu sa političkim interesima te zemlje koja se protivi širenju NATO-a:
„Jasno je da Rusija nije zadovolja sa opredjeljenjem Crne Gore za evroatlantske integracije odnosno za članstvo u NATO. Time što je ruski MIP izrazio žaljenje što je došlo do prekida protesta pred Skupštinom Crne Gore i što su ti protesti pokazatelj da je crnogorsko društvo podjeljeno oko evroatlantskih integracija – jasno šalje poruku gdje se njihovi interesi nalaze, sa kojim snagama itd. I to predstavlja određeni pritisak na državnu politiku Crne Gore."
Saopštenje ruskog Ministarstva vanjskih poslova vezano za prekid protesta komentarisao je i predsjednik parlamenta Ranko Krivokapić:
„Ne doživljavam to kao nešto što spada u izvornu nadležnost Ruske Federacije i to ne doprinosi našim dobrim odnosima. Ali kako je bilo naše pravo da uvedemo sankcije Rusiji, tako je i njihovo pravo da daju svoje ocjene na međunarodne događaje. Posebno je interesantno da događaj u jednoj maloj zemlji izaziva mišljenje jednog tako velikog ministarstva.“
Kako najnoviji politički događaji, a vezani za proteste uz dozu nasilja, mogu uticati na stabilnost države, dalje političke odnose, na rad institucija i ukupan ambijent u Crnoj Gori? Daliborka Uljarević između ostalog smatra da se nesporni problemi na koje opozicija ukazuje moraju rješavati u drugačijem ambijentu, a sve drugo može voditi destabilizaciji:
„Scene koje smo vidjeli u proteklih par dana definitivno nisu primjerene Crnoj Gori u ovom stepenu evroatlantskih integracija i one ne mogu dugoročno ići u prilog ni onima koji su pokušali da protest okončaju, ni onima koji su čini se kratkoročno osnaženi. Ako želimo da Crna Gora bude uređena i demokratska država onda se nesporni problemi na koje opozicija ukazuje moraju rješavati u drugačijem ambijentu. I mi se sada nalazimo u ozbiljnoj situaciji koja nalaže da svi društveni akteri, a posebno politički subjekti da se u ovoj situaciju ponašaju odgovorno i insistiraju da se sve riješi u skladu sa pravnim poretkom Crne Gore. Odnosno da vlast shvati da su protesti demokratska tekovina i legitiman vid političke borbe, ali i da organizatori protesta iskoriste institucije da bi dalje zastupale svoje političke zahtjeve. Sve ostalo, odnosno ta gruba polarizacija, na kojoj se trenutno insistira može zaista da vodi destabilizaciji i ovo je pitanje u kojem obje strane moraju da nađu kompromisno rješenje.“
Opozicija najavljuje nova okupljanja
I dok se analiziraju i sumiraju događaji prethodnih dana u Podgorici, najavljene su nove aktivnosti. Skupština Crne Gore će o svim aspektima demonstracija raspravljati u srijedu, a Demokratski front je najavio da će policiji prijaviti održavanje protesta i šetnju za subotu u Podgorici. U posljednjem saopštenju delegacije Evropske unije u Crnoj Gori pozvane su sve strane da pokažu uzdržanost, da poštuju zakon i poručeno je, da je prekomjerna upotreba sile nadležnih neprihvatljiva.
Podsjetimo, u subotu rano ujutru policija je prekinula proteste Demokratskog fronta koji su se dvadeset dana održavali na platou ispred crnogorske Skupštine. Uz upotrebu sile rastjerani su demonstranti, uklonjeni šatori i bina sa koje su se osim dominantno antivladinih, mogle čuti i proruske, antinato pa i antievropske poruke. Naime, iako se protesti u startu proklamovani kao građanski oni su protokom vremena, kako odabirom govornika, od kojih je najradikalniji bio mitropolit SPC Amfilohije, tako i ikonografijom, dominantno prosrpskom i proruskom - gubili građanski karakter.
Broj okupljenih je varirao od nekoliko hiljada na početku protesta do nekoliko stotina posljednjih dana. Kao reakcija na rasturanje dvadestodnevnih nenasilnih protesta, Demokratski front je iste noći, u subotu uveče, organizovao protestnu šetnju, koja nije bila prijavljena ni odobrena i koju je policija spriječila suzavcem, šok bombama i upotrebom sile uz obrazloženje da su protestanti imali namjeru da uđu u crnogorsku Skupštinu. Ova reakcija policije bila je povod novog mnogo masovnijeg okupljanja i građana i opozicije u nedjelju uveče. Osim nove ikonografije, crnogorskih zastava i poziva Vladi da u roku od šest dana podnese ostavku, skup je obilježio napad manje maskirane grupe na policiju koja je intervenisala suzavcem, znatno blaže nego u subotu veče. Tokom protesta bilo je uglavnom lakše povrijeđenih na obje strane, privođenja poslanika –učesnika demonstracija, hapšenja i ometanja novinara u izvještavanju od strane policije, blokade gradskih ulica. Prema raspoloživim podacima povrijeđeno je petnaestak policajaca od kojih jedan teže i desetak demonstranata.
